متدینان خطر شبکه‌های اجتماعی را جدی بگیرند
به گزارش «وبلاگ‌نیوز» قدس‌آنلاین در مصاحبه‌ای با یک کارشناس ارشد فلسفه نوشت:
حضور پُررنگ مردم از طبقات و اقشار گوناگون در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی تا جایی که گاه، حضورشان را در زندگی واقعی، … را به حاشیه برده و آن‌ها را فرسنگ‌ها از دنیای واقعیات دور می‌کند، باوجود آسیب‌هایی مانند تنهایی، دور شدن از یکدیگر و کمرنگ شدن صمیمیت‌ها در محیط خانوادگی و … چالش‌هایی مانند رواج گسترده شایعات، انتشار احادیث منتسب به معصومان علیهم‌السلام و سخنان منتسب به بزرگان -که بعضاً جنبه ضدتبلیغ دارد- را نیز ایجاد می‌کند، به‌گونه‌ای که باورها و ارزش‌های دینی در معرض خطرات جدی قرار می‌گیرند. ازاین‌رو و به‌منظور واکاوی برخی از این آسیب‌ها و راهکارهای مقابله با آن‌ها با «عبدالرضا آتشین صدف»، کارشناس ارشد فلسفه سبک زندگی و مدیر گروه اوقات فراغت مؤسسه سبک زندگی آل یاسین به گفت‌وگو پرداخته‌ایم که هم‌اینک پیش روی شماست.
با توجه به اینکه امروز حضور در فضای مجازی و فعالیت در شبکه‌های اجتماعی به امری اجتناب‌ناپذیر تبدیل‌شده و از سوی دیگر ما با پدیده‌ای به نام انتشار شایعات متعدد اعم از دینی و غیردینی در این فضاها روبه‌رو هستیم، چگونه می‌توان میان استفاده از این ابزار و مصون کردن باورها، ارزش‌ها و اعتقادات تعادل برقرار کرد، به‌گونه‌ای که با حضور در فضای مجازی، باورها و سبک زندگی‌مان دستخوش آسیب و خدشه نشود؟
اگرچه کنترل کردن فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی کم‌وبیش غیرممکن است، اما می‌توان برای کمتر شدن آسیب‌هایی که از این ناحیه به کاربر منتقل می‌شود، به‌ویژه درزمینهٔ پخش و انتشار شایعات و سخنان بی‌پایه و اساس، راهکارهایی را به کاربست و پیشنهاد کرد؛ ازجمله آنکه در این راستا باید فرهنگ‌سازی کرد و عوامل مؤثر فرهنگی را به کار گرفت؛ بنابراین، نهادهای فرهنگی مانند روحانیت می‌توانند در این رابطه نقش مهم و تأثیرگذاری ایفا کنند و حضور جدی‌تری در این فضا داشته باشند. تصور کنید اگر تنها یک‌صد هزار روحانی و طلبه در کشور داشته باشیم و هرکدام روزانه‌تنها یک روایت و نکته ارزشمند و معتبر دینی را در شبکه‌های اجتماعی نشر دهند چه حجم عظیمی از اطلاعات و ارزش‌های دینی به‌سادگی و در کمترین زمان نه‌تنها در ایران، بلکه در سراسر جهان تبلیغ می‌شود.
با توجه به شرایط امروز و نفوذ شبکه‌های اجتماعی در خانواده‌های ایرانی به‌عنوان عضوی ثابت و تعطیل ناپذیر، آیا نمره حضور روحانیت در این فضاها قابل‌قبول است و توانسته تأثیر مثبت داشته باشد؟
متأسفانه باید گفت افرادی که دغدغه دین و ارزش‌های اسلامی و بومی را دارند، فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی را که امروز بازار حضور آن‌ها در جامعه داغ است، جدی نگرفته‌اند و در آن حضور آن‌چنانی ندارند. این در حالی است که از این فضا و امکانات می‌توان به نحو مطلوبی نیز استفاده کرد و آن را ظرفیت عظیم و بزرگی برای نشر آموزه‌های دینی و بومی به شمار آورد؛ بنابراین، روحانیت با یک سازوکار ساده می‌تواند از این فرصت استفاده کند و با برنامه‌های جدی، منظم، منسجم و تحلیلی به این فضا ورود جدی داشته باشد و ضمن مقابله با شایعات، سخنان غیرمنطقی و غیرعقلانی و نسبت‌های ناروایی که به دین وارد می‌شود، به نشر و ترویج ارزش‌های انسانی، الهی و ملی بپردازند و مطالبی در این عرصه عرضه کنند که مبتنی بر متون قطعی بوده و سند آن‌ها خالی از اشکال باشند. البته نباید فراموش کرد که متأسفانه گاه ما با فناوری‌های جدیدی که وارد زندگی‌مان می‌شوند، برخوردهای غیرمنطقی و غیراصولی داریم، به‌عنوان‌مثال فضای مجازی یا شبکه‌های اجتماعی و نرم‌افزارهای هوشمند تلفن همراه ازجمله ابزارهایی است که غالباً به دیده تهدید به آن‌ها نگریسته‌ایم تا فرصت، درحالی‌که می‌توان از این امکانات استفاده مطلوب و قابل‌قبول داشت.
امروز مشاهده می‌کنیم با کوچک‌ترین اتفاق و رویداد، اخبار جعلی و شایعات بسیاری در فاصله زمانی کوتاه آن‌هم با نسبت دادن به معصومان (ع) و بزرگان منتشر می‌شود و گاه افکار عمومی جامعه را تحت تأثیر قرار داده و چالش زا می‌شود مانند انتشار خبر زلزله تهران از زبان مسئولان شهری، چگونه می‌توان عقلانیت و تفکر کاربران در این شبکه‌ها را فعال کرد، به‌گونه‌ای که در برخورد با هر خبری قوه تحلیل و تعقل را به‌کارانداخته و با زودباوری و اعتماد به این مطالب دچار تشویش و نگرانی نشوند و در یک‌کلام آرامش و ثبات اجتماعی و باورهای دینی آن‌ها دچار تزلزل نشود؟
باید توجه داشت در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی، کاربر نباید اعتماد صرف به مطالب و اخباری که دریافت می‌کند، داشته باشد و این توصیه‌ای است که در آموزه‌های دینی پیوسته سفارش شده است. ازجمله آنکه خداوند متعال در آیه ششم سوره حجرات می‌فرماید: «ای کسانی که ایمان آورده‌اید، اگر فاسقی برای شما خبری آورد بررسی و تحقیق کنید تا مبادا گروهی را به نادانی آسیب رسانید، آنگاه از کرده خود پشیمان می‌شوید.» همچنین، آیات بسیار دیگری در قرآن واردشده است که توصیه بر عدم اعتماد بر ظن و گمان دارد؛ بنابراین، یک کاربر صرف دیدن یا شنیدن یک خبر، نباید اعتبار و حجیت برای آن قائل شود، زیرا این فضاها زمینه انتشار اخبار و مطالب و احادیث و آموزه‌های غیر مستند را نیز دارند، ازاین‌رو باید در برابر این مطالب، منطق را که اسلام نیز بر آن تأکید دارد، دخالت دهیم و به کار بگیریم. همان‌طور که ما در امور روزمره خود هر سخن و مطلبی را به‌سادگی نمی‌پذیریم و حداقل تحقیقی درزمینهٔ آن انجام می‌دهیم یا دست‌کم به‌راحتی قبول نمی‌کنیم، باید در خصوص مطالب و محتویات فضای مجازی نیز این‌گونه برخورد کنیم، همان‌گونه که در جای‌جای قرآن سفارش به تعقل و تفکر شده‌ایم و در قرآن آیاتی که عبارت «افلا تتفکرون» و «افلا تعقلون» را به ما گوشزد می‌کنند، متعدد هستند.
انتشار بی‌ضابطه و فاقد چارچوب و نظارت شایعات از طریق فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی چه پیامدهایی را به سبک زندگی تحمیل می‌کند؟ آیا می‌تواند آن را دستخوش ابتلائات و چالش‌های اساسی کند؟
یکی از بزرگ‌ترین آسیب‌های باور اخبار دروغین و شایعات، آن است که فرد به‌مرور دچار زودباوری و ساده‌انگاری می‌شود و از نعمت حق باوری و خردورزی که خداوند به او داده است، محروم می‌ماند. ازاین‌رو، سبک زندگی این کاربران چنان دچار مشکل می‌شود که منطق باوری، عقل‌گرایی و خردورزی آن‌ها به‌تدریج دچار انحراف شده و این مسئله موجب می‌شود آن‌ها هر خبری را به‌سادگی بپذیرند. در پی این اتفاق، به‌مرور جامعه ما، جامعه‌ای ساده باور خواهد شد و درنتیجه به‌آسانی دچار آسیب می‌شود. به‌عبارت‌دیگر این ساده باوری سبب می‌شود هر باور و خرافه و مطلب دروغین و ناصحیح و بی‌منطقی که به کاربر ارائه شود، او به‌راحتی بپذیرد و آرام‌آرام ما به جامعه‌ای زودباور، خوش‌باور و ساده‌انگار، تبدیل خواهیم شد و وقتی ملتی به این سمت حرکت کرد، به‌راحتی فریب هر حربه، حیله و اندیشه نادرستی را خواهد خورد و آسیب‌های امنیتی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و … آن را تهدید خواهد کرد، این در حالی است که مردم کشور ما، پیشینه‌ای غنی از خردورزی و عقل‌گرایی دارند؛ بنابراین باید با منطق و عقل حساب‌شده با محتویات منتشرشده در فضای مجازی برخورد کرد. همان‌طور که در آموزه‌های دینی ما افرادی که به عقل بها نمی‌دهند و در برابر ماجراهای گوناگون تعقل نمی‌کنند و از قوه منطق کمک نمی‌گیرند، مذمت شده‌اند.
بنابراین، ضمن اینکه کاربر باید قوه تعقل خود را در مواجهه با مطالب منتشرشده در شبکه‌های اجتماعی به کار بگیرد و بدون دلیل هر چیزی را نپذیرد، از سوی دیگر باید فرهنگ‌سازی عمیق و حساب‌شده و با برنامه‌ای از سمت نهادهای فرهنگی و رسانه‌ها به‌ویژه صداوسیما انجام شود که این مسئله عزم عمومی را می‌طلبد. هم‌نهادهای مسئول لازم است کارهای فرهنگی خود را در راستای ترویج باورهای صحیح و تخریب خرافه و ایده‌های غیرمنطقی و غیردینی سوق دهند و هم کاربران جوان و نوجوان این مرزوبوم نباید اسیر ساده‌انگاری و زودباوری شوند.
انتهای پیام/.
