فضای شبکه‌های اجتماعی واقعا اجتماعی نیست

به گزارش«وبلاگ نیوز» به نقل از  تسنیم، نشست تخصصی «خبررسانی در شبکه‌های اجتماعی» صبح امروز در مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌های با حضور استادانی همچون یونس شکرخواه، حسن نمکدوست، حسین امامی، مریم سلیمی، محمد سلطانی‌فر و احسان پوری برگزار شد.

در این نشست محمد سلطانی‌فر رئیس مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها ضمن اشاره به قرار گرفتن لایحه نظام صنفی رسانه‌ها بر خروجی سایت این مرکز، اظهار داشت: این پیش نویس یک قدم در خلأیی است که وجود دارد، نگاه ما در حال حاضر این است که این پیش‌نویس قدم اول بوده و قدم‌های بعدی را به نفع روزنامه‌نگاران در ادامه برداریم. دغدغه امروز ما در این نشست این است که حوزه شبکه‌های اجتماعی می‌توانند در فضای خبررسانی تأثیرگذار باشند و امروزه یکی از جریان‌ساز‌های اصلی خبری هستند.

وی ادامه داد: اما باید ببینیم چطور می‌توانیم به محتوای تولیدشده در این شبکه‌ها در فضای وب2 اعتماد کنیم، آموزش ما باید در این حوزه چگونه باشد و چگونه می‌توان سره را از ناسره تشخیص داد. در گذشته می‌توانستیم با توجه به منبع خبر بگوییم این خبر موثق است یا خیر یا چطور می‌توانیم از صحت اخبار در شبکه‌های اجتماعی مطمئن شویم.

شبکه‌های اجتماعی در حال ایجاد انقلابی در زبان خبرنویسی هستند

در ادامه نشست الهام باقری، در خصوص زبان خبرنویسی در شبکه‌های اجتماعی، اظهار داشت: زبان خبرنویسی در شبکه‌های اجتماعی به شدت تغییر کرده و با زبان خبرگزاری رسمی متفاوت و به دست گروهی جوان و نوجوان است که با سلیقه خود آن را رواج می‌دهند.

وی ادامه داد: ابزار اول اطلاعات زبان است اما در شبکه اجتماعی مانند فیس‌بوک زبان نوشتار بسیار مهم است. در این فضاها هر فردی رویداد خبری را به زبان خود منتقل می‌کند تاجایی که شخصیتی به عنوان شهروند خبرنگار تولید می شود ضمن اینکه حرکت تولید محتوای وی با خبر متفاوت است.

باقری افزود: شبکه‌های اجتماعی در حال ایجاد انقلابی در زبان خبرنویسی هستند. زبان فیس بوک یک مختصات فکری داردو هر شهروندی که عضو آن باشد حق بیان مطلب را از آن خود می‌داند. همانطور که هابرماس به دو مفهوم اصلی فضای عمومی و گفتگوی عمومی اشاره می‌کند باید بدانیم فیس بوک فضای عمومی را ایجاد می‌کند و گفتگوی عمومی در‌ آن ممکن است تنش‌زا باشد و واکنش خشونت ایجاد کند. البته در کنار خشونت، طنزهای جدید و جریان‌ساز نیز شکل می‌گیرد و این حرکت به حدی سریع است که نمی‌توانیم برای آن قاعده‌ای بسازیم.

روزنامه‌نگاری اجتماعی، شکل‌گیری نسل جدید فضای رسانه‌ای است

همچنین مریم سلیمی در خصوص نقش شبکه‌های اجتماعی در خبررسانی، اظهار داشت: امروزه رویدادهای مهم را برای اولین بار در شبکه‌های اجتماعی داریم در حال حاضر به سرعت جریان اطلاعات رسانه در شبکه‌های اجتماعی شکل می‌گیرد تاجایی که زمینه ساز جنبشی به نام جنبش خبرررسانی آهسته شده است.

وی افزود: ممکن است نقص اطلاعات در فضای اجتماعی به دلیل کوتاه بودن و محدودیت‌های مختلف ایجاد شود و استفاده از برخی واژه‌ها به اصل خبر لطمه بزند که جمع کردن آن برای روزنامه نگاران مشکل می شود.

سلیمی با اشاره به صحبت‌های یکی از خبرنگاران رویترز افزود: وی می گوید سرزدن به فیس بوک مانند رفتن به میدان شهر و صحبت با تک تک افراد حاضر در‌آن مکان است و همچنین می‌گوید شبکه‌های اجتماعی جایگاه صحت و سرعت اخبار را دچار تغییر کرده است.

وی خاطرنشان کرد: اگر تا دیروز با همزیستی رسانه‌ها روبرو بودیم در حال حاضر نمی‌توان شبکه‌های اجتماعی را نادیده گرفت و برخی براین باورند که این روند ممکن است به توقف روزنامه‌نگاری بیانجامد.

سلیمی گفت: شکل‌گیری رسانه‌های اجتماعی زمینه‌ای را فراهم کرده که به ناچار با انقلاب رسانه‌های اجتماعی مواجه شدیم که ناشی از روزنامه‌نگاری اجتماعی است. روزنامه‌نگاری اجتماعی این است که برای تولید محتوا از شبکه‌ها و رسانه‌های اجتماعی استفاده کنیم اما به معنای مرگ روزنامه نگاری نیست بلکه شکل گیری نسل جدید فضای رسانه‌ای است. در این فضا مخاطب سهم خواهی داشته و انتخاب می‌کند. اگر تا دیروز روزنامه‌نگاری در اختیار صاحبان قدرت بود و مطالب برجسته سازی می‌شد در حال حاضر این قصه تغییر کرده است.

وی افزود: به بحث دروغ سنجی برای تشخیص شایعات در شبکه‌های اجتماعی مطرح است که دامنه‌هایی را که به طور معمول مرکز شایعه سازی هستند شناسایی کنند.

مخاطب در شبکه اجتماعی صرفاً مصرف‌کننده خبر نیست

در ادامه این نشست رضا کیمیایی روزنامه‌نگار در این‌باره، گفت: مخاطب در شبکه اجتماعی صرفاً مصرف‌کننده خبر نیست در این شبکه‌ها مخاطب خود تولیدکننده بوده و ارتباطی تعاملی برقرار است چرا که در این محیط ارتباط آناً اتفاق می‌افتد و تعامل میان مخاطبان برقرار می‌شود.

وی تصریح کرد: در شبکه‌های اجتماعی دو نوع خبرنویسی وجود دارد زمانی خبرنگار خبر می‌نویسد و زمانی افراد عادی اما خبرنگار مجاز نیست که مانند یک مخاطب عام در این شبکه‌ها مطالب را به اشتراک بگذارد.

کیمیایی در خصوص اینکه چطور می‌توان به اخبار منتشر شده در شبکه‌های اجتماعی اعتماد کرد، بیان کرد: تا به حال چیزی که به ما یاد دادند این است که باید چیدمانی از اخبار را ببینیم و توجه داشته باشیم که برای درک بهتر اخبار باید هم خبرگزاری فارس را دید هم خبرگزاریهای ایسنا و ایرنا یا اینکه هم روزنامه کیهان بخوانید هم شرق را مطالعه کنید.در رسانه‌ها با توجه به خطی مشی سیاسی خود خبر منتشر می کنند و ما به عنوان مخاطب فعال باید چیدمانی از آنها را رصد کنیم شبکه‌های اجتماعی این فرصت را بوجود اوردند.

وی همچنین گفت: مهمترین چیزی که شبکه‌های اجتماعی به یک خبرنگار ارائه می‌کند سوژه است اگر فیس بوک یک فرد باز باشد خیلی سریع متوجه می‌شود که یک فرد در میدان هفت تیر قصد خودکشی دارد.

کیمیایی با طرح سوالی با این عنوان که چرا از رسانه‌های اجتماعی استفاده می‌کنیم صحبت‌های خود را ادامه داد و گفت: این رسانه‌ها در دسترس هستند رایگانند، و یک فرد در محیط آن حس مالکیت محتوا دارد. در این محیط شما می‌توانید عکس و فیلم به اشتراک بگذارید و امکان ویرایش مطالب را دارید. در حال حاضر بنگاه‌های خبری رسمی سعی می‌کنند از شبکه‌های اجتماعی استفاده کنند تا جایی که سمتی تحت  عنوان دبیر یا سردبیر شبکه‌های اجتماعی در‌ آنها تعیین شده است چون می‌خواهند در این فضا حضور داشته باشند.

سلطانی فر نیز با اشاره به این نکته که اسرائیل به دنبال این بود که کانال‌های ارتباطی جنبش مقاومت را با بیرون از غزه قطع کند و بدین صورت در جنگ پیروز شود گفت: با اتفاقاتی که افتاد به ویژه اشتراک مطالب در شبکه‌های اجتماعی مردم سراسر دنیا را به خیابان‌ها کشاند که عملا فضایی که غرب و اسرائیل مدنظر داشتند از آنها گرفت.

فضای شبکه‌های اجتماعی واقعا اجتماعی نیست

همچنین حسین امامی پژوهشگر رسانه‌های نوین نیز در این باره گفت: خصلت شبکه‌های اجتماعی شبکه سازی است اما فضای شبکه‌های اجتماعی واقعا اجتماعی نیست چرا که اجتماع چیزی شبیه حضور در نماز جمعه یا مساجد است که عملاً این کارکرد را دارد.

وی خاطرنشان کرد: امروزه مخاطب ما آگاه و فعال است و به سه نوع رسانه روبرو هستیم. یک رسانه آگاه و باهوش که از مزایای شبکه اجتماعی آگاه است و از آن استفاده می‌کند دو رسانه‌ای که شبکه اجتماعی را تهدید و ابزار جنگ نرم می‌داند که در واقع نیاز مخاطب را نمی‌شناسد و سوم رسانه سرگردان و نگران که باید تکلیف آن مشخص شود.

امامی افزود: رسانه‌های موبایلی بسیار اثرگذارتر و نزدیکترند چون فیلتر نیستند. اگر بخواهیم نسخه‌ای برای رسانه‌های ایرانی بپیچیم این است که از ابزارهای موبایلی بیشتر استفاده کنیم.

وی در مورد اینکه چطور می‌توان صحت و سقم محتوای شبکه‌های اجتماعی را سنجید گفت: سواد رسانه‌ای اعتبار و وثوق اخبار را می‌سنجد باید دقت کنیم که مخاطب فعال بلای جان رسانه جمعی است و رسانه همواره دوست دارد مخاطب آن منفعل باشد.

امامی: باید فرهنگسازی صورت بگیرد باید به مردم بگویمی که وقتی در صفحه یک فرد دیگر کامنت می‌گذارند همه آن را می‌بینند و جهانی می‌شود. برای این حالت می‌توانند عنوان خصلت دومینویی را به کار ببرند یعنی از کاربر به کاربر اخبار و اطلاعات می‌چرخد.

نگرانی از صحت و سقم اخبار در شبکه‌های اجتماعی طبیعی است

در ادامه نشست حسن نمکدوست، استاد علوم ارتباطات نیز، گفت: نگرانی از صحت و سقم اخبار در شبکه‌های اجتماعی طبیعی است و ما انتظار رسانه جریان اصلی را از شبکه اجتماعی نداریم بلکه غیرطبیعی این است که انتظار وثوق مطالب را از آن داشته باشیم ضمن اینکه قرار نیست این شبکه‌ها متعهد به اخلاق روزنامه نگاری باشند. این شبکه‌ها فشار مثبتی ایجاد می‌کنند که بنده را در مقام روزنامه‌نگار وادار می‌کند دست از خودسانسوری بردارم وقتی خبری که مبنای واقعی دارد درآن منتشر می‌شود باید در رسانه‌ها به آن پرداخته شود چرا که در غیر این صورت مردم متوجه می‌شوند که شما نمی‌خواهید فلان مطلب را بگویید.

وی همچنین در خصوص لزوم آموزش و حضور اشتراک مطالب در شبکه‌های اجتماعی به مردم گفت: شاید لازم به آموزش نباشد بهتر است پدیده‌ها را به صورت واقعی ببینیم و نهایتا آن را هدایت کنیم. برخی‌ها متوهم هستند که شبکه‌های اجتماعی جای جریان سازهای اصلی را گرفته است که در واقعیت به هیچ وجه اینطور نیست.

هرجا نهادهای مدنی در معذوریت باشد، شبکه‌های اجتماعی بیشتر نمود می‌یابند

یونس شکرخواه سردبیر همشهری آنلاین نیز دراین باره گفت: شبکه‌های اجتماعی جریان‌ساز اصلی نیستند هرجا نهادهای مدنی در معذوریت باشد این شبکه‌ها بیشتر نمود پیدا می‌کنند و برای تشخیص صحت و سقم اخبار آنها نیز نیاز به سواد رسانه‌ای است.

وی ادامه داد: روزنامه نگاری در کانون اتفاق است و به عنوان چشم سوم عمل می‌کند ضمن اینکه مشروعیتی که پشت روزنامه‌نگاری است به هیچ وجه پشت شبکه‌های اجتماعی نیست. روزنامه نگار باید به شبکه‌های اجتماعی به عنوان یک حوزه سربزند. اگر بخواهیم روی یک سوژه کار کنیم می‌توانیم ایده‌های خوبی در شبکه اجتماعی بگیریم و روزنامه‌نگار به دید فرصت و حوزه خبری باید به این شبکه‌ها نگاه کند.اما اینکه فکر کنید شبکه‌های اجتماعی رقیب ما هستند اینطور نیست چرا که هر فرد به طور تک تک پشت شبکه‌های اجتماعی است.

وی همچنین در پاسخ به سوال یکی از حضار در مورد تأثیر اینستاگرام بر فوتوژورنالیسم گفت: اینستاگرام پدیده‌ای است که صنعت گران عکاسی را همه گیر کرده و همه دنیا الآن دوربین به دست هستند.باید بپذیریم که این اتفاق افتاده چرا که تعداد عکاس خبری کم است مثلا در حادثه چند روز گذشته هواپیما تمام عکس‌های اولیه را مردم گرفته بودند. در فضای وب هر فردی می‌تواند در ایجاد موج هرکاری انجام دهد اما نمی‌تواند با افکار عمومی بازی کند.

انتهای پیام/.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

این سایت از اکیسمت برای کاهش هرزنامه استفاده می کند. بیاموزید که چگونه اطلاعات دیدگاه های شما پردازش می‌شوند.

جایزه همراه اول