استقبال از فیس‌بوک و وی‌چت به دلیل عدم فضای واقعی برای گفت‌وگوست

به گزارش «وبلاگ‌نیوز» و به نقل از خبرآنلاین، با رواج پیدا کردن فضاهای مجازی و شبکه های اجتماعی، این سوال پیش می آید که همینقدر که روزبه روز کارکرد اینترنت در زندگی مان بیشتر می شود، فرهنگ اینترنتی هم گسترش پیدا می کند؟ اصلا فرهنگ اینترنتی داریم؟ بعد از ماجرای برخوردهایی که با «مسی» در صفحه فیسبوکش از طرف بعضی از ایرانی ها اتفاق افتاد، به آسیب شناسی این موضوعات پرداختیم. در این میزگرد، دکتر مصطفی اقلیما رئیس انجمن علمی مددکاران اجتماعی ایران و استاد دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی و همچنین دکتر مصطفی فروتن روان شناس و محقق علوم رفتاری حضور داشتند.
در ادامه، خلاصه ای از این گفت وگو را می خوانید؛

سوالی که پیش می آید این است که اصلا دلیل این همه گرایش به فضاهای مجازی چیست؟
فروتن: اجازه بدهید درباره تحقیقی که در این مورد انجام شده توضیح بدهم. در این تحقیق که روی جامعه آماری 320 نفره از دانشجوها و اطرافیانم انجام گرفت و حدود 83 درصد از آنها بین سنین 13 تا 35 ساله بودند، درباره دلایل گرایش آنها به فضاهای مجازی این اطلاعات به دست آمد که یکی از بزرگترین دلایل آنها برای عضویت در این شبکه ها فقدان فضای واقعی گفت وگو بود یعنی این که آنها هیچ فضایی نداشتند که به صورت واقعی بتوانند با دیگران به تبادل نظر بپردازند. یکی دیگر از این دلایل گرانی تفریحاتی بود که وجود داشت، الان با این بلیت های سینما و تئاتر و فضاهای ورزشی، بسیاری از افراد نمی توانند از این امکانات استفاده کنند و بنابراین، اوقات فراغتشان را در شبکه های مجازی سپری می کنند. یکی دیگر از مهمترین دلایل به آموزش های اشتباهی که والدین به فرزندانشان می دهند برمی گردد. معمولا باید و نبایدهایی که به فرزندان می شود می گویند با دوستانت بیرون نرو و در خانه بمان، که همین کار فرزندان را منزوی کرده و به سمت این شبکه ها سوق می دهد. بیکاری، کنجکاوی، تاثیر گروه همسالان و داشتن هزینه مناسب به نسبت سایر وسایل ارتباطی هم در گرایش افراد به استفاده از این فناوری ها بسیار تاثیر دارد.

این تحقیق بیشتر درباره استقبال و استفاده از کدام شبکه مجازی بود؟
فروتن: به طور کلی درباره شبکه های مجازی بود. ضمن این که در فیس بوک ناگهان با کاهش استقبال مواجه شدیم و متوجه شدیم این کمتر شدن استقبال از فیس بوک به دلیل ورود فناوری ای به نام وی چت است.

اقلیما: همانطور که در این تحقیق هم نشان داده شده، یکی از مهمترین دلایلی که در گرایش افراد به این شبکه ها وجود دارد این است که ما فضای آزاد نداریم. وقتی افراد فضاهایی برای صحبت کردن با همدیگر ندارند، وقتی در تمام فضاها آنها را از همدیگر جدا کرده ایم و برای ارتباط گرفتن با همدیگر و حرف زدن و تبادل نظر و ارائه بیان خودشان را در تنگنا می بینند عجیب نیست که به این فضاها رو بیاورند. ما خودمان با سیاست هایی که داشتیم کاری کردیم که افراد خانه نشین شوند و فقط در اینترنت با همدیگر ارتباط داشته باشند.

ولی استقبال از فیس بوک در کشورهایی هم هست که فضای آزاد برای گفت وگو دارند.
اقلیما: مهم تنها عضویت در این شبکه ها نیست بلکه مهم این است که بعد از عضویت در این فضاها چطور از آنها استفاده می شود. در کشورهای دیگر از این فضاها برای در ارتباط بودن با کسانی که می شناسند استفاده می کنند و این که اتفاقات مهم زندگی شان را به همدیگر خبر بدهند نه این که بخواهند به عنوان فضایی برای پیدا کردن افراد و گفت وگو با همدیگر استفاده کنند.

و دلیل پرخاشگری هایی و ناهنجاری هایی که در این فضاها صورت می گیرد چیست؟ شاهد چند اتفاق در شبکه های اجتماعی بودیم که نشان دهنده پرخاشگری در این شبکه ها بود، به عنوان مثال اتفاقی که درباره چند فرد سرشناس افتاد و دیدیم که انبوهی از دشنام ها روانه صفحه شخصی «مسی» یا مجری قرعه کشی جام جهانی در فیس بوک شد.

اقلیما: این را بگویم که به نظر من در همه جای دنیا این حرکات وجود دارد. وقتی به فوتبال در کشورهای دیگر نگاه کنید می بینید که چقدر با یکدیگر درگیر می شوند. این که یک هنرپیشه می گوید من می روم از مسی عذرخواهی کنم برای من جای خجالت دارد. فکر میکنید در کشورهای دیگر از اینطور خبرها نیست؟ نمی گویم این که این اتفاق افتاده اشکالی ندارد اما می گویم در همه جا این اتفاق ها می افتد و طرفداران فوتبال در همه جای دنیا چنین رفتاری از خودشان نشان می دهند. به نظر من این که در یک جمعیت زیاد چند نفر هم این رفتار را از خودشان بروز دهند چندان جای نگرانی ندارد و لازم نیست مساله اینقدر بزرگ شود. ضمن این که اگر بخواهیم در این زیربناها کند و کاو کنیم باید ببینیم این نوع فرهنگ حرف زدن از کجا آمده است و شرایطی که مردم در آن زندگی می کنند را فراموش نکنیم. ما هشت سال شخصی را در راس کارها داشتیم که چطور و با چه ادبیاتی حرف می زد؟ در حرف های او کلماتی شنیده می شد مثلا «نامردها» و … لغاتی که رییس جمهور یک کشور به کار می برد لغاتی است که فرهنگ یک جامعه را می سازد. یا این که ببینید، در یک سازمان و اداره با مردم چه برخوردی می شود؟ چه کلماتی برای برخورد با آنها به کار می رود؟ یک وزیر، یک رییس کل یا حتی یک رییس دانشگاه چطور با کارمندان و مراجعانش برخورد می کند؟ مشکل اینجاست که توهین در فرهنگ ما به امر رایجی تبدیل شده است و افراد به خودشان اجازه می دهند به هر کسی هر چیزی بگویند.

پس به نظر شما این اتفاقات بازتابی است از آنچه در جامعه می گذرد؟
اقلیما: بله به نظر من اینها سطوحی است که می بینیم و در زیر این پرخاشگری ها دریایی از این اتفاقات است. این که در فوتبال پرخاشگری ببینیم تنها بخشی از ناهنجاری های موجود است و در سایر ادارات، در مراکز و در برخورد با افراد گوناگون چه رفتاری انجام می شود. حتی اگر کسی خلاف کرده باشد نباید با او با توهین برخورد شود بلکه باید او را به قانون سپرد، در حالی که می بینیم با کسانی که متهم هستند هم چه رفتارهایی صورت می گیرد و حتی در خانواده ها هم می بینیم که افراد با پرخاشگری و داد و فریاد با همدیگر حرف می زنند.

پس چرا می گویید جای نگرانی نیست؟ اینطور رفتارها در محیط مجازی می تواند هشداری باشد نسبت به آنچه در جامعه وجود دارد.
اقلیما: آن چیزی که من می گویم این است که اگر این کارها اشکالی دارد، در همه جا باید اشکال داشته باشد نه این که تنها به ورزش یا اینترنت که می رسد بگوییم چرا چنین پرخاشگری هایی اتفاق می افتد. این که این رفتارها شایسته نیست را همه ما قبول داریم اما این که چرا درباره این موضوع اینقدر سر و صدا شده به نظر من درست نیست و باید نسبت به همه ناهنجاری ها چنین حساسیتی وجود داشته باشد نه این که یک موضوع را بزرگ کنیم و از بقیه موضوعات غافل شویم. درواقع الان داریم واقعیت جامعه را در این گونه کارها در اینترنت می بینیم و به همین دلیل می گویم شاید مهمتر از موضوع اینطور رفتارها در اینترنت، این باشد که چرا این رفتارها در جامعه وجود دارد و بخشی از آن در اینترنت بروز پیدا می کند. روزانه همین حرف ها را در بخش های مختلف می بینیم ولی چون در اینجا به صورت گروهی و متمرکز پدیدار شده، ما را دچار نگرانی کرده است.

ما فرهنگ اینترنتی داریم؟ اگر بدون آموزش این فرهنگ، عضویت در این شبکه ها روز به روز افزایش پیدا کند چه عوارضی دارد؟
فروتن: عوارضی که این رفتارها در فیس بوک و وی چت و امثال اینها دارد در سه بعد خلاصه می شود، یکی آسیب های فردی، یکی آسیب هایی که به داخل اجتماع ما می زند و دیگری آسیب هایی که در بعد کلان وارد می کند. شاخص ترین آسیب انحطاط اخلاقی و فروپاشی نظام ارزش های خانواده هاست. الان می بینیم که بچه ها به سمت اتاق ها هدایت می شوند و به آنها گفته می شود بنشینند در اتاقشان تا از آسیب های بیرون در امان باشند اما نمی دانند که در فضای اینترنت چه چیزهایی در انتظار آنهاست. در بحث اجتماع مهمترین آسیبی که وجود دارد گسترش شایعه و دروغ پراکنی است. گسترش فساد هم یکی دیگر از آسیب هایی است که در پی مهیا نبودن شرایط مناسب اجتماعی و استفاده های بیش از اندازه از فضاهای مجازی است. از استفاده مغرضین، سوء استفاده سیاسی و توطئه هایی که وجود دارد هم نباید غافل شد.

انتهای پیام/.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

این سایت از اکیسمت برای کاهش هرزنامه استفاده می کند. بیاموزید که چگونه اطلاعات دیدگاه های شما پردازش می‌شوند.

جایزه همراه اول