متن کامل مناظره «فیلترینگ فیس‌بوک؛ بله یا خیر؟»

[گزارش تصویری]

به گزارش خبرنگار «وبلاگ نیوز» از اصفهان، مناظره «فیس بوک بله یا خیر» با حضور کارشناسان فضای مجازی «فرشاد مهدی پور» به عنوان مخالف فیس‌بوک و «جواد افتاده» به عنوان موافق فیس بوک در دانشگاه هنر اصفهان برگزار شد.

در ابتدا با توضیح روند اجرای مناظره قرار بر این شد که در مدت زمان یک ساعت هر کدام از طرفین در فواصل زمانی 5 دقیقه به تشریح دلایل و مواضع خود بپردازند و در قبال نظرات طرف مقابل از ادعاهای خود دفاع کنند. بنا بر قرعه بنا شد جواد افتاده آغاز گر بحث باشد.

جواد افتاده در ابتدا پس ابراز خرسندی از برگزاری چنین جلساتی در فضاهای دانشگاهی و آکادمیک و ایجاد فضا برای بحث و ارائه دیدگاه های مختلف گفت: بحث اصلی در واقع فیلترینگ کلیه شبکه های اجتماعی است نه تنها فیس بوک.

شبکه های اجتماعی واقعیت انکار ناپذیر

وی در شروع صحبت های خود افزود: شبکه های اجتماعی یک واقعیت در جامعه است و ما ملزم به پذیرش این واقعیت ها هستیم و تنها پس از پذیرش آن میتوانیم نسبت به درمان آن اقدام کنیم.

افتاده در ادامه تاکید کرد: در حوزه تکنولوژی ما باید به این نکته توجه داشته باشیم که تکنولوژی و فناوری های نوین خود جبر تکنولوژی را به دنبال دارند چیزی که ما از سال های قبل انقلاب و پس از ورود رادیو به کشور با آن مواجه شدیم که در آن سال ها هم برای استفاده از آن نیاز به صدور مجوز از نهاد های ذی ربط بود واین روند درباره ی هر پدیده ی نوظهور و جدیدی در حال تکرار است و نمونه های آن را در برخورد با دارندگان ماهواره و… مشاهده کرده ایم.

وی در ادامه با ابراز خوشحالی از تمایل دولت جدید برای احیای حق دسترسی به اطلاعات گفت: خوشبختانه دولت جدید طبق آنچه در شعارها نشان می دهد با روند فیلترینگ در کشور موافق نیست.

افتاده برای تکمیل صحبت های خود در بخش اول اضافه کرد: در هیچ کجای قانون، قانون گذار به حاکم اجازه نمی دهد به صورت مشخص یک سایت را فیلتر کند و بحثی که در این جا مطرح هست فیلترینگ محتواست و من هم با فیلتر شدن محتواهای مجرمانه و مضامین غیر اخلاقی موافقم و به جد از آن حمایت میکنم همانطور که سالهاست این گونه فیلترینگ در قبال ویکی پدیا صورت می گیرد و هیچ گونه انتقادی را به دنبال ندارد چرا که امکان استفاده از صفحات مفید و ارزشمند آن وجود دارد.

افتاده با انداختن توپ در زمین خانواده ها گفت: من به هیچ وجه مخالف فیلترینگ نیستم اما با این نوع خاص از فیلترینگ مخافلم فیلترینگ باید توسط خانواده ها انجام شود یعنی این پدرها و مادرها هستند که حد و حدود فیلتر را برای فرزندان خود مشخص و اعمال می کنند و نقطه ایده آل اینجاست که خانواده ها تصمیم گیر باشند.

چرا فیلتر می کنیم؟

بعد از اتمام پنج دقیقه اول فرشاد مهدی پور در ابتدا عنوان کرد که در اصل قضیه فیلترینگ اختلاف نظری وجود ندارد و در ادامه به بیان دیدگاه های کلی خود پرداخت: پدیده ی فیلترینگ یکی از راه های ارتباط با فضای مجازی است ما به طرق مختلف میتوانیم با فضای سایبر تعامل کنیم . بستن یو آر ال (url) ها یکی از روش های مرسوم فیلترینگ در ایران است. که همانطور که دارای مزیت های بسیار است، اشکالاتی هم به آن وارد خواهد بود چیزی که ما باید به آن دقت کنیم این است که اساسا چرا فیلتر می کنیم.

وی در ادامه افزود: من معتقدم که فیس بوک یک واقعیت مجازی است و ما باید تهدیدها و فرصت های آن را نسبت به هم بسنجیم و با توجه به نقاط ضعف و قدرتی که داریم و با توجه به معیار سنجی صورت گرفته تشخیص دهیم که فیلترینگ فیس بوک خوب هست یا بد.

مهدی پور در ادامه صحبت های خود گفت: ما وقتی از لفظ فیلترینگ استفاده میکنیم ذهن ما نا خود آگاه به سمت url های بسته شده هدایت می شود. در صورتی که اگر شما از انواع وی پی ان ها استفاده کرده باشید یا در خارج از کشور اقدام به استفاده از گوگل نموده باشید مشاهده خواهید کرد گوگل داده هایی متفاوت را به شما ارائه میکند. گوگل در گزارش های شفاف سازی خود عنوان کرده است که ما بعضی در دسترسی ها را در برخی از کشورها محدود کرده ایم که گروهی از آن به عنوان فیلترینگ حبابی یاد میکنند. و این یعنی گوگل بدون این که ما از آن خواسته باشیم صرفا با توجه به آدرس، قومیت و ملیت ما الگوهای متفاوت جستجو را ایجاد میکند.

مهدی پور در پایان 5 دقیقه نخست خود گفت: ما باید فیلترینگ را در حد خودش بسنجیم و بدانیم چه تهدید هایی را از ما دور کرده و در برابر باعث ایجاد چه فرصت هایی شده است و در اینجاست که ما میتوانیم قضاوت کنیم.

بالا رفتن امکان جاسوسی اطلاعات با استفاده از فیلترشکن ها و vpn ها

جواد افتاده در شروع وقت دوم خود با تاکید بر این که هدف شبکه های اجتماعی حریم خصوصی کاربران است ادامه داد: این خود کاربران هستند که مشخص می کنند کدام یک از محتواهای صفحاتشان شخصی و امنیتی باشد و کدام یک عمومی و خود کاربر است که باید تصمیم بگیرد که کدام مطلب برایش مفید و کدام مضر است. درواقع نگاه از بالا به پایین در شبکه های اجتماعی نگاهی کاملا اشتباه است چرا که امکانات کاربران عادی با امکانات شخصی خاص مثل آقای ظریف وزیر امورخارجه دقیقا به یک اندازه است. و یک بار برای همیشه باید به صورت قانونمند تکلیف در این رابطه مشخص شود که اگر فیس بوک مضر است باید به گونه ای فیلتر شود که هیچ کس امکان دسترسی به آن را نداشته باشد و به طور کلی کسی قادر نباشد حتی با فیلترشکن ها و وی پی ان ها آن را باز کند.

افتاده در ادامه صحبت هایش گفت: چرا ما باید مجبور به استفاده از وی پی ان هایی شویم که امکان جاسوسی اطلاعات ما را به صورت گسترده فراهم میکند و این دقیقا مسخره کردن قانون است اگر سایتی طبق قانون فیلتر شده است چرا وزیر امورخارجه کشور می تواند به راحتی بر خلاف قانون به آن دسترسی داشته باشد.

وی با اشاره به این که در هیچ کجای قانون استفاده از فیلتر شکن ها و وی پی ان ها جرم محسوب نشده است افزود: همانطور که ما در ایران عده ای را به عنوان کاسبان تحریم داریم متاسفانه عده ای را هم به عنوان کاسبان فیلترینگ داریم که با استفاده از فضای به وجود آمده با فروش انواع وی پی ان ها به فکر منافع شخصی خود هستند و در واقع فیلتربودن سایت ها برای آنها منفعت اقتصادی دارد.

جواد افتاده در ادامه صحبت های خود با ذکر این نکته که فیلترینگ در حال حاضر کاملا سلیقه ای عمل میشود گفت: خوشحالیم که در سایه دولت جدید امکانی فراهم شده تا بتوانیم نگاه مخالف و واقعی خود را نسبت به این قضیه اعلام کنیم.

فیس بوک یک حریم خصوصی نیست بلکه یک شاهراه است

فرشاد مهدی پور در ابتدای صحبت های خود در واکنشی نسبت به سخنان آقای افتاده راجع به خصوصی بودن اطلاعات در فیس بوک گفت: خصوصی کردن اطلاعات در فیس بوک اتفاقی جدید است که در سالهای اخیر به امکانات آن اضافه شده است و طبق آمار ارائه شده توسط خود فیس بوک تنها 25 درصد از کابران از امکانات امنیتی ناظر بر محرمانه بودن امکانات استفاده می کنند و این یعنی 75 درصد از کاربران این کار را انجام نمی دهند. این در حالی است که فیس بوک به کلیه موتورهای جستجو کننده اطلاعات این اجازه را میدهد که اطلاعات نرم افزار شما را جست و جو کند البته در پالیسی فیس بوک یعنی جاهایی که معمولا ما نمی خوانیم پالیسی ترم هایی وجود دارد که در آن تصویب کرده است که راه های نرم افزار های جست و جوی اطلاعات را نخواهد بست و در واقع ما باید بدانیم که فیس بوک یک حریم خصوصی نیست بلکه یک شاهراه است.

مهدی پور در ادامه صحبت های خود اضافه کرد: مسئله فیس بوک نیست مسئله اینجاست که ما چرا فکر میکنیم فیس بوک مسئله است.

وی با بیان اینکه فیس بوک برای اولین بار نیست که در ایران فیلتر شده و من معتقدم در مسیری پیش خواهیم رفت که به زودی رفع فیلتر میشود و تمام این بحث ها خاتمه پیدا میکند.

این استاد دانشگاه معتقد است اساس بحث راجع به این که فیلترینگ فیس بوک یک مسئله تخصصی است یا یک مسئله در حوزه سیاسی همین جا مشخص می شود یادآور شد: دولت جدید بر سر کار می آید و معتقد است بخشی از آرای خود را میتواند از از طریق هواداران خود در فیس بوک تامین کنند و سعی میکند مسئله فیس بوک را به مسئله اصلی تبدیل کند. متعاقبا فیس بوک تبدیل میشود به مساله ای سیاسی که دولت راجع به آن حرف میزند.

مهدی پوراضافه کرد: اما این که خود فیس بوک چیست و چرا این مسئله به صورت یک مسئله در می آید؟ چرا فیس بوک مهم هست که ما راجع به آن حرف بزنیم؟ فیس بوک به ما اجازه ورود میدهد و به ما می گوید وارد شوید. شما اگر نرم افزاری را طراحی کنید بار اول با شما کاری ندارد ولی بار بعدی از شما یوزر و پسورد میخواهد شما هیچ جایی را نمی توانید وارد شوید که از شما اطلاعات اضافی را درخواست نکند. ساختارها یک ساختارهای خالی از اقتضائات نیستند.

جبر تکنولوژی فیس بوک را رفع فیلتر می کند

وی با بیان اینکه فیس بوک چنین ساختاری است وقتی که وارد آن می شویم به ما یک چیزهایی را تحمیل می کند سخنانش را به سه بخش تقسیم کرد و افزود: یکی فیس بوک حریم خصوصی نیست اساسا فضای مجازی حریم خصوصی نیست دنیای مجازی دنیای شیشه ای است. همه چیز ما در فضای مجازی دیده می شود. فیس بوک توانایی این را دارد که یادداشت های نوشته و ننوشته ما را بخواند. یعنی زمانی که ما تایپ می کنیم او همه اطلاعات شما را می بیند. دوم این که این مسئله که مطرح و جدی می شود مسئله ای کاملا سیاسی است و البته فرصت برای بحث در این رابطه نیست. نکته سوم هم این است که این رسانه یک ساختار یک سازمان یک شبکه است.

اما جواد افتاده در پاسخ به این بخش از صحبت های مهدی پور گفت: اول من تشکر کنم از آقای مهدی پور که این واقعیت را قبول کردند که این جبر تکنولوژی جلو می آید و فیس بوک رفع فیلتر می شود. البته من معتقدم فیس بوک سیاسی نیست چون من مسئله امروز ایران را در حوزه تکنولوژی فیس بوک نمیدانم بلکه برنامه های موبایل نظیر ویچت و واتس اپ می دانم که فیس بوک هفته گذشته آنها را به ارزش 19 ملیارد دلار خرید. مسئله امروز ایران اگر مسئله اجتماعی و فرهنگی باشد ویچت و امثالهم است.

باید قبول کنیم فیس بوک دنبال تجارت خودش است

وی با اعلام اینکه «بحث جست و جوی اطلاعات که روی فیس بوک مطرح کردند، به واقع هیچ موتور جستجوی عمومی امکان جستجوی محتوای خصوصی کاربر را ندارد، مگر این که خود شخص اطلاعات را عمومی کرده باشد» و ادامه داد: هیچ موتور جستجویی نیست که بتواند محتوای فیس بوک ما را جست و جو کند. البته محتوای صفحات قابل جست و جو هست یک نکته اساسی که در این جا وجود دارد طبق آماری که اعلام شد و آمار درستی بود در رابطه با خصوصی و امنیتی بودن پروفایل ها، باید قبول کنیم فیس بوک دنبال تجارت خودش هست وبرای این کار مناسب است که اطلاعات عمومی باشد. چرا که بر اساس قوانینی که هست به صراحت می گوید اطلاعاتی از شما که جنبه تجاری دارد را برای سود تجاری استفاده می کند.

افتاده ادامه داد: نکته بعدی در این مسئله این است که هر قدر تکنولوژی بیشتر، کنترل هم بیشتر، من به جهان شیشه ای هم معتقدم. اما میگویم حریم خصوصی باید رعایت شود. حالا دولتی که شعار حقوق شهروندی را می دهد باید ببینیم در عمل چنین اتفاقی می افتد یا نه؟

وی تاکید کرد: دقیقا اینکه کاربر باید خودش تکلیف را مشخص کند که می خواهد محتوای اطلاعاتش عمومی باشد یا نه؟ صفحه ای باز باشد یا نباشد؟ کاربر خودش تعیین کننده است و تصمیم می گیرد با فیلتر شکن وارد فیس بوک شود. اما نکته دیگری که وجود دارد در کنار این کار خیلی از سایت های دیگری هم که از منظر قانونی فیلتر بودن آن ها صحیح است، قابل دسترسی شده اند و دیگر آن جا مسئله فیس بوک نیست. خیلی از سایت هایی معاند هستند که از نظر فکری مخاطب تحت تاثیر قرار میدهند.

اعتقاد ندارم که مسئله امروز ما فیس بوک است

وی با بیان اینکه «البته من نمی خواهم فقط راجع به فیس بوک حرف بزنم، حرفم درباره همه شبکه های اجتماعی است» تصریح کرد: فیس بوک یک شبکه پویا است و برای یک جامعه پویا که نمی توان یک قانون کلی داد. بلکه وقتی چیزی درحال رشد هست شما هم باید رشد کنید و از منظر پویایی روی آن بحث کنید. من اصلا به این اعتقاد ندارم که مسئله امروز ما فیس بوک است. چون معتقدم مسئله بحث رسانه های اجتماعی است که یک بخشی از آن حوزه برنامه های موبایل هست، حوزه وبلاگ ها را داریم. مثلا در حوزه وبلاگ ها کل سرویس بلاگر فیلتر شده است. مثلا وبلاگ آقای یونس شکر خواه که استاد بنده هست از سال 2001 در بلاگر بوده، اما چون امکان فنی فیلتر کردن بلاگر و صفحات مجرمانه فیس بوک وجود نداره کل صفحات را فیلتر می کنند. اما اگر 5 درصد دارند کار مجرمانه انجام میدهند چرا 95 درصد باید محروم شوند؟ قانون چنین اجازه ای را به این افراد نمی دهد. اما چون در حال حاضر امکان فنی وجود ندارد توجیه می شود.

مهدی پور در پاسخ به سخنان افتاده تاکید کرد: جبر تکنولوژی در این که فیس بوک رفع فیلتر شود نیست. جبر تکنولوژی یعنی همین مثالی که در مورد ساختار نرم افزاری فیس بوک زدید. یعنی این جایی که ما بپذیریم یک اقتضائی را به ما تحمیل می کند. کاربردهای چاقو مثال رایج این مدل بحث هاست. آیا این امکان برای ما وجود دارد؟ یعنی ابزار اقتضائاتی دارد که برای ما جبر ایجاد می کند. شما در نظر بگیرید تلویزیون سال ها پیش در کجای خانه ما بود؟ الان کجای خانه ما قرار دارد؟ موبایل کجاست؟ تکنولوژی خودش را به ما تحمیل می کند و ما از این جهت با جبر تکنولوژی در ارتباط هستیم.

وی افزود: نکته دوم بحث خصوصی و عمومی را فکر کنم باز باید بشکافیم. وقتی در فیس بوک اطلاعات را خصوصی می کنیم در واقع خصوصی بین شما و فیس بوک هست نه خصوصی بین شما و شما! یعنی شما با شرکت عظیم فیس بوک که آقای زاکربرگ درست کرده اطلاعات تان را به اشتراک گذاشتید. این که در فیلترینگ فیس بوک امکان این را نداریم که تفکیک کنیم حرف درستی است. اما امکان این که بین صفحات خوب و بد فیس بوک تفکیک کنیم وجود دارد.

برنامه های موبایل مسئله فضای مجازی جدید ما

مهدی پور با تاکید بر اینکه «سرویس بلاگر را درست می گویند، وبلاگ دکتر شکرخواه سالهاست بسته شده است، اما بلاگر حاضر نیست که به ایران سرویس بدهد» یادآور شد: در مورد دریافت اطلاعات مورد نظر جناب افتاده معمولا در جریان هستند. فیس بوک اعلام کرده سه مدل اطلاعات را در اختیار برخی کشورها قرار می دهد. قضایی، پلیسی فنی و غیره. ما نمی دانیم اصلا «وغیره» چه هست؟!

وی افزود: ما امروز به این جا رسیدیم که در قدیم اگر در شهری طاعون وارد می شد، در ِ شهر را می بستند تا از انتشار بیماری جلوگیری کنند. فیس بوک دارد با زندگی ما و با خانواده ما همین کار را انجام می دهد.

مهدی پور با بیان این که «تاکید می کنم برنامه های موبایل مسئله فضای مجازی جدید ماست» تشریح کرد: تازه ترین مسئله ای که ما با آن مواجه هستیم وی چت است و بعد از اون واتس اپ ، تانگو و امثال آن. البته درباره ی این ها باید مفصل بحث کرد. ولی نکته بحث اینجاست. فیس بوک مهر 92 اجازه انتشار فیلم های خشن را به خودش داد. یعنی سر بریدن و تکه تکه کردن و امثال آن. قبلا این ها نبود. فیس بوک از قوانین ما تبعیت نمی کند و ما را به رسمیت نمی شناسد. ما وقتی با چنین پدیده ای مواجه هستیم این پدیده مثل یک طاعون است که ما باید راه حل های مقابله با اون رو پیدا کنیم.

بهره گیری از ظرفیت یک میلیارد یوزر در فیس بوک

افتاده جواب داد: من معتقدم اگر بحث امنیت ملی مطرح باشد شرکت ها موظفند اطلاعات را در اختیار دولت ها قرار بدهند. همان طور که در اختیار آمریکا و جاهای دیگر قرار می دهند. این در صورتی اتفاق میفتد که شرکت ها در کشور اجازه فعالیت داشته باشند. در فضایی که امکان فعالیت در آن را ندارند و فیلتر هستند، چه طور توقع دارید که به شما اطلاعات کاربرهاشون را بدهند؟

وی در رابطه با بحث خوب یا بد بودن فیس بوک هم گفت: ببینید ما در حال حاضر در جمهوری اسلامی برای روستایی که 4 خانوار جمعیت دارد یک روحانی برای تبلیغ دین اسلام می فرستیم. یک فضایی ایجاد شده در حال حاضر که یک میلیارد و دویست میلیون یوزر دارد. چرا یک روحانی نمی فرستیم برای تبلیغ دین اسلام؟ باید جدی در این مسئله وارد شویم و از ظرفیت ها بهره بگیریم.

در کمپین «ما جین می پوشیم» که نتانیاهو در مصاحبه با بی بی سی فارسی گفته بود که ایرانی ها اجازه پوشیدن شلوار جین را ندارند، که دروغی بزرگ بود، کمپینی در توییتر فارسی شکل گرفت که کاربران عکس های خودشون را با شلوار جین قرار دادند و بازخورد رسانه ای در کل دنیا داشت. یا اتفاق اخیر در رابطه با 5 سرباز ربوده شده ایران کمپین شکل گرفت و آن ها بر روی دولت پاکستان فشار آوردند و کار به جایی رسید که وزیر خارجه کشورمان گفت اگر دولت پاکستان کاری نکند ما خودمان مداخله می کنیم. این کمپین کجا شکل گرفت؟ اصلا صدا و سیمای ما تا چند روز بعد از این ماجرا اصلا این خبر را پوشش نداد و بعد هم به صورت یک اتفاق عادی عنوان کرد که این سربازها گروگان گرفته شدند؟ این کمپین در 24 ساعت جزو 10 مطلب داغ توییتر قرار گرفت تاکید میکنم در عرض 24 ساعت در شبکه اجتماعی فیلتر شده توییتر!

مهدی پور خاطر نشان کرد: در رابطه با محتوای فیس بوک که حرف می زنیم مرتبا عنوان می کنیم که 5 درصد محتوای نامطلوب و 95 درصد محتوای مطلوب دارد. این درحالی است که بهتر است بدانیم صفحات فارسی بالای یک میلیون و 500 هزار لایک همگی دارای محتوای نامطلوب اند و صفحات مطلوب همگی زیر 50 هزار لایک دارند.

وی ادامه داد: در قوانین فیس بوک منع حمله به اقوام دیگر دیده شده است. اما متاسفانه ما شاهد بودیم هتاکی به یکی از ائمه اتفاق افتاد و گزارش داده شد، اما هیچ واکنشی صورت نگرفت و صفحه حذف نشده است.

از نظر افتاده راه های مختلفی برای جایگزینی فیلترینگ وجود دارد که ما باید به آنها فکر کنیم و در پایان با استناد به استفتاء مقام معظم رهبری که میفرمایند به‌طور کلی اگر مستلزم مفسده (مانند ترویج فساد، نشر اکاذیب و مطالب باطل) بوده و یا خوف ارتکاب گناه باشد و یا موجب تقویت دشمنان اسلام و مسلمین شود، جایز نیست و الا مانعى ندارد. تکلیف شرعی را برای استفاده از فیسبوک روشن دانست.

فیلترینگ، گامی برای به تاخیر انداختن اثرات منفی یا؟

اما مهدی پور که معتقد است هر چند شبکه های اجتماعی در حال رشد و گسترش است، ولی فیلترینگ می تواند گامی برای به تاخیر انداختن اثرات منفی آن در جامعه باشد تاکید کرد: در گذشته رسانه ها تزریق می کردند که چگونه رفتار کن ولی امروز دستور کار تعیین می کنند و به ما می گویند چگونه در خصوص چیزی فکر کن.

وی با بیان اینکه بالاترین صفحات مورد بازدید در فیس بوک توسط ایرانی ها صفحات عکس بوده است و امروز قطعا نظارت خانواده ها بر این ابزارها بسیار مشکل تر شده است و از سوی دیگر به واسطه فرو ریختن دیوارها حریم شخصی نیز وجود ندارد تصریح کرد: قطعا استفاده برای مطالب علمی و پژوهشی وکاربردهای مفید از این رسانه بسیار پایین است. البته این نتایج قابل تعمیم به کل جامعه ایرانی نیست زیرا تنها 4-5درصد ایرانی ها به اینترنت پرسرعت دسترسی دارند.

گفتنی است در پایان کارشناسان حاضر در این مناظره به پرسش ها ی دانشجویان پاسخ دادند اما عدم استقبال دانشجویان از این مراسم که علت آن ساعت برگزاری مراسم و هم چنین تداخل زمانی آن با برگزاری تست بازیگری در دانشگاه هنر اعلام شد از جمله حواشی مربوط به این جلسه بود.

انتهای پیام/.