سرنوشت تلگرام در انتظار اینستاگرام

سیدابوالحسن فیروزآبادی، دبیر شورای عالی فضای مجازی در گفتگو با برنامه 10:10 دقیقه:

شما گزینه وزارت ارتباطات در دولت یازدهم بودید، با شما در این مورد صحبتی شده بود؟
بله آقای روحانی شخصاً از بنده دعوت کردند که برنامه بنویسم و همچنین دستور دادند که انتخاب بنده به عنوان وزارت ارتباطات رسانه‌ای شود ولی ظرف 24 ساعت به دلیل اینکه تعداد داوطلبان برای وزارتخانه‌ها بیشتر از تعداد وزارتخانه‌ها بود، قرار شد جناب آقای واعظی وزیر وزارتخانه شود.

چرا؟
قاعدتاً کسی که انتخاب کرده باید جواب این سوال را بدهد.

بعد از طرح موضوع فیلتر تلگرام اسم شما خیلی زیاد در فضای مجازی و فضای رسانه‌ای کشور مطرح شد. خب بالاخره دبیر شورای عالی فضای مجازی بودید و شاید در گذشته کمتر مردم این مرکز را می‌شناختند ولی به واسطه بحث فیلترینگ تلگرام که خیلی داغ شد، اسم شما بر سر زبان‌ها افتاد. بـه عنوان سؤال برویم سراغ این موضوع که چرا تصمیم به فیلترینگ تلگرام گرفته شد؟
از دو سال قبل بحث سنگین فیلتر شدن تلگرام میان مسئولان، نخبگان، طبقات مختلف جامعه، روحانیت و به طور کلی اقشار مختلف مردم مطرح بود که در له و علیه تلگرام بحث می‌شد و مجموعه فشارهایی نیز در درون حکومت مطرح بود. به هر حال در قوه قضاییه نظراتی داشتند و در دولت نیز نظرات دیگری وجود داشت، مجموعه اینها منجر به طرحی شد که در شورای عالی فضای مجازی به عنوان ساماندهی پیام‌رسان‌ها تهیه و قرار شد ما پیام‌رسان‌ها را در داخل کشور ثبت کرده و مجوز دهیم و کسانی که ثبت می‌کنند در حقیقت به صورت اتوماتیک مجوز به آنها داده شود و بر اساس یک سری از مشخصات و شاخص‌هایی که تعریف کردیم، مثل تعداد کاربران و غیره، به پیام‌رسان‌های داخلی مزایایی اعطا شود.

همینطور برای پیام‌رسان‌های خارجی چنین شرطی را قائل شدیم که اگر پیام‌رسان‌های خارجی تعداد کاربرانشان از یک حدی بیشتر شود باید نمایندگی در ایران داشته باشند که تعهد کند اطلاعات شهروندان ایران در چارچوب سرزمین ایران ذخیره‌سازی شود؛ در مقابل ما نیز به آن پیام‌‌سان خارجی مجوز خواهیم داد و اجازه می‌دهیم از مزایای اقتصادی یک پیام‌رسان که مثلاً درآمد از محل تبلیغات است، در داخل کشور مجاز به استفاده از آن باشد. در چارچوب تصمیمی که گرفته شد یک سری جلسات اجرایی برقرار شد که در آن جلسات نقشه راهی تدوین شد و در نهایت با انتخاب 6 پیام‌رسان مناسب از مجموع بیش از 13 پیام‌رسان فعال در کشور، قرار شد آنها را مورد توجه قرار دهیم و مزایایی برای آنها تأمین کنیم و کمک کنیم که بتوانند با پیام‌رسان‌های خارجی رقابت کنند.

با توجه به تمهیداتی که برای موضوع تلگرام انجام شد، به نظر شما تلگرام در حدی که مد نظر شما بود، از انحصار خارج شد؟
هدف ایده‌آل ما در حقیقت خروج کامل از انحصار بود و خوشبختانه تا حدودی این هدف محقق شده است.

چقدر؟
این میزان موفقیت را در یک بستر زمان باید ببینیم. اگر موضوع بحث همین باشد و الآن بخواهیم حساب کنیم شاید 50 درصد در این امر موفق شده باشیم ولی اگر تا آخر امسال باشد، امیدواریم شاهد یک موفقیت بالای 90 درصد باشیم.

چه طور این امکان وجود دارد، چون تقریباً بیشتر کاربران از تلگرام استفاده می‌کنند؟
همه نیستند؛ طبق گزارش‌هایی که داریم نزدیک به 30 درصد از تلگرام خارج شده اند و میزان بازدید هم چیزی حدود 25 درصد کاهش پیدا کرده است.

آیا مسئولین‌ واقعاً قصد دارند تلگرام‌های فارسی را به طور کامل مسدودسازی‌ کنند؟
حتماً همینطور‌ است و شما مطمئن باشید ما سال را به پایان نخواهیم رساند مگر اینکه هاتگرام‌ و تلگرام‌ طلایی موتورشان‌ ایرانی شود یا مسدود خواهند شد؛ باید توجه داشته باشیم‌ در دنیا اینگونه نیست که همه پیام‌رسان‌ها 40 میلیونی یا 100 میلیونی باشند بلکه هزاران پیام‌رسان وجود دارد ولی فقط 20 تای‌ آنها بالای 100 میلیون‌ کاربر دارند. در ایران هم قرار نیست فقط یک پیام‌رسان وجود داشته باشد. ما حتی محدود بودن استفاده مردم از یک پیام‌رسان ایرانی را هم انحصار‌ می‌دانیم و تلاش خواهیم کرد در کنار یک پیام رسان 40 میلیونی‌، 5، 6 یا 10 پیام رسان 3 الی 10 میلیونی برای کاربرد‌های خاص داشته‌ باشیم‌.

ما در مرکز ملی فضای مجازی در تلاشیم‌. به عنوان مثال در حال مذاکره هستیم‌ که خدمات سلامت الکترونیک‌ روی پیام‌ رسان گپ ارائه شود یا به عنوان مثال خدمات بانکی روی پیام رسان بله متمرکز شود. در واقع ما به دنبال این هستیم که فضای پیام رسانی کشور توزیع شود زیرا انحصار به هیچ وجه به صلاح نیست چون در هر انحصاری‌ حتی انحصارهای‌ داخلی خدایی نکرده ممکن است رقابت در کشور کور شود یا خطر single point of failure وجود دارد که در حوزه‌های امنیتی خطر بزرگی محسوب می‌شود؛ یعنی یک نقطه است که اگر دچار اشکال شود، کل کشور دچار مشکل می‌شود. بنابراین ما به دنبال این نیستیم که هاتگرام‌ و تلگرام‌ طلایی 40 میلیونی شوند و در صورت قطع شدن تلگرام‌ این 2 نرم افزار 40 میلیونی شوند و هیچ پیام‌رسان دیگری وجود نداشته باشد. بقیه پیام‌رسان‌ها هم باید وجود داشته باشند و با هم رقابت کنند و بازار را از هاتگرام‌ و تلگرام‌ طلایی بربایند‌ و در بین خود تقسیم کنند و تنوع پیام‌رسان و سرویس در پیام‌ رسان‌ها وجود داشته باشد.

من اگر جای آقای روحانی بودم شما را جزو گزینه‌های وزارت خارجه هم قرار می‌دادم چون خیلی خوب دیپلماتیک‌ جواب می‌دهید.
خبرنگار از من پرسید که بعضی از سایت‌ها فیلتر‌ هستند آیا باز می‌شوند یا نمی‌شوند، عده‌ای گفته‌اند که قرار است باز شود. من در پاسخ به او گفتم رفع فیلتر از آن سایت‌ها یک امر قضایی است همانطور که فیلتر شدن آنها یک امر قضایی بود و این طبق قوانین کشور است. بعد خبرنگار گفت که اگر امکانات پایدار ایجاد شود آیا احتمال باز شدن وجود دارد؟ گفتم بله احتمال وجود دارد. اگر ما بتوانیم با فیسبوک رقابت کنیم و کاربران خود را در یک فیسبوک‌ و توئیتر‌ ایرانی جمع کنیم فعالیت فیسبوک‌ و توئیتر‌ اصلی چه خطری دارد؟ ما می‌توانیم آنها را رفع فیلتر هم بکنیم. در واقع فیسبوک‌ زمانی خطر دارد که به طور انحصاری در کشور فعالیت کند و تمام زندگی مردم روی فیسبوک‌ قرار بگیرد اما وقتی که ما یک فیسبوک‌ ایرانی داشته باشیم و یک خدمت قوی‌تر از فیسبوک‌ اصلی ارائه کنیم خیلی بهتر است زیرا همانطور که می‌دانید وقتی فیسبوک و تلگرام‌ در خارج از کشور مستقر هستند بسیاری‌ از خدماتی‌ که امکان ارائه آنها در کنار خدمات پیام رسانی وجود دارد به دلیل اینکه در داخل کشور نیستند امکان ارائه آنها وجود ندارد چون حضور سرزمینی‌ ندارند و اختیار سرزمینی‌ نیز ندارند اما اگر در داخل کشور یک فیسبوک‌ داشته باشیم می‌توانیم به عنوان مثال نظام آموزشی کشور را بر روی آن قرار دهیم‌. اما الان نمی‌توانیم آن را بر روی فیسبوک‌ آمریکایی قرار دهیم چون در سرزمین ما نیست. اما در فیسبوک‌ ایرانی با قابلیت فیسبوک هیچ خطر و نگرانی در این زمینه وجود ندارد و من مطمئن هستم که در آن حالت حتی یک درصد ایرانی‌ها هم به فیسبوک‌ آمریکایی نخواهند رفت اما در هر صورت من آن موضوع را به عنوان یک احتمال مطرح کردم.

وقتی جنس اصلی را خودمان داریم چرا باید آنها را رفع فیلتر کنیم؟
روال عادی در دنیا اینگونه است که شما خودتان اتومبیل دارید و آن را تولید می‌کنید اما از ورود اتومبیل‌ به کشور خود جلوگیری نمی‌کنید و همچنین کالاهای متعدد دیگری تولید می‌کنید و اجازه ورود کالای خارجی را نیز می‌دهید چون باعث می‌شود یک تعادل قیمتی و کیفیتی‌ در کشور ایجاد شود.

اما در آن موارد برای ورود آنها یک تعرفه در نظر گرفته می‌شود و در موضوعات فرهنگی نمی‌شود به عنوان یک کالای صنعتی به آن نگاه کرد؟
همانطور که عرض کردم ما مصوبه شورای عالی را در این زمینه داریم در آن مصوبه آمده است که پیام‌رسان خارجی که می‌خواهد در کشور فعالیت کند باید نماینده رسمی داشته باشد، مسئولیت‌پذیری داشته باشد و هر وقت لازم بود هویت کاربران‌ را به ما اعلام کند و اطلاعات شهروندان ایرانی را از سرزمین‌ ما خارج نکند و ما چنین تعهداتی‌ را قرار داده‌ایم.

در حال حاضر تلگرام‌ و اینستاگرام‌ چنین پاسخگویی‌ را به ما دارند؟
نداشته‌اند و به همین دلیل تلگرام فیلتر شد.

اینستاگرام‌ چطور؟
اینستاگرام‌ هم اگر همکاری نکند به سرنوشت تلگرام‌ دچار می‌شود، البته اینستاگرام‌ قسمت مخفی شهروندی ندارد و همه چیز در آن دیده می‌شود. در حالی که در تلگرام‌ حوزه‌های مخفی شهروندی‌ وجود داشت یعنی پرایوت‌ چت‌ و گروه‌های کوچک وجود داشت که مخفی بودند اما در اینستاگرام‌ همه چیز دیده می‌شود و بیشتر جنبه بولتنی‌ دارد اما به هر حال فیلترینگ‌ اینستاگرام‌ هم قابل بررسی است و آن احتمالی که در خصوص تلگرام‌ به آن خبرنگار گفتم در اینجا هم صدق‌ می‌کند.

یعنی ممکن است اینستاگرام‌ فیلتر شود؟
ممکن است در صورت عدم همکاری اینستاگرام‌ فیلتر شود.

در جلسات شورا موضوع آن مطرح شده است؟
همانطور که عرض کردم به عنوان یک تقاضا مطرح شده است. پا به پای تلگرام‌،گروهی در کشور هستند که تقاضای فیلترینگ‌ اینستاگرام‌ را دارند.

همکاری این شبکه اجتماعی تا به حال چطور بوده است؟
صحبت‌هایی صورت گرفته است اما تا به الان همکاری‌ای با ما نداشته‌اند.

این شرایطی که فرمودید‌ شبکه‌ها و پیام‌رسان‌های خارجی باید رعایت کنند ما شاهد آن هستیم که در حال حاضر توییتر رعایت نمی‌کند؛ نه سروری در ایران دارد و نه نماینده ای. پس چرا برخی تقاضای رفع فیلتر توییتر را دارند؟
این یک حق شهروندی است و افراد می‌توانند تقاضای رفع فیلتر آن را داشته باشند‌.

فقط تقاضای شهروندان نیست ما شاهد هستیم‌ برخی از مقامات عالی رتبه هم چنین تقاضایی دارند.
وقتی جلوی یک شهروند را نمی‌توان گرفت شما انتظار دارید جلوی مسئول‌ را بتوانیم بگیریم‌؟

/باشگاه خبرنگاران جوان/

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

این سایت از اکیسمت برای کاهش هرزنامه استفاده می کند. بیاموزید که چگونه اطلاعات دیدگاه های شما پردازش می‌شوند.

جایزه همراه اول