کتاب «به سوی کنوانسیون سایبری» منتشر شد

کتاب «به سوی  کنوانسیون سایبری»  تألیف دکتر  نصراله سلطانی چاپ و منتشر شده است. این کتاب اولین کتاب در حوزه جریان شناسی هنجارها و پایش روندهای منتهی به کنوانسیون سایبری می باشد.در این کتاب، جریانها و روندهای کلان سایبری از جمله جریان امنیتی، جریان اقتصادی، حقوق بشری و حاکمیتی، به تفصیل بررسی حقوقی وتحلیل کارشناسی شده است. از نظر موضوعی، این کتاب در قالب حقوق بین الملل سایبری قرار می گیرد که البته به سیاست بین الملل سایبری نیز پرداخته است.این کتاب در قلمرو موضوعی خود، اثری بدیع بوده و به پرکردن خلاء دانش حقوق بین الملل در این حوزه نوظهور فناورانه کمک شایانی کرده است.

کتاب حاضر به عنوان یک راهنمای مرجع برای جریان شناسی هنجارهای سایبری، می تواند مورد بهره بردای قرار گیرد.

نظر به اینکه ابعاد سیاسی،حقوقی،بین المللی،حقوق بشری و امنیتی فضای سایبر کماکان مغفول است، انتشار این کتاب می تواند راهنما و راهگشای محققان و سیاستگذاران این حوزه نوظهور باشد. برغم ایجاز واختصار اعمال شده،نسخه نهایی کتاب حدود 300 صفحه در قطع رحلی می باشد.

موضوع کتاب

حوزه سایبر از فقر حقوقی و امنیتی در حوزه بین المللی رنج می برد.علل عدم تدوین و توسعه حقوق بین الملل سایبری ونقش صاحبان قدرت سایبری بویژه دولت ایالات متحده آمریکا در عدم مشارکت دولتها ی ملی در حوزه تکامل حقوق و امنیت  بین الملل سایبری در این کتاب بررسی شده است.اقدامات ارکان مختلف سازمان ملل متحد برای تأمین امنیت فضای سایبر و تعیین نحوه اداره آن و سایر مسائل مرتبط با این عرصه نوظهور، مطمح نظر این کتاب می باشد.تشکیل پنج گروه از کارشناسان دولتی در عرصه سایبر که از سوی دبیرکل سازمان ملل تشکیل شده اند،نمونه ای از این اقدامات می باشد.فعالیت سازمانهای تخصصی سازمان ملل از جمله اتحادیه بین المللی مخابرات نیز در حوزه هایی مثل امنیت و حاکمیت سایبری، محل توجه است.ضمن اینکه کشورها نیز به عنوان اعضای سازمان ملل، طرح ها، راهبردها وپیشنهادهای مختلفی را در ارتباط با مسائل متنوع فضای سایبر، به ارکان ذیصلاح سازمان ملل ارائه کرده اندکه از میان آنها ، بصورت برجسته ای می توان به ابتکارات  بین المللی روسیه اشاره کرد.روسیه یکی از پیشگامان این عرصه است که از سال 1998یعنی نخستین سالهای رشد فضای سایبر و افزایش کاربران این فضا در عرصه بین الملل، اقدامات و طرحهایی را به جامعه جهانی پیشنهادکرده است که از جمله آنها می توان به قطعنامه های امنیت اطلاعات(سایبری) ،کردارنامه امنیت اطلاعات و پیش نویس کنوانسیون امنیت بین المللی اطلاعات  اشاره کرد.

اصولاً حوزه نوظهور ودر عین حال مهم سایبر بویژه ابعاد حقوقی و  دیپلماتیک آن ،تاحد زیادی مغفول است. شایسته است که دستگاه دیپلماسی کشورمان در تعامل با تحولات دیپلماتیک عرصه سایبر و اتخاذ دیپلماسی سایبری مناسب، مشارکت فعال تری داشته باشد. عملکرد دستگاه دیپلماسی در حوزه سایبری نیز در این کتاب مورد بررسی قرار گرفته است.

سازمان کتاب

مطالب کتاب در یک فصل مقدماتی(کلیات)، چهار فصل اصلی  و دو ضمیمه دسته بندی و ارائه شده است.

فصل مقدماتی کتاب تحت عنوان کلیات  که جزء بدنه اصلی آن نبوده، ولی مقدمه ضروی کتاب است.در این فصل مفاهیمی مثل سایبر، امنیت سایبری، مفهوم هنجار و دیگر مفاهیمی ارائه شده است. مبانی نظری کتاب نیز در این فصل آورده شده است.نظر به اینکه مباحث کتاب، حول سازمان ملل متمرکز است، لذا مختصر اطلاعاتی در خصوص ساختار سازمان ملل و سازو کار فعالیت آن ارائه شده است تا خواننده محترم با آگاهی قبلی بیشتری از روند تصمیم گیری در این سازمان ، وارد جریان های سایبری( امنیتی، اقتصادی، حقوق بشری و حاکمیتی) در سازمان ملل شود.

فصل اول کتاب در واقع به اولین و در عین حال به مهم ترین جریان سایبری یعنی جریان امنیتی پرداخته است.در این فصل به تلاشهای صورت گرفته در سطح سازمان ملل برای حفظ امنیت و جلوگیری از جنگ افروزی درفضای سایبر پرداخته شده است.چرا که ناامنی در فضای سایبر می تواند امنیت بین المللی را نیز به مخاطره اندازد.

فصل  دوم  به جریان اقتصادی، اختصاص دارد.مطالب این فصل به اقدامات صورت گرفته علیه فعالیت های مجرمانه در سطح سازمان ملل اشاره دارد.اگر جریان امنیتی به مقابله با  جنگ سایبری می پردازد،جریان اقتصادی در صدد مقابله با جرایم سایبری است، جرایمی که نوعاً انگیزه مالی و اقتصادی دارند، مثل سرقت و کلاهبرداری در فضای سایبر.

تمرکز فصل سوم روی حقوق بشر سایبری است.مواردی  مثل رعایت حریم خصوصی در فضای سایبر، حقوق کودکان و زنان در فضای سایبر و مواردی از این دست،در این فصل  مورد بررسی قرار گرفته است.استفاده ابزاری و دو گانه غرب از حقوق بشر، به فضای سایبرنیز کشیده شده است که بررسی تفصیلی آن نیز موضوع همین فصل می باشد.

فصل چهارم و در واقع فصل انتهایی کتاب، به موضوع راهبری اینترنت پرداخته است.اینکه آیا فضای سایبر حاکمیت پذیر است و می توان بر این فضا حکومت  کرد یا خیر؟اگر جواب مثبت باشد، این حاکمیت به چه معناست؟هماهنگی؟مدیریت؟نظارت؟ و…که روند تاریخی آن نیز در این فصل آورده شده است.تلاش جامعه جهانی برای شکستن انحصار حاکمیتی دولت ایالات متحده بر فضای سایبر در این فصل تشریح شده است.

در پایان کتاب نیز نتیجه گیری مطالب فوق الذکر، آورده شده است.اینکه مجموع جریان های فوق به صورت هم افزا یا مجزا به سمت تدوین یک یا چند کنوانسیون برای نظام مند کردن فعالیت در فضای سایبر و مقابله با مخاطرات، آسیب ها و تهدیدات آن در حرکت است.کنوانسیون یا معاهده ای که حاکی از اعتراف کشورها به عدم توانایی درتأمین امنیت فضای سایبر در قالب ملی و نیاز به هم افزایی بین المللی است.اینکه ماهیت فضای سایبر ، ماهیتی جهانی است و راهکارهای مقابله با آسیب ها، تهدیدات، تخلفات و مخاطرات آن نیز باید جهانی باشد که می تواند در قالب یک یا چند کنوانسیون یامعاهده همکاری بین المللی تبلور یابد.

کتاب دارای دو ضمیمه می باشد.ضمیمه اول تحت عنوان ” حقوق بین الملل سایبری در یک نگاه” به مباحث مبنایی حقوق بین الملل سایبری پرداخته است.ممکن است خواننده محترم ضمن مطالعه کتاب، ناگزیر از مراجعه به مباحث ضمیمه باشد.این مطالب به جهت اینکه جزء بدنه اصلی کتاب نبوده و موضوع اصلی کتاب نمی باشد، در فهرست عناوین اصلی کتاب قرار نگرفته است.از طرف دیگر ممکن است حذف کلی این مطالب، خواننده محترم را مجبور به منبع دیگری نماید.مجموع این دلایل موجب شد که مطالب این بخش به ضمیمه کتاب منتقل گردد.مطالب مفید و مرتبط با موضوع در این ضمیمه گنجانده شده است.مفاهیمی مثل دیپلماسی سایبری، صلاحیت سایبری،ضمانت اجرا در حقوق بین الملل سایبری و مطالبی از این دست.

ضمیمه دوم کتاب به نمونه اسناد سایبری اختصاص دارد.حجم گسترده اسناد مانع از آن شد که حتی بتوانیم یک سند را بصورت کامل و با تمام مقدمات و مؤخرات آن ارائه دهیم.اما با راهنمایی ارائه شده در ابتدای این ضمیمه، پژوهشگران محترم می توانند به اسنادتکمیلی دسترسی پیدا کنند.

  • در مقدمه  کتاب می خوانیم:

امنیت فضای سایبر به عنوان یکی از عرصه‌‌های نوظهور در امنیت بین‌الملل و به خاطر ویژگی‌‌های منحصر به فرد این حوزه، به نگرانی مشترک و در عین حال فزاینده کارشناسان فنی، حقوقی، سیاسی، امنیتی و بازیگران فروملی و فراملی بدل شده و جایگاه مهمی در گفتمان امنیت ملی و امنیت بین‌المللی یافته است. دولت‌‌ها به عنوان اولین مخاطبین امنیت بین‌الملل و مهم‌ترین تابعین حقوق بین‌الملل، طرح‌‌ها و اقدامات مختلفی را در راستای مقابله با این چالش جدید امنیتی اتخاذ و اعلام کرد‌ه‌اند. مشکلات موجود فراروی شکل‌گیری مسئولیت دولت در عرصه سایبر، این عرصه را به محل تاخت و تاز بهره‌برداران قانونی و غیر قانونی مبدل کرده که با اهداف مختلف سیاسی، نظامی، اقتصادی و.‌.‌. در این عرصه فعال مایشاء شد‌ه‌اند که نتیجه آن، ظهور واژگان جدیدی مثل امنیت سایبری، حاکمیت سایبری، جرایم سایبری، جاسوسی سایبری، حملات سایبری، تروریسم سایبری و.‌.‌. در گفتمان امنیتی کشور‌ها در سطوح ملی و بین‌المللی است.در حال حاضر کنوانسیون بین‌المللی در حوزه سایبر به رشته تحریر در نیامده است .امّا هنجار‌ها و روند‌های حاکم بر این عرصه، نشان از عزم دولت‏‌ها در زمینه نظام‌مندکردن فعالیت درقلمرو سایبر است. در این راستا می‌توان به فعالیت‌‌های صورت گرفته در چهارچوب سازمان ملل و دیگر سازمان‌‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای اشاره کرد.

/ تسنیم /

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

این سایت از اکیسمت برای کاهش هرزنامه استفاده می کند. بیاموزید که چگونه اطلاعات دیدگاه های شما پردازش می‌شوند.

جایزه همراه اول