چه بلایی سر فیس‌بوک دارد می‌آید؟
فیس‌بوک به تازگی حساب‌های رسمی مربوط به «آزمایشگاه‌های ارتباطات راهبردی» (SCL) و شرکت تابعه آن یعنی «کمبریج آنالیتیکا» را به‌خاطر تخطی از شرایط استفاده، به حالت تعلیق درآورد. این دو مجموعه به جمع آوری و اشتراک گذاری اطلاعات شخصی بیش از 50 میلیون کاربر بدون رضایت آنها متهم شده‌اند.
این رخداد نشان می‌دهد مدل کسب و کار فیس‌بوک، یعنی نمایش تبلیغات هدفمند برای کاربران، تا چه اندازه آسیب پذیر و خطرناک است و از طرفی، احتمال قوی سوء استفاده از اطلاعات فوق در انتخابات ریاست جمهوری سال 2016 آمریکا را نیز به ذهن می‌آورد.
کمبریج آنالیتیکا تحت مالکیت «رابرت مرسر» میلیاردر آمریکایی قرار دارد که در سال 2015 به کمپین انتخاباتی «تد کروز» کمک کرد و سپس در انتخابات 2016 به یاری ترامپ آمد. این شرکت با جمع آوری حجم عظیمی از اطلاعات و توسعه پروفایل‌های شخصی، «جهت‌گیری روانشناختی ناخودآگاه» افراد را هدف قرار داده و تبلیغات به شدت هدفمند را برای آنها طراحی می‌کند. از قرار معلوم دونالد ترامپ در سال 2016 از این کمپانی برای هدایت برنامه‌های دیجیتالی خود استفاده کرده است.
سوء استفاده از اطلاعات برای انتخابات
«کریستوفر ویلی» کارمند کمبریج آنالیتیکا که اخیراً اطلاعات این شرکت را در اختیار رسانه‌ها قرار داده، فعالیت‌های مورد بحث را «آزمایشی عمیقاً غیر اخلاقی» توصیف کرده و می‌گوید با بهره‌گیری از داده‌های شخصی میلیون‌ها کاربر فیس‌بوک، مدل‌هایی برای سوء استفاده از این اطلاعات و هدف قرار دادن درونی‌ترین افکار و تمایلات آنها توسعه داده شده است.
به گفته رسانه‌های آمریکایی از جمله نیویورک تایمز و آبزرور، کمبریج آنالیتیکا از اطلاعات شخصی 50 میلیون کاربر برای تعیین رأی احتمالی آنها در انتخابات 2016 آمریکا و در صورت نیاز، تغییر رأی به واسطه تبلیغات کاملاً هدفمند استفاده کرده است. این اطلاعات توسط دکتر الکساندر کوگن، استاد روانشناسی دانشگاه کمبریج جمع آوری شده است.
او در سال 2015 اپلیکیشنی به نام thisisyourdigitallife را توسعه داده که 270 هزار نفر آن را دانلود کرده‌اند. این اپلیکیشن به تمام اطلاعات موجود در حساب کاربری فیس‌بوک افراد و دوستان آنها دسترسی داشته است. اگرچه کمبریج آنالیتیکا می‌گوید تمامی این اطلاعات را حذف کرده و دیگر به آنها دسترسی ندارد، اما نیویورک تایمز معتقد است هنوز بخش قابل توجهی از این مجموعه باارزش در اختیار آن‌هاست.
حالا گفته می‌شود در صورتی که کمیسیون تجارت فدرال ایالات متحده (FTC) که با هدف حفظ حقوق مصرف کننده فعالیت می‌کند، نقض حقوق کاربران توسط فیس‌بوک را تشخیص دهد، این کمپانی به جریمه‌ای سنگین متهم می‌شود. جریمه‌ای که اگر برای هر کاربر معادل با 40 هزار دلار در نظر گرفته شود برابر 2 تریلیون دلار می‌شود.
شوک دوم: مؤسس واتس‌اپ موج می‌سازد
شوک بعدی به فیس‌بوک را مؤسس واتس‌اپ وارد کرد. پیام‌رسانی که در سال 2014 با سرمایه 16 میلیارد دلاری، جزو دارایی‌های مارک زاکربرگ، مؤسس فیس‌بوک شد. در ابتدای سال 2018، برایان اکتون، یکی از مؤسسان واتس‌اپ با هدف ایجاد یک مؤسسه جدید از واتس‌اپ جدا شد. اما 29 اسفند بود که با انتشار یک توییت کوتاه، اوضاع فیس‌بوک را از آن‌چه که هست، وخیم‌تر کرد: «حالا وقتش است #deletefacebook»
در پاسخ به این توییت، موج‌سازی یکی از میلیاردرهای شناخته شده آمریکایی به نام «ایلان ماسک» برای حذف اکانت‌های خود در اسپیس اکس و تسلا که جزو برندهای فیس‌بوک هستند، باز هم اوضاع را برای زاکربرگ پیچیده‌تر کرد.
شوک سوم: کاهش ارزش سهام فیس‌بوک
پس از این اتفاقات و در پاسخ به این اخبار، ارزش بازار فیس‌بوک نزدیک به 50 میلیارد دلار کاهش یافت. این اتفاق، بزرگ‌ترین کاهش ارزش بازار فیس‌بوک در بازه‌ای دو روزه را رقم زده و در پایان روز سه‌شنبه 29 اسفند، ارزش هر سهم از فیس‌بوک معادل 168 دلار بود که 10 درصد نسبت به قبل کمتر است.
چند روز بعد، مارک زاکربرگ، مدیر این شبکه اجتماعی نخستین واکنش را نشان داد. فاجعه را پذیرفت، اما حاضر به عذرخواهی نشد و در صفحه شخصی‌اش نوشت: ما مسئولیم از اطلاعات شما محافظت کنیم و اگر نتوانیم این کار را بکنیم، لیاقت خدمت به شما را نداریم. من در تلاش بوده‌ام تا دقیقاً درک کنم چه اتفاقی افتاده و چطور مطمئن شویم که دیگر تکرار نمی‌شود. خبر خوب این است که کارهای ضروری برای جلوگیری از تکرار این مسئله، سال‌ها پیش انجام شده است. اما ما اشتباه هم می‌کنیم، کارهای دیگری هم برای انجام دادن وجود دارد و ما باید کارمان را به مرحله بعدی ببریم.
تشکیل چندین پرونده قضایی را هم نیویورک تایمز و گاردین گزارش دادند و اعلام کردند که یکی از افرادی که پرونده‌ای علیه فیس‌بوک تشکیل داده، لورن پرایس، یکی از کاربران این شبکه اجتماعی است که قصد دارد امور قانونی را به نمایندگی از 50 میلیون نفری که تحت تاثیر قرار گرفته‌اند پیش ببرد.
پرایس در این پرونده مدعی شده که فیس‌بوک هیچ اعتنایی به اطلاعات شخصی وی نکرده است؛ آن هم در حالی که فیس‌بوک می‌گوید بدون اجازه یا ارسال نوتیفیکیشن، هیچ اطلاعاتی را فاش نخواهد کرد. وی همچنین افزوده که در زمان انتخابات ریاست جمهوری سال 2016، شاهد تبلیغات سیاسی در فید فیس‌بوک خود بوده است.
یکی دیگر از این پرونده‌ها نیز به دست دو تن از سهام‌داران فیس‌بوک تشکیل شده و آنها علاوه بر مجموعه فیس‌بوک، به صورت مشخص از مارک زاکربرگ، مدیرعامل فیس‌بوک و دیوید ونر، مدیر امور مالی این کمپانی نیز شکایت کرده‌اند. این سهام‌داران ظاهراً به دنبال غرامت برای ضررهایی هستند که بعد از کاهش 10 درصدی ارزش سهام فیس‌بوک در پی افشای این خبر متحمل شدند.
پرونده دیگری نیز روز گذشته در سن خوزه تشکیل شده و جرمیا هالیسی به نمایندگی از تمام سهام داران، از مارک زاکربرگ، شریل سندبرگ، مدیر عملیات فیس‌بوک و تمام اعضای هیئت مدیره شکایت کرده است. در این پرونده گفته می‌شود که مدیران اجرایی و اعضای هیئت مدیره قادر به جلوگیری از رخنه اطلاعات یا اطلاع دادن به کاربران در زمان مناسب نبودهاند و به همین خاطر، وظیفه امانت‌داری خود را زیر پا گذاشته‌اند.
حالا باید دید این اتفاق تا چه حد برای فیس‌بوک و زاکربرگ گران تمام می‌شود؟ آیا باعث می‌شود کاربران کمی بیش‌تر نسبت به حفظ اطلاعات خصوصی‌شان در فیس‌بوک حساس شوند یا باز هم مثل اتفاقات گذشته، موج خبری این روزها می‌آید و می‌رود و اتفاقی هم برای امپراطوری زاکربرگ رخ نمی‌دهد؟
/نقل قول‌ها از دیجیاتو/
