درباره حرف‌هایی که خبرنگار «فارس» گفته و من نگفته‌ام!

چهارشنبه 9 اسفند، به دعوت دانشگاه ملایر، برای سخنرانی در چهارمین همایش «ناتوی فرهنگی» به این دانشگاه رفتم و قرار شد در موضوع تهدیدها و فرصت‌های شبکه‌های اجتماعی به خصوص «فیس بوک» برای دانشجویان شرکت کننده در این همایش کمی صحبت کنم.

همیشه از انعکاس صحبت‌های همایش‌های مختلف در رسانه‌ها هراسان بودم. چرا که خودم سال‌ها خبرنگاری کردم و به خوبی می‌دانم پوشش کامل یک سخنرانی دو ساعته در یک خبر چند خطی، هم کار دشواری است و هم باعث اجحاف در حق سخنران و مخاطب می‌شود. برای همین تا جایی که امکان داشت، از اصحاب رسانه درخواست می‌کردم در پوشش صحبت‌ها دقت کنند.

اما در همایش دیروز چنین امکانی وجود نداشت و اتفاقی که نباید می‌افتاد، افتاد و متأسفانه خبرنگار فارس به بدترین شکل ممکن سخنرانی دو ساعته بنده را منعکس کرده است. انعکاسی که به سبب یک تیتر جذاب، در رسانه‌های مکتوب و آنلاین داخلی و خارجی با عنوان «عضویت 4میلیون ایرانی در فیس‌بوک» مورد استقبال جدی قرار گرفت.

از این‌رو نیاز می‌دانم چند جمله را در پاسخ به جملاتی که خبرنگار فارس به نقل از بنده نوشته است و بنده به هیچ وجه آن را به زبان نیاورده‌ام و یا در اصل مطلب تحریف صورت گرفته است بیان کنم.

1. خبرنگار فارس تیتر زده است که «عضویت 4 میلیون ایرانی در فیس‌بوک». در متن خبر هم به نقل از بنده آورده است که بین 3 تا 4 میلیون ایرانی عضو این شبکه اجتماعی هستند. اما بنده به صراحت عرض کردم که رقم ایرانی‌های عضو فیس بوک را هیچ‌کس جز «مارک زاکربرگ» نمی‌تواند بگوید. از این‌رو به شیوه‌هایی می‌توانیم به وسیله مهندسی معکوس، رقم‌هایی را حدس بزنیم که صرفا یک حدس است. بنده گفتم که بیش‌ترین لایکی که یک صفحه ایرانی در فیس بوک دریافت کرده است عدد 1 میلیون است. بر اساس آماری که پژوهش‌های مختلف نشان می‌دهد، حدود 75درصد کاربران شبکه‌های اجتماعی، کاربران خاموش هستند. یعنی صرفا مشاهده کننده‌اند و واکنشی به اتفاقات درون شبکه نشان نمی‌دهد. پس فرض می‌کنیم که این عدد، یک چهارم عدد موجود است و با 3 برابر کردن آن، می‌توانیم به یک رقم حداکثری دست پیدا کنیم که 3 میلیون می‌شود. پس می‌توانیم بگوییم در خوش‌بینانه‌ترین حالت، حداکثر 3 تا 4 میلیون ایرانی عضو این شبکه هستند. با این‌حال این قید مهم را هم اضافه کردم که این عدد صرفا ایرانی‌ها هستند و درباره عضویت عدد ایرانیان داخل کشور نمی‌توان جدی نظر داد.

هر شخصی هم به خوبی می‌داند در شبکه‌های اجتماعی حساب کاربری (ID) با نفر برابری نمی‌کند. ذکر این نکته هم ضروری است که ذکر این جملات ناظر به جملات قبلی حقیر بود که می‌خواستم نشان بدهم در حداکثرترین حالت ممکن هم ایرانیان عضو فیس‌بوک نماد خوبی برای جامعه 75 میلیونی ایرانی نیستند.

2. خبرنگار فارس نوشته است که «کمتر افرادی از کشور آمریکا عضو این شبکه هستند». دقیقا حرفی که زدم، بر عکس این جمله بود. گفته بودم که بر خلاف جامعه ایران، حدود 53درصد آمریکایی‌ها در فیس بوک عضو هستند و از این‌رو تعداد آن‌ها می‌تواند برای جامعه آمریکا مصداق «مشت نمونه خروار» باشد. با این‌حال چیزی که منقول شده است، معکوس است!

3. در متبحرانه‌ترین نقل قول، خبرنگار فارس به نقل از بنده نوشته است که ما در شبکه‌های اجتماعی نیاز به ساخت کلیپ‌هایی از واقعیت جامعه داریم! و افزوده است: «رمز موفقیت غرب در تسخیر شبکه‌های مجازی دنیا ساخت کلیپ‌ها و برنامه‌هایی است که با برنامه‌ریزی‌های انجام شده هویت غربی را ترویج می‌دهد.» این جمله را به‌هیچ وجه نگفته‌ام. نمی‌دانم خبرنگار فارس از کجا این جمله را نوشته است! من در پایان سخنرانی، یک کلیپ منتشر شده در جریان جنگ 8 روزه رژیم صهیونیستی پخش کردم و گفتم ما نیاز به چنین حرف‌های جدی در شبکه‌های اجتماعی داریم. نه این‌که بیاییم از خودمان تعریف کنیم و حرف بزنیم. دوستانی که من را می‌شناسند به خوبی می‌دانند که هیچ‌گاه عبارتی چون «رمز موفقیت غرب در تسخیر شبکه‌های مجازی دنیا» از بنده ایفاد نمی‌شود.

4. در پایان هم این خبرنگار عزیز بر «لزوم توجه نسل امروز به برنامه‌ها و کلیپ‌های فرهنگی که نشان از عرق ملی و فرهنگ ایرانی باشد» تأکید کرده‌اند. این هم از همان حرف‌هایی بود که بنده نگفتم، اما خبرنگار فارس صلاح دانسته است که به‌جای بنده بگوید!

شاید بهترین راه برای پوشش چنین برنامه‌‎هایی، ذکر یک خلاصه به همراه متن کامل سخنرانی است. به نحوی که حرف‌های سخنران تحریف نشود. همین خبر را خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران (ایرنا) و خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) هم منعکس کرده‌اند که خبر ایسنا علی‌رغم استفاده از همان تیتر، به مراتب بهتر از ایرنا، و خبر ایرنا به مراتب بهتر از خبر فارس است. این حرف‌ها هم در یک فضای دانشگاهی و با جمعی از دانشجویان مطرح شد و اگر پایش به رسانه‌ها هم باز نمی‌شد، اتفاقی نمی‌افتاد.

با این‌حال، دبیران خبرگزاری محترم فارس اعلام کرده‌اند برای ویرایش خبر مشکلی ندارند. اما مشکل این‌جاست که دیگر این خبر در تمام رسانه‌های داخلی و روزنامه‌ها منتشر شده است و ویرایش آن دردی را دوا نمی‌کند.

امیدوارم خبرنگاران بیش از پیش مواظب کلمه‌های منقول از افراد باشند.

انتهای پیام/.