وبلاگ؛‌ استخر‌ سرپوشيده شيک يا‌ برکه راكد‌ عفن؟

اشاره
سپهر رسانه ای امروز جهان، به تار عنکبوتی می ماند که علیرغم اتصالات تودرتو بسیار سست می نماید. در این بین وبلاگ یکی از همان موجودات ناشناخته مجازی است که دایره جذابیتش روز به روز گسترش می یابد، تا آن جا که امروز در دقیقه بیش از 75 هزار وبلاگ به روز می شود. پرسش این است که وبلاگ یک استخر سرپوشیده شیک با سونا و جکوزی اختصاصی است یا یک برکه راکد عفن؟ و اساساً برآیند ما از این ها یا برداشت ما از آن ها چه خواهد بود؟

وبلاگ به خودی خود یک رسانه است که از امکان فراخ تری برای بیان منویات و دیدگاه های درونی تر و شخصی تر برخوردار است، اما ماهیت آن به خود نویسنده و مدیر وبلاگ برمی گردد که چگونه و در چه حوزه و محدوده ای بنویسد و شیوة ارتباط وی با مخاطب وبلاگش چگونه باشد. ساختار فنی وبلاگ ها و امکانات مدیریت فضای سایت به گونه ای است که نویسنده و مدیر وبلاگ می تواند بر محتوای آن نظارت و مدیریت داشته باشد و برای مثال، برخی کامنت های غیر اخلاقی و گفتارهای غیر مجاز را از وبلاگ حذف کند یا دست کم تأیید نکند.

وبلاگ فضایی دموکراتیک تر در مقایسه با رسانه های دیگر دارد، در عین این که نباید از یاد ببریم، آزادی و تعالی در رعایت اخلاق انسانی میسر می شود. فضای اخلاقی وبلاگ نویسی تحت تأثیر اخلاق عمومی و نظام اجتماعی است، هر چند اگر اخلاق در نظام فرهنگی و اجتماعی از جایگاه و نقشی اثرگذار برخوردار باشد، فضای وبلاگ نویسی نیز تطهیر می شود، البته کسب تجربه تاریخی و گذشت زمان بیش تر، به نهادینه شدن اصول اخلاقی در این عرصه کمک می کند. مهم آن است که وبلاگ امروز یک پنجره جدید است که هنوز در مرحلة شدن به سر می برد و شدن یعنی پی ریزی تمام زیر ساخت های فنی و اخلاقی.

نسل جدید اطلاع رسانی
بسیاری از خاک خورده های عرصه ارتباطات معتقدند پدیده نوپا و جوان وبلاگ، نسل تازه ای از اطلاع رسانی ارتباطات در محیط اینترنت را ایجاد کرده است و با گذشت زمان به سمت نظم و سامانی ویژه حرکت خواهد کرد.

روزنامه نگاری رسانه ای
وبلاگ های بلندپروازانه در کنار یکدیگر به صورت نوعی جزوه نویسی سریع السیر و سرشار از ارجاعات عمل می کنند؛ تریبونی آزاد برای هر عقیده ای که نمی تواند به رسانه های بزرگ راه یابد یا در مورد میلیون ها وبلاگِ صرفاً شخصی، تریبونی آزاد فقط برای دیدگاه فرد نسبت به زندگی. وبلاگ همچنین جایگاهی است برای انتقاد از رسانه ها و سرشار از گاف ها، حذفیات، کلک ها و جوک ها. اما هیچ یک از این ها هنوز به سطحی از فرهنگ روزنامه نگاری نرسیده است که غنای کافی را برای رقابت جدی با رسانه های قدیمی داشته باشد، تا بتواند به صورت جایگزین آن ها و نه ضمیمه شان عمل کند.

وبلاگ مرزها را می شکند
وبلاگ مرزهای میان تولید کننده و استفاده کننده خبر را محو کرده است. وبلاگ نویسی به میلیون ها نفر این توانایی را داده است که معادل یک مطبوعه چاپی را پیش روی خود داشته باشند. وبلاگ نویسی، روزنامه نگاری را مجبور کرده است تا از ساختاری تمرکزگرا، بالا به پایین و دارای فرآیند نشر یک طرفه به ساختاری دارای بازیگران بسیار و چرخه بازخورد دائم از ارتباطات آنلاین گسترش یابد. وبلاگ نویسی یک گفت وگوی غیر رسمی برابر است؛ زیرا خوانندگان می خواهند جزئی از فرآیند خبر باشند وبلاگ ها بسیاری از موانع موجود میان روزنامه نگاری و عموم را برمی چینند.

تب وبلاگ نویسی
این روزها پدیده ای به نام وبلاگ یا بلاگ به کاربران ایرانی اینترنت شناسانده شده است. این موضوع زمانی مانند یک تب فراگیر در میان کاربران کشورمان گسترش یافت که نخستین وبلاگ های فارسی زبان بر روی اینترنت قرار گرفتند و ظرف یک سال گذشته تاکنون تعداد وبلاگ ها و نویسندگان آن ها در میان کاربران ایرانی به حدی افزایش یافته است که به درستی نمی توان گفت چند وبلاگ و در چه زمینه هایی به زبان فارسی منتشر می شوند. سرعت رشد و فراگیری این پدیده به اندازه ای است که برخی صاحب نظران مسایل ارتباطات آن را به تبی تند تشبیه می کنند که سرانجام به عرق سرد خواهد نشست.

محتوای غالب نخستین وبلاگ ها شامل خاطرات روزانه کاربران، دغدغه های شخصی آن ها و مسائلی بود که در مجموع به لحاظ علم ارتباط شناسی از ارزش و اهمیت ارتباطی و اطلاع رسانی به مفهوم کلاسیک برخوردار نبودند. وبلاگ ها به مهم ترین منابع انتشار شایعات و اخبار بی اساس و همچنین اطلاعات بی ارزش (به لحاظ خبری) مبدل شدند که در چنین شرایطی بدیهی است که بمباران اطلاعاتی مخاطبان آن ها را خسته و درمانده خواهد کرد و در نتیجه به سرعت میزان استقبال از آن ها کاهش خواهد یافت. این استدلالی است که برخی صاحب نظران با استناد به آن موضوع، فروکش کردن تب وبلاگ نویسی را مطرح کردند.

زبان اعتراض
پدیده وبلاگ نویسی در جامعة ایران را باید از دو بعد مثبت و منفی بررسی کرد. جنبه مثبت در این است که آزادی بیان را افزایش داده است. وبلاگ در مقایسه با رسانه های دیگر فضای دموکراتیک تری دارد؛ زیرا این رسانه ارزان قیمت تر از رسانه های کاغذی است و سریع تر توزیع می شود. وبلاگ نویسی خطرهای شکننده ای را ایجاد می کند. برای مثال، وبلاگ نویس مطالب خودش را کنترل می کند و در عین حال می توان یک نوشته ای را علیه آن وبلاگ نویس در طول تاریخ استفاده کرد.

عبور از انتشار کاغذی به انتشار الکترونیک این احساس را ایجاد می کند که آزادی بیان بیش تر شده است؛ چون همه می توانند ما را بخوانند؛ اما در شکل کاغذی برعکس است، در عین حال می تواند در ما توهمی را ایجاد کند زیرا حضور ما در اینترنت مهم قلمداد می شود.

وضعیت وبلاگ نویسی در ایران و استفاده آن توسط کاربران از آمار بالایی برخوردار است؛ ولی از لحاظ حوزه مطبوعات و انتشارات وضعیتی اسفبار داریم و این نشان می دهد که سیستم های اطلاع رسانی، خود را جبران می کنند.

تنوع وبلاگ ها
بلاگ در روند پرشتاب تحولات خود به حوزه کلاسیک و متداول نوشتاری وب محدود نمانده است و انواع بلاگ های رادیویی (پادکست ها) و تصویری جای خود را روی اینترنت باز کرده اند. از سوی دیگر با توسعه اینترنت مبتنی بر تلفن همراه (که آن را با نام WAP می شناسیم) و امکان مبادله فایل های چند رسانه ای میان تلفن های همراه دوربین دار و اینترنت، وبلاگ های مبتنی بر موبایل یا «موبلاگ »ها نیز ظهور یافته اند که امکان مشارکت طیف گسترده تری از شهروندان را فراهم می آورند.

امروزه وبلاگ و موبایل بیش ترین رشد را در جهان دارند. ارتباطات سیار از 16 میلیون مشترک در سال 1991 به 2 میلیارد مشترک در سال 2006 رسیده است. تعداد وبلاگ ها نیز ابتدای سال 2006، 26 میلیون بود و در اکتبر همان سال به 57 میلیون و 300 هزار وبلاگ رسید. در مجموع می توان گفت که هر 6 ماه، فضای وب در جهان دو برابر می شود. هر وبلاگ در ایران یک رسانه است و هر رسانه سعی می کند یک پیام مشخص را از مبدأ به مقصد برساند.

در این چند سال در حوزه رسانه همیشه مصرف کننده ای بوده ایم که بدون در نظر گرفتن جوانب کارها فقط به این می بالیدیم که برای مثال، آخرین ساخته های هالیوود را با زیر نویس فارسی در پاساژهای میدان انقلاب با تیراژ بالا به فروش رسانده ایم. در عرصة وبلاگ هم همین طور. فتوبلاگ ها، پادکست ها، موبلاگ ها و وبلاگستان های فارسی، آینده ای نامعلوم را برایمان رقم می زند. اینترنت دیگر از مرزهای شخصی روابط آدم ها گذشته است. باید به حال خود و فرزندانمان فکر کنیم.

حامد حجتی؛ ماهنامه فرهنگ پویا، شماره 8و9

انتهای پیام/.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

این سایت از اکیسمت برای کاهش هرزنامه استفاده می کند. بیاموزید که چگونه اطلاعات دیدگاه های شما پردازش می‌شوند.

جایزه همراه اول