شبکه‌های نوین ارتباطی، عامل فصل یا وصل خانواده‌ها
به گزارش «وبلاگ‌نیوز» و به نقل از ایرنا، همه روز را انتظار می‌کشم تا همسرم به خانه بازگردد و بتوانم اندکی از مسائل زندگی و مشکلات بچه‌ها را با او در میان گذارم و از تلفن‌های امروز و صحبت‌های زن صاحب‌خانه با او حرف بزنم، اما افسوس وقتی وارد خانه می‌شود، پس از شستن دست و صورت، مستقیم به اتاق خود رفته و با تلفن همراهش سرگرم می‌شود.
زمان صرف شام نیز به خاطر اینکه همه دورهم هستند، نمی‌توان بسیاری از صحبت‌ها را در حضور بچه‌ها عنوان کرد.
پس از شام هم می‌گوید، خسته است و باید استراحت کند تا صبح به‌موقع به محل کار خود برسد.
در طول روز هم که نمی‌توانم با تلفن مسائل مختلف را به او بگویم، حالا من مانده‌ام و کلی حرف ناگفته که باید با همسرم به‌عنوان مرد خانواده در میان بگذارم.
با خود فکر می‌کنم اگر او بجای اینکه چندین ساعت از وقت خود را با تلفن همراهش سپری می‌کرد، کمی پای حرف و درد و دل بچه‌ها می‌نشست، بسیاری از مشکلات من و فرزندانمان رفع می‌شد زیرا برخی مسائل خانواده با دورهم نشستن و مشورت گرفتن و برخی دیگر با صحبت‌های خصوصی پدر و مادر از بین می‌رود.
چشمانم روزهاست خوراکی جز اشک ندارند
مریم ایمانی زنی است که می‌گوید زندگی‌اش قربانی شبکه‌های اجتماعی شده و به دلیل اینکه خود از آن‌ها استفاده نمی‌کند به «امل» بودن محکوم‌شده است.
وی بابیان اینکه هر شب همسرش تا پاسی از شب مشغول چت کردن و حضور در وایبر و سایر شبکه‌هاست، می‌گوید: خودم دیدم دریکی از این چت‌ها دانشجویان و همکلاسی‌های همسرم، او را به اسم کوچک صدا می‌زنند.
ایمانی ادامه می‌دهد: یک دنیا غم روی دلم نشسته درحالی‌که همسرم از این کار خود دفاع می‌کند، زندگی‌ام در شرف از هم پاشیدن است فقط خدا می‌داند چه روزگاری دارم.
تکنولوژی آری، فرهنگ نه
رضا برومند نیز که از ارتباط افراطی همسرش با این شبکه‌ها نگران و ناراحت است و می‌گوید: متأسفانه مردمی هستیم که به پیشرفت و تکنولوژی‌های موجود به‌سرعت پاسخ مثبت می‌دهیم اما دریغ از کمی وقت گذاشتن برای آموختن فرهنگ آن.
وی معتقد است برای استفاده از هر ابزاری باید ابتدا فرهنگ آن را کامل و صحیح آموخت، ضمن اینکه خانواده باید اولویت افراد باشد تا با بی‌توجهی شاهد فروپاشی آن نباشیم.
گاهی از آن ور بام می‌افتیم
امروزه انواع نرم‌افزارهای پیشرفته موجود درگوشی‌های تلفن همراه و بازی‌های متنوع و جذاب نصب‌شده در آن سبب شده تا بیشتر افراد جامعه از زن و مرد و پیر و جوان ساعات زیادی از وقت خود را به آن اختصاص دهند، درحالی‌که افراط در این کار فاصله اعضای خانواده و افراد جامعه را از یکدیگر بیشتر و بیشتر می‌کند.
این در حالی است که با بهره‌گیری از نرم‌افزارهایی نظیر وایبر، واتس‌اپ، لاین و تلگرام می‌توان به دورترین دوستان و اقوام خود در آن‌سوی دنیا ارتباط برقرار کرد و از حال و احوالشان مطلع شد.
این‌یکی از مزایای وسایل ارتباط‌جمعی و نرم‌افزارهای یادشده است که به فرد امکان می‌دهد تا در کمترین زمان بیشترین اطلاعات را کسب کند و قادر به برقراری ارتباط با شخصی درجایی دیگر باشد.
اما آیا تاکنون فکر کرده‌ایم درازای برخورداری از این وسایل و استفاده نادرست از آن‌ها ممکن است چه سرمایه و گنجینه ارزشمندی مانند خانواده را از دست دهیم و چه آسیب‌های جبران‌ناپذیری را به کانون گرم خانواده وارد کنیم؟
نرم‌افزارهای نوین، شوک فرهنگی
جامه شناس و کارشناس مسائل اجتماعی دراین‌باره به خبرنگار اجتماعی ایرنا می‌گوید: با تولید و مطرح‌شدن بحث فناوری‌های نوین ارتباطی، بحث اشاعه فرهنگی معنا پیدا می‌کند، وقتی یک فناوری ارتباطی جدید رایگان و سهل‌الوصول باشد، به‌طور طبیعی امکان دانلود متن، عکس، فیلم و صدا را میسر می‌کند، بنابراین این ویژگی سبب شده فناوری‌های نوین با اقبال عمومی روبرو شوند.
طهمورث شیری می‌افزاید: میزان شیوع فناوری‌های نوین ارتباطی، جایگاه و نحوه استفاده از آن‌ها در جوامع مختلف متفاوت است، بطوریکه کشورهای تولیدکننده آن کمتر آسیب می‌بینند.
وی بابیان اینکه زمینه‌های فرهنگی برخی مسائل در جامعه ایران وجود ندارد، این مسئله را عاملی بسیاری از مشکلات در این حوزه می‌داند.
عضو انجمن جامعه‌شناسی ایران عملکرد برخی نرم‌افزارها را به‌مثابه یک شوک فرهنگی می‌داند که برای شناسایی مکانیسم‌های مقابله با آن به زمان زیادی نیاز است.
برخورد در کشور قهری است
شیری ادامه می‌دهد: همواره از ساده‌ترین راه که همان گزینه «حذف» است برای مقابله با شبکه‌های نوین ارتباطی استفاده می‌کنیم نظیر آنچه در مورد ویدئو درگذشته اتفاق افتاد.
وی بابیان اینکه این شیوه برخورد همیشه آثار سوء و منفی برجای گذاشته است، می‌گوید: برخی افراد از طریق چند نرم‌افزار با یکدیگر در ارتباط هستند، زیرا در صورت فیلتر شدن یکی از آن‌ها به سمت نرم‌افزارهای دیگر سوق پیدا می‌کنند.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز می‌افزاید: فراوانی بهره‌مندی از این شبکه‌ها در همه خانواده‌ها یکسان نیست و این مسئله به جاذبه و دافعه موجود در خانواده بستگی دارد.
وی می‌گوید: در جامعه‌شناسی بحثی به نام «انسان واره ها» وجود دارد که در آن اشاره می‌شود به اینکه برخی انسان‌ها به‌شدت تحت تأثیر صنایع فرهنگی نوین قرارگرفته و به‌نوعی مسخ می‌شوند.
دو بخش شخصیت انسان موروثی و اکتسابی
شیری بابیان اینکه شخصیت انسان دارای دو بخش موروثی و اکتسابی است، می‌افزاید: در کشورهای پیشرفته بخش اکتسابی شخصیت افراد بر بخش موروثی غلبه یافته و در جوامع عقب‌مانده، بخش موروثی بر بخش اکتسابی غالب است.
وی بابیان اینکه در ایران بخش اکتسابی شخصیت افراد بر بخش موروثی پیشی گرفته، می‌گوید: یکی از ویژگی‌های وسایل نوین ارتباطی نقشی است که در اجتماعی شدن افراد دارند، بنابراین می‌توان گفت، اولین پله در اجتماعی شدن خانواده است.
شیری بابیان اینکه نقش خانواده‌ها در درون همین شبکه‌های اجتماعی استحاله شده، اضافه می‌کند: شاهدیم امروزه یک کودک شش‌ساله گوشی تلفن در دست دارد و به خاطر تسلطی که در دانش رایانه‌ای دارد، انواع نرم‌افزارها را دانلود می‌کند؛ کاری که حتی در برخی موارد از والدین بر‌نمی‌آید.
خانواده‌ها انسجام گذشته را ندارند
عضو انجمن جامعه‌شناسی ایران بابیان اینکه شبکه‌های نوین ارتباطی میان زن و مرد و اعضای خانواده فاصله به وجود آورده، می‌گوید: در این خانواده‌ها از انسجامی که میان خانواده‌های سنتی وجود دارد خبری نیست و افراد هر یک در گوشه‌ای با گوشی خود سرگرم هستند که این‌یک خطر است.
وی ذهن‌گرا شدن افراد را یکی از خطرات این وسایل و شبکه‌های ارتباطی عنوان کرده و می‌افزاید: این ابزارها افراد را بیش‌ازاندازه آرمان‌گرا کرده است، شبکه‌های اجتماعی به‌اندازه‌ای زیبا، شفاف و رنگی طراحی‌شده‌اند که افراد تصور می‌کنند، می‌توانند در آن واقعیت‌های ملموس دنیای بیرون را ببینند.
شیری بابیان اینکه با غلبه نرم‌افزارها و رشد وسایل ارتباطی دوستی‌ها و ارتباطات شبکه‌ای شده، می‌گوید: درصورتی‌که در بیان آزادی‌های اجتماعی در یک جامعه محدودیت‌هایی وجود داشته باشد، بسیار سریع این وسایل شخصیت افراد را تحت تأثیر قرار می‌دهند.
وی با اشاره به نقش جاسوسی بیشتر نرم‌افزارهای ارتباطی جاسوسی معتقد است، کشورهای بنیان‌گذار این وسایل می‌خواهند تا با استفاده از آن‌ها فرهنگ جوامع را شناسایی و از آن بهره‌برداری سیاسی کنند، هرچند استفاده از این وسایل به نفع ما نیست، زیرا آن‌ها قصد دارند با این کار سیاست‌گذاری فرهنگی کرده و فرهنگ کشورها را از بین ببرند.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز بابیان اینکه فردگرایی در درون خانواده در حال شکل‌گیری و خانواده اولین واحد اجتماعی است، ادامه می‌دهد: اکنون دیگر خانواده، واحد فردی شده، بین اعضای آن تعامل وجود ندارد و درباره نیازها و خواسته‌های افراد گفت‌وگویی نمی‌شود که این مانعی برای شکل‌گیری الگوی خانواده و انتقال فرهنگ به نسل‌ها است.
شیری بابیان اینکه با پیشرفت و رشد شبکه‌های نوین ارتباطی نقش انتقال فرهنگی به آن‌ها واگذارشده و استحاله خانواده در حال شکل‌گیری است، می‌گوید: تا چند وقت دیگر خلأهایی الگویی در خانواده ایجاد می‌شود و افراد الگوهای رشد را در مقاطع سنی مختلف از طریق شبکه‌های اجتماعی به دست خواهند آورد که در این صورت کار بسیار دشوار خواهد شد، زیرا وحدت و انسجام اجتماعی از بین رفته و افراد به‌شدت ذهن‌گرا می‌شوند.
عضو انجمن جامعه‌شناسی با پیشنهاد در خصوص برنامه‌ریزی و پیش‌بینی برای ورود انواع نرم‌افزارها به کشور ادامه می‌دهد: باید برای این مسئله تمهیدات لازم اندیشیده شود، مثلاً این امکان وجود دارد، طی سال‌های آینده افراد بدون نیاز به دیش‌های گیرنده و با گوشی‌های معمولی خود قادر باشند دو هزار شبکه ماهواره‌ای را دریافت کنند، بنابراین باید فکری شود و منتظر نماند تا این امکان و نرم‌افزار به بازار بیاید.
وی با تأکید بر پرهیز از برخورد قهری با شبکه‌های اجتماعی می‌گوید: تجربه نشان داده، استفاده‌کنندگان از شبکه‌های نوین ارتباطی پس از مدتی که با این شبکه‌ها کار می‌کنند، خسته شده و از آن‌ها فاصله می‌گیرند، بنابراین بهتر است مدیریت خودکنترلی را به مردم واگذار کنیم.
شبکه‌های نوین، موجی که راه افتاده است
شیری عملکرد شبکه‌های نوین ارتباطی را مانند موجی دانسته که جریان پیداکرده و باید مسیر آن را تغییر داد زیرا دیگر نمی‌توان سدی برای آن ایجاد کرد.
وی می‌گوید: مسئله شبکه‌ها و ابزارهای نوین ارتباطی و مشکلات ناشی از آن را نمی‌توان با پند و اندرز رفع کرد و تغییرات فرهنگی نیز با موعظه و سخنرانی اصلاح نمی‌شود، زیرا این تغییرات باید عینی و ملموس باشد هرچند وقتی افراد را از چیزی منع می‌کنیم، به آنچه مورد انتظار است دست نخواهیم یافت.
شیری با تأکید بر هدایت این شبکه‌ها تا جای ممکن، تأکید می‌کند: باید منتظر ماند تا دوره گذار این پدیده طی شده و پس از مدتی فروکش شود زیرا دیگر کاری از دست ما بر‌نمی‌آید؛ تجربه‌ای که پیش‌ازاین نیز درباره سایر پدیده‌ها شاهد بوده‌ایم.
سخن آخر اینکه، اثرگذاری وسایل نوین ارتباطی، وابسته به تعریف و کاربردی است که از آن‌ها به عمل می‌آوریم.
این وسایل گرچه چالش‌هایی را به خود برای جامعه و استفاده‌کنندگان همراه کرده، اما تمرکز نگاه بر نیمه‌خالی لیوان و اتخاذ رویکرد یک‌جانبه و افراط‌آمیز، بر سردرگمی در نحوه مواجه با آن‌ها می‌افزاید.
وسایل ارتباط‌جمعی، فارغ از کارکردهای منفی، وجه مثبتی را نیز با خود دارند و بهره‌مندی هوشمندانه و ضابطه‌مند از آن‌ها، فواید فراوانی را نصیب جامعه و افراد می‌کند.
تجربه نشان داده، نگاه قهری و سلبی با پدیده‌های ارتباطی هیچ‌گاه جواب نداده، گواه آنکه روزگاری دستگاه ویدئو به خاطر بگیروببندهای عجیب‌وغریب، بقچه‌پیچ در دست افراد و جوانان دست‌به‌دست می‌شد اما امروز کمتر فروشگاه پخش لوازم صوتی و تصویری وجود دارد که این کالا را برای عرضه در اختیار نداشته باشد، مضاف آنکه مردم نیز دیگر ذوق و شوقی دهه ۶۰ را برای آن از خود نشان نمی‌دهند.
پس بهتر است با پدیده وسایل ارتباط‌جمعی که روزبه‌روز بر دامنه رونق آن‌ها افزوده می‌شود، به خاطر موج و التهابی کاذبی که ایجاد می‌کنند، تعاملی برخورد شده و با تقویت وجوه مثبت، زمینه استفاده صحیح از آن‌ها را باهدف کاهش آسیب‌های احتمالی، برای آحاد جامعه فراهم‌سازیم.
انتهای پیام/.
