کاربران جعلی در کمین شبکه‌های اجتماعی

مجازیست- امروز شاهد هستیم که کانال های مختلفی در حال گسترش هستند و افراد به راحتی و با ساده ترین جستجو می توانند به این کانال ها دسترسی داشته باشند و البته ربات‌ها هم در این میان به راحتی درحال عضوگیری افراد هستند.اگر این فضا کنترل نشود، روز به روز بر افسارگسیختگی این فضا اضافه خواهد شد و در نهایت فضا برای حضور کاربران به ویژه کودکان و نوجوانان آسیب پذیر خواهد شد.

همچنین در شرایط کنونی قطعا دسترسی افراد به فضای لجام گسیخته، بی برنامه و غیرقابل کنترل شدن افزایش خواهد یافت که به همان نسبت خطرات جدی را در پی خواهد داشت، برای کسانی که قدرت تشخیص فضای سالم را در این محیط ندارند و حتی نتوانند صره را از ناصره تشیخیص دهند که متأسفانه یا به شیوه های مختلف در دام کانال ها و گروه های مختلف در شبکه های اجتماعی می افتند.

در این شرایط کنونی آموزش از پایین ترین سطح ممکن یعنی از دوران کودکی می تواند در حفظ کودکان در شبکه های اجتماعی تأثیرگذار باشد. همچنین در کنار آموزش کودکان، والدین هم می توانند به تقویت خود در این حوزه بپردازند تا بر هر یک از شبکه ها مسلط باشند.

اسماعیل قدیمی پژوهشگر ارتباطات و کارشناس رسانه:

  • ‌شبکه های اجتماعی همچون فیس بوک، توییتر و اینستاگرام بر ظرفیت تبدیل شدن هر انسان به یک رسانه افزوده اند. به گونه ای امروز با یک توییت می توان باعث آغاز یک جنبش در هر یک از کشورهای جهان شد. رسانه هایی که تنها قادرند به کاربران برای استفاده از محتواها توصیه اخلاقی بدهند و کاربران نیز می توانند به راحتی هویت خود را پشت نام کاربری جعلی و غیرواقعی پنهان کنند؛ بنابراین، رسانه های همه گیر و به ویژه درگاه های اینترنتی، شبکه های اجتماعی و تلویزیون‌های ماهواره ای برای حضور کودکان امن نیستند و دارای تهدیدهای قابل توجهی هستند.

به بهانه حقوق کودک در رسانه با او به بحث و گفت و گو نشستیم. آنچه از نظر می گذرانید، حاصل گفت و گوی ما با وی است.

 در حال حاضر تا چه میزان از فضای مجازی و رسانه‌های ما در اختیار کودکان و نوجوانان قرار گرفته شده است؟

– پاسخ دقیق به این پرسش بدون تحقیقات موثق از منابع موثق غیرممکن است. با این وجود براساس الگوی غالب رفتاری بر بسیاری از هموطنان گرامی که به شدت مبتنی بر رقابت های سطحی و به اصطلاح عوام چشم و همچشمی است، می توان حدس زد که متأسفانه میزان بالایی از کودکان، نوجوانان و جوانان زیر سن قانونی به رسانه های اینترنتی و تلویزیون های ماهواره ای بدون رعایت محدودیت های سنی و قانونی دسترسی دارند.

موارد بسیاری وجود دارند که نشان از عادت کودکان و نوجوانان به موبایل و اینترنت دارند و همه ما در برخوردمان با افراد فامیل و در رفت و آمدهایمان به منازل اقوام شاهد غرق شدگی بسیاری از آنان در عوالم رسانه ای هستیم. شاید تنها محدودیت در این زمینه ضعف مالی برخی از خانواده ها باشد که آن نیز به گونه ای درحال تغییر بوده و خرید اقلام رسانه ای برای این اقشار نیز به اولویت تبدیل شده است.

آیا محیط برای حضور کودکان در رسانه ها و فضای مجازی ساماندهی شده و این فضاها برای این گروه از جامعه مناسب است؟

– متأسفانه پاسخ به این پرسش منفی است. فضای رسانه ای جهانی همچون شبکه های اجتماعی و تا حدودی تلویزیون های ماهواره ای ساماندهی شده نیستند و استانداردهای اخلاقی و تربیتی بر بسیاری از آنان قابل اعمال نیست. در واقع یکی از ویژگی های بارز اینترنت عدم امکان کنترل متمرکز آن است. حتی کنترل های اعمال شده توسط حکومت ها و دولت ها نسبت به برخی درگاه ها با فیلترشکن قابل نقض است. اینترنت یک شبکه گسترده جهانی است که میلیاردها انسان به راحتی قادرند در آن تبدیل به یک رسانه شوند.

کاربران جعلی در کمین شبکه های اجتماعی

شبکه های اجتماعی همچون فیس بوک، توییتر و اینستاگرام بر ظرفیت تبدیل شدن هر انسان به یک رسانه افزوده اند. به گونه ای امروز با یک توییت می توان باعث آغاز یک جنبش در هر یک از کشورهای جهان شد. رسانه هایی که تنها قادرند به کاربران برای استفاده از محتواها توصیه اخلاقی بدهند و کاربران نیز می توانند به راحتی هویت خود را پشت نام کاربری جعلی و غیرواقعی پنهان کنند؛ بنابراین، رسانه های همه گیر و به ویژه درگاه های اینترنتی، شبکه های اجتماعی و تلویزیون‌های ماهواره ای برای حضور کودکان امن نیستند و دارای تهدیدهای قابل توجهی هستند.

رسانه ها چه نکات مهمی را باید برای حضور کودکان در این فضا رعایت کنند؟

– براساس نظریه های موجود ارتباطات جمعی و دیدگاه صاحبنظران ارتباطی، دسترسی افراد زیر سن قانونی حتماً باید محدود و مطابق با نظارت های دقیق و حساب شده باشد. در تمامی قوانین مطبوعاتی و رسانه ای در دنیا، محدودیت هایی نسبت به استفاده از این رسانه ها قائل شده اند که یکی از مهم ترین آن ها مربوط به کودکان است. تولید محتوا برای کودکان به طور قطع باید توسط افراد ذیصلاح، کارشناس و مورد تأیید صورت گیرد، زیرا تأثیر رسانه ها بر این قشر بیشتر و آسان تر و دارای پیامدهای بسیار است.

کودکان در معرض تأثیرپذیری بالایی هستند

در نظریه کاشت و نظریه های مشابه که در حوزه تأثیر رسانه ها بر کودکان تدوین شده اند مشخص شده است که این قشر در معرض تأثیرپذیری بسیار بالایی نسبت به محتوای خشونت آمیز رسانه ها هستند. البته این امر می تواند نسبت به محتواهای دیگر نیز صدق کند.

در وهله نخست پدران و مادران باید بر چگونگی استفاده از این رسانه ها توسط کودکان خود نظارت کنند و حتی ساز و کارهایی نیز در همه این ابزارها قرار داده شده که اولیای این کودکان می توانند کنترل های لازم را به واسطه آن ها انجام دهند. رسانه ها در این زمینه می توانند برنامه هایی در راستای آموزش اولیا تدارک دیده و بینش آنان را نسبت به این مسئله مهم ارتقا دهند، زیرا تعداد کمی از والدین، از انواع رسانه ها، کـارکرد و تأثیر آن ها در زنـدگی روز مـره و به ویژه فرزندان شان آگاهی دارند، درحالی که کودکان و نوجوانان با توجه بـه ذهـن کنجکاو، فعال و هوش بالای خـود رسانه ها را به کار می گیرند و این احتمال وجود دارد که به طور غریزی به دنبال محتواهای نامطلوب باشند.

ضرورت اهمیت شناخت والدین نسبت به دنیای رسانه ها

اینجاسـت کـه اهمیت شناخت والدین و مربیان کودک و نوجوان و مسئولان آموزش و پرورش نسـبت بـه دنیـای رسـانه هـا، اهمیت فوق العاده می یابد و رسانه ها موظف هستند این امر را به طور دائم به مسئولان تذکر دهند. بسیاری از پدران و مادران فاقد ظرفیت های فکری، دانش و تعهد لازم نسبت به امور تربیتی فرزندان هستند، چه رسد به این که بخواهند یک نظارت سیستمی و قابل اطمینان را نسبت به آنان اعمال کنند. تازه شاید رفتارهای کودکان در منزل برای اولیای شان نظارت پذیر باشد، اما هنگامی که آنها خارج از منزل و در جمع همسالان خود هستند، چطور؟ با اندکی هشیاری نسبت به رفتار کودکان و افراد زیرسن قانونی ما با تأثیرات شگرف محتواهای کنترل نشده بر نسل کنونی این قشر رو به رو خواهیم شد.

طرز لباس پوشیدن، صحبت کردن، تکیه کلام ها، اولویت ها و تمایلات و حتی گرایش ضعیف آن ها به درس و مشق و امور جدی زندگی این تأثیرات را نشان می دهند. در تحقیقات صورت گرفته مشخص شده است که کودکان تمایل دارند و یا به این امر عادت می کنند که برنامه هاى بزرگسـالان را مشاهده کنند.

براساس نظر روانشناسـان و روانکـاوان این امکان وجود دارد که تماشای دائمـى برنامه های بزرگسالان و به ویژه سرگرمی ها، بتواند به بلوغ زودرس آنان بینجامد. متأسفانه در بسیاری از شبکه های اجتماعی شاهد عدم رعایت شرط سنی در تماشای برنامه ها و عدم درج محدوده سنی مجاز به دیدن برنامه ها هستیم. این رعایت باید شامل مقوله هایی مثل خشونت، روابط جنسی، امور اجتماعی مناسب برای رده های سنی بالا و … باشد.

به نظر شما در فضای رسانه به ویژه فضای مجازی وجه سرگرمی برای کودک اولویت دارد یا آموزش؟

– می توان حدس زد که وجه سرگرمی رسانه ها برای کودکان جذابیت بیشتری دارد. آیا پدران و مادران در انتخاب برنامه های تلویزیونی، نسبت به اولویت دادن به سرگرمی از خود تردید نشان می دهند؟ هنگامی که اغلب پدران و مادران ترجیه شان برنامه های تفریحی است، از فرزندان می توان انتظار دیگری داشت؟

این موضوع حتی بسیاری از منتقدین وسایل ارتباط جمعی را بر آن داشته تا در تفسیر خود از عملکرد رسانه های جمعی و رفتار مردم، وجه غالب محتوای آن ها را تفریحی بدانند و از صنعت و رسانه های توده وار سخن بگویند. این ادعا وجود دارد که رسانه های همگانی در جهان با سرگرم کردن مردم، مسئولیت های اجتماعی را به طاق نسیان می سپارند.

آموزش باید در چه فضایی صورت بگیرد و مقدمات این آموزش چیست؟

– آموزش وسایل ارتباط جمعی باید به یک اولویت آموزشی در سطح ملی تبدیل شود. کودکستان ها، آموزش و پرورش، وزارت علوم و تحقیقات و به ویژه صاحبان رسانه های جمعی در کشور باید موضوع آموزش رسانه های همگانی و ارتقای سطح سواد رسانه ای مسئولان و هم اقشار جامعه بالاخص پدران و مادران و فرزندان شان را در اولویت قرار دهند.

پیامدهای ناگوار برای هرگونه فیلترینگ

مقدمه آن هم یک حرکت سراسری از سوی رسانه هاست تا بیش از این شاهد سوءاستفاده افراد نادان، مغرض و دارای کاستی های شخصیتی و بیمار از این رسانه ها نباشیم. یادآوری این نکته ضروری به نظر می رسد که هرگونه فیلترینگ، سانسور و تأکید بر سیاستگذاری های سلبی در حوزه رسانه ای پیامدهای ناگوار فزاینده خواهد داشت.

رسانه چگونه می تواند سواد رسانه ای را به کودکان آموزش بدهد و بهتر است ازچه مواردی شروع کند؟

– به طورطبیعی تولیدکنندگان محتوای وسایل ارتباط جمعی باید افرادی متخصص در رشته های مختلف و دارای صلاحیت های اخلاقی، اجتماعی و متعهد به پیشرفت امور جامعه باشند؛ بنابراین رسانه های جمعی باید با مشاوره متخصصان امور تربیتی و آموزش کودکان ترتیباتی را فراهم کنند که در هر رسانه عمومی و حتی از طریق ایجاد گروه های تخصصی در شبکه های اجتماعی کودکان را با ظرفیت های این رسانه ها آشنا و آنان را نسبت به تولید محتواهای تخریب کننده آگاه کنند.

ضرورت گسترش ابعاد آموزشی ویژه والدین و کودکانشان

در آموزش کودکان حتماً باید بخش مهمی نیز به آموزش پدران و مادران اختصاص یابد. دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی نیز باید در این حرکت ارزشمند شریک باشند. البته از طریق ساخت فیلم، سریال و استفاده از هنر به عنوان یک ابزار موثر آموزشی و حتی بازی های کامپیوتری و رمان نویسی می توان ابعاد این آموزش را گسترش داد و بر تأثیرات آن افزود.

 

/فارس/

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

این سایت از اکیسمت برای کاهش هرزنامه استفاده می کند. بیاموزید که چگونه اطلاعات دیدگاه های شما پردازش می‌شوند.

جایزه همراه اول