تاثیر تحقق خط مشی های شبکه ملی اطلاعات در توسعه و پیشرفت کشور
مطابق با سند تببین الزامات شبکه ملی اطلاعات، این شبکه متشکل از زیرساخت‌های ارتباطی، مراکز داده‌ی توسعه یافته داخلی دولتی و غیردولتی و همچنین زیرساخت‌های نرم‌افزاری است که در سراسر کشور گسترده شده است. این شبکه ظرفیت لازم برای ” نگهداری و تبادل امن اطلاعات داخلی درکشور به منظور توسعه‌ی خدمات الکترونیکی ” و ” دسترسی به اینترنت ” از طریق بستر ارتباطی باند پهن سراسری برای کاربران خانگی، کسب‌وکارها و دستگاه‌های اجرایی را فراهم می‌کند. این شبکه تجمیع کننده شبکه‌های اختصاصی، محلی و ملی در کشور است که از دو بخش اختصاصی و عمومی تشکیل می‌شود. بخش اختصاصی برای ارتباط و تبادل اطلاعات و خدمات دستگاه‌های اجرایی با یکدیگر و بخش عمومی برای ارایه خدمات به کاربران عمومی است و این دو بخش در نقاطی نظیر مراکز داده با یکدیگر اتصال دارند.
ایجاد و توسعه شبکه ملی اطلاعات یکی از الزامات برنامه پنجم در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات است که در برگیرنده اهداف راهبردی از جمله فراگیری خدمات الکترونیک و افزایش بهره وری، کاهش وابستگی به شبکه اینترنت و توانایی اعمال مدیریت حداکثری بر دسترسی به آن، گسترش محتوای ایرانی اسلامی و بالا بردن سواد دیجیتال، افزایش کسب و کار دیجیتال و توسعه سهم ICT در اقتصاد کشور، افزایش امنیت و قابلیت اطمینان فضای دیجیتال است. برای تحقق جامعهای پویا و پیشرو، برخورداری از یک زیرساخت ارتباطی و اطلاعاتی قابل اطمینان، سهل الوصول، با قابلیت اجرای سریع، در کنار پایین بودن هزینه‌های اجرایی و بهره‌برداری از آن، به شرط تامین پهنای باند بالا که در آن علاوه بر امکان دسترسی آسان سازمان‌ها، ادارات و عامه مردم به شبکه در یک بازه زمانی کوتاه، امکان اجرای کاربردهای مختلف روی آن وجود داشته باشد، امری اجتنابناپذیر می‌نماید. از طرف دیگر تجربیات موجود نشان میدهد برای ایجاد جامعه اطلاعاتی خرد محور، توسعه اقتصاد دانشبنیان و ساختارهای مناسب برای امور اجتماعی و زندگی روزمره شهروندان به برخورداری از یک شبکه ملی با پهنای باند وسیع نیاز است. بررسیها نشان میدهد در فضای سایبری، حدود هشتاد درصد ارتباطات و تبادل اطلاعات، در داخل کشور صورت می‌گیرد (مبدا و مقصد ارتباطات داخل کشور هستند) و تنها کمتر از بیست درصد باقیمانده در مقیاس بین‌المللی هستند. لذا توسعه شبکه ملی اطلاعات با تامین پهنای باند وسیع، سهل‌الوصول و به خصوص ارزان قیمت بودن آن، بستر بسیار خوبی برای توسعه فناوری اطلاعات و به تبع آن توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در کشور است.
همچنین اجرا و پیاده‌سازی این شبکه دارای اثرات مثبت اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و امنیتی بسیاری برای کشور است. تجربیات جهانی حاکی از آن است که شدت اثرپذیری شاخص‌های کلان اقتصادی از توسعه باندپهن نسبت به دیگر شاخص‌های توسعه ICT بیشتر است. یکی از نتایج ایجاد و توسعه شبکه ملی اطلاعات، افزایش ضریب نفوذ باندپهن کشور است که نتایج تجربی حاکی از تاثیرات مستقیم افزایش ضریب نفوذ باند پهن بر اقتصاد کشورهاست.
ایجاد شبکه ملی اطلاعات طبق گزارش مرکز ملی فضای مجازی، علاوه بر افزایش تولید بر ایجاد اشتغال نیز اثرگذار است به طوری که حجم عظیم فعالیت‌های مورد نیاز برای ایجاد این شبکه نیازمند تعداد نیروی انسانی قابل توجهی است. همچنین استفاده از تکنولوژی‌های هوشمند در صنایع الکترونیک، کشاورزی، سلامت، حمل و نقل و باند پهن بیش از ۷۰هزار شغل غیرمستقیم مانند تجارت الکترونیک، سلامت الکترونیک و دیگر خدمات الکترونیکی تا پایان سال ۲۰۱۴ ایجاد خواهد کرد.
دکتر فیروزآبادی رئیس مرکز ملی فضای مجازی با بیان اینکه “برای ایجاد شغل نیازمند هزینه‌کردهای زیادی هستیم” گفته است : به‌عنوان نمونه در پتروشیمی به‌ازای هر شغل یک میلیارد تومان باید هزینه شود، اما اشتغال زایی در فضای مجازی براساس شبکه ملی اطلاعات ارزان است البته نیازمند توسعه شبکه ملی اطلاعات هستیم. از ویژگی‌های شبکه ملی اطلاعات ایجاد خدمت‌رسانی در روستاهاست و مشاغل روستایی از کاربران جدی ما هستند. وی همچنین بیان داشته : پایه شبکه ملی ما اینترنت و قرارداد اینترنت است، زیرا کشوری که تولید ناخالص ملی آن بیش از ۴۵۰ میلیارد دلار، قدرت خرید آن ۲۰۰ میلیارد دلار، صادراتش بیش از ۵۰ میلیارد دلار و صاحب رتبه‌های تک‌رقمی در حوزه‌های گوناگون علمی است هیچ‌گاه نمی‌تواند اینترنت خارجی را قطع یا محدود کند. لذا تاثیر اقتصادی شبکه ملی اطلاعات در تولید ناخالص ملی، رشد اشتغال و کاهش قیمت کاربرنهایی و نظایر آن قابل ذکرمی باشد.
گفتنی است اشتغال غیرمستقیم و متحول شده ناشی از توسعه شبکه ملی اطلاعات بیشتر از اشتغال مستقیم آن بوده که اثرات آن در مدت زمان طولانی‌تری مشخص خواهد شد. عرضه خدمات اینترنت از دو قسمت بستر انتقال یا خطوط مخابراتی و پهنای باند تشکیل شده است. پهنای باند اصلی‌ترین موضوع اینترنت در کشور است. آنچه اقتصاد اینترنت بر پایه آن بنا شده و مهم‌ترین کالای وارداتی سایبری است.
در واقع میتوان گفت شبکه ملی اطلاعات به‌طور مستقیم با زندگی مردم سروکار دارد به‌طوری که جمعیتی قابل توجهی از آن‌ها در این فضا زندگی می‌کنند. در حال حاضر استفاده از فضای مجازی نسبت به سال گذشته حدود 20 درصد رشد کرده و همچنین پیچیده‌تر شده است. در این رابطه حکومت وظیفه دارد همان‌گونه که در حوزه فیزیکی از مرزهای کشور محافظت می‌کند باید در فضای مجازی هم از اطلاعات داخلی کشور مراقبت کند. این در حالی است که شبکه ملی اطلاعات باید به‌طوری طراحی و راه‌اندازی شود که در قالب زیست‌بوم پایدار به مردم سرویس دهد.
از نقش های دیگرشبکه ملی اطلاعات میتوان به نقش شبکه‌ملی اطلاعات به عنوان تامین کننده زیرساخت دولت الکترونیکی و نقش شبکه‌ملی اطلاعات به عنوان تامین کننده زیرساخت خدمات چندرسانه‌یی اشاره داشت.
همچنین دسترسی مردم به محتوا و خدمات داخلی نباید منوط به اتصال به اینترنت باشد و آنچه شبکه ملی اطلاعات را از اینترنت متمایز می‌کند، ایجاد مزیت‌های رقابتی برای محتوا و خدمات داخلی از منظر کیفیت ارائه خدمت و قیمت دریافت خدمات نسبت به خدمات خارجی است. کشور های دیگری نیز شبکه ملی اطلاعات خود را راه اندازی کرده اند و در بستر این شبکه پیشرفته خود خدماتی نظیر استفاده از پیام رسان ها و شبکه های اجتماعی را نیز برای مردمشان بصورت بومی فراهم کرده اند.
وقتی راجع به خدمات شبکه ملی اطلاعات صحبت می‌کنیم، منظورمان خدمات دولت الکترونیک نیست. این خدمات در بستر شبکه ملی اطلاعات شکل و نمو پیدا می‌کند . نکته مهم این است که محتوا و سرویس‌های محتوایی باید روی شبکه ملی اطلاعات رشد و نمو پیدا کند و اگر احیاناً شبکه ضعفی داشته باشد در خدماتی که باید ارائه کند، دچار مشکل می‌شود.
وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات با اشاره به برقراری و سرویس دهی شبکه ملی اطلاعات در آبان ماه گذشته ، با تاکید بر اینکه زیرساخت شبکه ملی اطلاعات پیشرفت قابل توجهی داشته، تصریح کرده است که اگر زیرساخت شبکه ملی اطلاعات نبود، خدمات ابری داخلی نداشتیم و بسیاری از زیرساخت‌های مهم دیگر امروز، شاید دو میلیون راننده تاکسی اینترنتی و مردم در عذابی بزرگ و مشکل بودند و بانک‌ها مختل بودند.
قابل ذکر است که از تمام امکانات موجود اتصال به اینترنت مانند ADSL ، WiMax ، GPRS ، 3G و غیره می توان برای اتصال به شبکه ملی اطلاعات استفاده کرد. همچنین برای بهره‌مندی از برخی خدمات چندرسانه‌ایی مانند IPTV و IPMedia نیاز به استفاده از تجهیزات اضافی است که ارایه دهندگان این خدمات برای مشترکان خود تامین خواهند کرد.
شبکه ملی اطلاعات به عنوان زیرساخت ملی ارتباطی و اطلاعاتی و برای دسترسی با سرعت بالا به سایت‌های داخل کشور است از این‌رو در صورت بروز مشکل در دروازه‌های بین الملل و اینترنت، دسترسی به سایت‌هایی که در کشور میزبانی می‌شوند، دچار مشکل نخواهد شد.
دسترسی مطمئن، ارزان و با کیفیت به اینترنت و خدمات ارتباطی از عوامل اصلی در توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات کشورهاست و به همین منظور نهادهای بین‌المللی سرعت، کیفیت و قیمت پهنای باند اینترنت را شاخص‌هایی برای مقایسه وضعیت توسعه این بخش می‌دانند. همچنین امروزه با گسترش ارائه خدمات الکترونیکی در جهان و افزایش مصرف پهنای باند؛ سرمایه‌گذاری‌های زیادی در این بخش انجام شده است.
یادداشت حسین بهرامی ترابی، دانشجوی دکترای مدیریت – تصمیم گیری و خط مشی گذاری دانشگاه تهران
/خبرآنلاین/
