وبلاگ‌های دانشجویی؛ ابزاری كمك‌آموزشی
شاید زمانی كه فضای مجازی پا به عرصه وجود می‌گذاشت كمتر كسی فكر می‌كرد این فضا بتواند تا این میزان با زندگی واقعی افراد در هم تنیده شود. فضای مجازی با دو ویژگی فرامكانی و فرازمانی بودن خود امكانات بسیاری را در اختیار مخاطبانش قرار داده است.
كاربران فضای مجازی امروزه با نشستن در پشت رایانه خود بدون صرف زمان و انرژی اضافی قادر هستند بیشتر كارهایی را كه تا پیش از این در فضای واقعی انجام می‌دادند هم‌اكنون تنها با چند كلیك در فضایی مجازی انجام دهند. این همان معجزه‌ای است كه سبب شده شركت‌های مختلف برای دادن خدمات جدید و نوین به كاربران با یكدیگر به رقابت بپردازند.
پس از ظهور فضای مجازی یا همان اینترنت یكی از پدیده‌های این فضا كه هر روز بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته، وبلاگ‌نویسی است.
وبلاگ یك صفحه وب است كه معمولا به‌صورت كوتاه و خلاصه تهیه می‌شود و مطالب اغلب به ترتیب زمانی كه منتشر شده‌اند، مرتب می‌شوند، همانند صفحه‌های مجلات یا روزنامه‌ها. محتوا و اهداف هر یك از وبلاگ‌ها به‌طور گسترده‌ای متفاوت است.
از لینك‌ها و نظرات درباره سایر وب‌سایت‌ها گرفته، تا اخبار درباره شركت‌ها و اشخاص، ایده‌های مختلف درباره مسائل روز، خاطرات روزانه، شعر و ادبیات، عكس و موزیك، نرم‌افزارها و برنامه‌های كامپیوتری، خبرهای سیاسی و اجتماعی و فرهنگی و ورزشی و حتی مسائل تخیلی.
بسیاری از وبلاگ‌ها شخصی هستند و افراد آنچه در ذهن‌شان است را بیان می‌كنند. بعضی دیگر گروهی است و اهداف جمعی و علایق مشترك آنها را در بر می‌گیرد. برخی از وبلاگ‌ها برای بازی و تفریح و سرگرمی هستند و برخی دیگر دربرگیرنده مقالات علمی و پژوهشی‌اند. وبلاگ‌ها تسهیل‌كننده ارتباطات تیمی، سازمانی و خانوادگی هستند. آنها با شیوه‌ای بسیار آسان‌تر از ایمیل و فوروم‌ها، به ارتباطات گروه‌های كوچك كمك می‌كنند.
وبلاگ با داشتن خصوصیاتی همچون تعاملی بودن از سوی كاربران ایرانی مورد توجه قرار گرفته است، براساس آمارهای سایت تكنوراتی در سال‌های گذشته همواره وبلاگ‌های فارسی در رده‌های ابتدایی وبلاگستان جهانی قرار دارند. این سایت همچنین اضافه می‌كند بیش از ۷۰ درصد از كاربران اینترنت وبلاگ می‌خوانند و به همین میزان نیز تحصیلات دانشگاهی دارند.
آمارهایی كه سایت تكنوراتی درخصوص وبلاگ‌نویسی هر ساله منتشر می‌كند، نشان‌دهنده علاقه كاربران این فضا به استفاده از رسانه فردی وبلاگ است اگرچه با ظهور شبكه‌های اجتماعی این پدیده به نوعی دچار ركود شده است با این وجود هنوز هم وبلاگ‌نویسی در فضای مجازی طرفداران زیادی دارد.
گشت و‌گذاری در فضای مجازی ایرانی علاقه زیاد كاربران ایرانی را به این پدیده نشان می‌دهد. بلاگران ایرانی با مشاغل، علائق و افكار گوناگون در این فضا مشغول به فعالیت هستند.
یكی از اقشاری كه از فضای وبلاگ‌نویسی استفاده زیادی كرده دانشجویان هستند. اگرچه تعداد وبلاگ‌نویسان فعال فارغ‌التحصیل در فضای مجازی ایرانی بسیار كم بوده ولی تعداد دانشجویان وبلاگ‌نویس بسیار زیاد است.
فضای وبلاگستان فارسی بستر علمی بسیار مفیدی را برای انتشار مقالات دانشجویان و اساتید در رشته‌های مختلف دانشگاهی فراهم كرده است. امروزه دانشجویان می‌توانند وبلاگی را ایجاد و مقالات‌شان را در وبلاگ شخصی خود منتشر كنند.
دكتر امید مسعودی رئیس دانشكده علوم ارتباطات دانشگاه سوره وبلاگ را رسانه‌ای فردی دانست كه تولید‌كننده آن یك شخص است ولی گیرنده آن می‌تواند اشخاص متفاوت باشد.
وی در گفت‌وگو با فرهیختگان ادامه داد: امروزه وبلاگ‌هایی كه در فضای علمی تولید می‌شوند درواقع به نوعی امتداد فضای آموزشی در فضای واقعی هستند. اساتید ادامه دروس خود را در كلاس‌های واقعی در فضای مجازی و در وبلاگ‌ها ادامه می‌دهند و درواقع وبلاگ‌ها امتداد فضای آموزشی آنان در فضای واقعی است. در حال حاضر بسیاری از اساتید از وبلاگ به‌عنوان یك ابزار كمك‌آموزشی استفاده می‌كنند.
با مراجعه به وبلاگ‌های اساتید خارج از كشور می‌توانیم مشاهده كنیم در این وبلاگ‌ها از فایل‌های صوتی و تصویری هم استفاده شده و حتی فیلم‌های مرتبط با كلاس‌های درسی روی وبلاگ قرار دارد.
مسعودی همچنین بر حضور دانشجویان در این فضا صحه گذاشت و افزود: اگر قرار است فعالیت‌های دانشجویان را ببینیم وبلاگ بهترین كارگاه است؛ باید از این فضا استفاده كرد چراكه ظرفیت‌های بی‌شماری دارد. وبلاگ‌ها می‌توانند به انباشت علمی در فضای مجازی كمك كنند حتی اگر كه تولید محتوا در وبلاگ‌ها به‌صورت پراكنده و جزیره‌ای هم باشد با این وجود همین مطالب و لینك‌های متعدد به مطالب دیگر در وبلاگ‌ها می‌تواند مجموعه‌ای از داده‌ها و اطلاعات را به وجود آورد.
این استاد ارتباطات ادامه داد: اگرچه ممكن است مطالب موجود در وبلاگ‌ها تكراری باشد ولی باید بدانیم كه وجود همین مطالب علاوه بر اینكه به‌عنوان یك منبع در فضای مجازی به شمار می‌آید، می‌تواند به ایجاد فضای گفت‌وگو میان دانشجویان با یكدیگر و اساتید كمك كند.
وی در پایان سخنان خود به پررنگ شدن نقش شبكه‌های اجتماعی اشاره كرد و گفت: اگرچه وبلاگ‌های دانشجویی در حال حاضر كمتر شده و به همین میزان به شبكه‌های اجتماعی افزوده شده است ولی وبلاگ همچنان می‌تواند به‌عنوان رسانه‌ای آموزشی استفاده شود.
وی تاكید كرد: به دلیل توانمندی‌هایی كه شبكه‌های اجتماعی دارند گرایش بیشتری به این فضا وجود دارد و در آینده می‌توانیم شاهد حلقه‌های مجازی علمی در شبكه‌های اجتماعی باشیم. البته وبلاگ نیز همچنان جایگاه آموزشی خود را دارد.
حامد احسان‌بخش، یكی از بلاگرانی است كه سال‌هاست در این فضا قلم می‌زند. وی در گفت‌وگو با فرهیختگان در ابتدا با اشاره به اهمیت آموزش وبلاگ‌نویسی به دانشجویان و سوق دادن این قشر به سوی فضای مجازی گفت: باید آموزش و بستر‌سازی لازم را برای سوق دادن دانشجویان به سمت فضای مجازی و به‌ویژه وبلاگ‌نویسی به وجود آید. برای اجرایی‌كردن این كار نیز می‌توان گاهی دانشجویان را وادار كرد تحقیقات و مقالات خود را با استفاده از این فضا انجام داده و در وبلاگ‌ها منتشر كنند.
وی در ادامه دسته‌بندی‌ای از وبلاگ‌های موجود در فضای علمی ارائه كرد و افزود: هم‌اكنون چند دسته وبلاگ در فضای مجازی موجود است؛ برخی از اساتید با استفاده از وبلاگ نمرات دانشجویان، سرفصل مباحث درسی خود و… ارائه می‌كنند و درواقع وبلاگ برای آنها به نوعی تابلوی اعلانات كلاس‌هایشان است. این دسته از وبلاگ‌ها تعاملی با مخاطب خود ندارند و تولید فكری هم در آن صورت نمی‌گیرد.
از طرف دیگر دانشجویان نیز در این فضا به دوصورت حضور دارند؛ برخی به‌صورت شخصی وبلاگ‌هایی را ایجاد می‌كنند و در آن مقالات تولیدی خود را منتشر می‌كنند، البته بسیاری از مطالب موجود در وبلاگ‌های دانشجویی بازنشر مقالات دیگری است كه شاید در ده‌ها وبلاگ دیگر نیز موجود باشد. یكی از مشكلاتی كه گریبانگیر این وبلاگ‌هاست عدم‌آشنایی با فضای مجازی و زبان وبلاگ‌نویسی است.
تعداد دیگری از دانشجویان نیز به‌صورت گروهی وبلاگ‌هایی را تاسیس و اداره می‌كنند و درواقع این وبلاگ‌ها به نوعی تریبون انجمن‌های علمی دانشجویی می‌شود.
احسان‌بخش بر تولید محتوا در وبلاگ‌نویسی تاكید كرد و افزود: متاسفانه آفتی كه در حال حاضر در این فضا دیده می‌شود تنبلی در تولید محتواست. بسیاری از مقالات در وبلاگ‌های دانشجویی صرفا باز نشر می‌شوند. این روش درنهایت هیچ كمكی به انباشت علمی در فضای مجازی و متعاقب آن فضای واقعی نمی‌كند.
وی خاطرنشان كرد: گاهی طرح یك سوال از یك دانشجو می‌تواند منجر به یك گفت‌وگوی تعاملی با سایر دانشجویان شود و افراد دیگر برای پاسخگویی به این سوال وارد فضا شوند. بنابراین باید كاری كرد تا دانشجو تنها در این فضا حضور نداشته باشد بلكه حضورش منجر به تولید علم و فكر شود.
حسن میثمی، مدیر سایت وبلاگ‌نیوز و بلاگر دیگری است كه مدت‌هاست در این فضا حضوری پررنگ دارد. وی نیز تكثیر مقالات تكراری در وبلاگ‌های دانشجویی را ازجمله مشكلات این نوع وبلاگ‌ها می‌داند. با این حال وی معتقد است تولید محتوا در وبلاگ‌های دانشجویی و وارد كردن كلیدواژه‌های مختلف نه‌تنها به انتشار هرچه بیشتر زبان فارسی در فضای مجازی كمك می‌كند بلكه می‌تواند به انباشت علمی هرچه بیشتر در این فضا نیز منجر شود. وی می‌افزاید: گاهی تولید یك مقاله ۵ هزار كلمه‌ای در یك وبلاگ دانشجویی می‌تواند با ده‌ها پست كوتاه از یك وبلاگ معمولی برابری كرده و به افزایش زبان فارسی در این فضا كمك كند.
در پایان باید افزود وجود وبلاگ‌های متعدد زمینه گسترده‌ای از مقالات علمی و فرهنگی معتبر در اینترنت را به وجود آورده كه در نهایت به انباشت علمی در فضای مجازی و به تبع آن در فضای واقعی می‌انجامد. انباشت علمی نیز باعث پویایی علوم و نیز تولید علم جدید می‌شود.
برای گسترش هرچه بیشتر انباشت علمی در فضای مجازی، انجمن‌های علمی دانشگاه‌ها می‌توانند با ایجاد وبلاگ‌های گروهی به درج مطالب علمی حوزه خود بپردازند و از نظرات اساتید دانشگاه به‌عنوان استاد راهنما برای تبیین مقالات درج‌شده استفاده كنند، این امر ضمن گسترش علم در اینترنت، انگیزه دانشجویان را برای مقاله‌نویسی علمی كه امروزه به معضلی تبدیل شده، بالا خواهد برد؛ همچنین این انجمن‌ها ارتباطات دانشجویان با سایر دانشگاه‌ها و پیوند سایر اساتید را از طریق شبكه مجازی اینترنت به سهولت فراهم می‌كند.
وبلاگ‌های گروهی دانشجویی می‌تواند به ایجاد فضای تعاملی میان دانشجویان و اساتید كمك كند. هر نوع فعالیت علمی دانشجویی در این فضا می‌تواند بر عقلانیت جمعی این فضا افزوده و انباشت علمی را نیز گسترده‌تر كند. در حال حاضر بخشی از محتوای فارسی در وب، توسط اساتید و دانشجویان تولید می‌شود و به این ترتیب فضای وبلاگستان به سمت جایگاهی سالم، تخصصی و علمی در حركت است. در این میان آنچه كه ضروری می‌رسد، شناساندن هرچه بیشتر این فضا به دانشجویان و اساتید است، چراكه به نظر می‌رسد با پررنگ شدن نقش شبكه‌های اجتماعی همچون فیس‌‌بوك، توئیتر و… پدیده وبلاگ‌نویسی در خطر باشد.
انتهای پیام/.
الهام عبادتی، روزنامه فرهیختگان
