بد و خوبِ فیلتر فیلم‌فروش‌های خارجی
مجازیست-از زمانی که کمپانی نتفلیکس در ایران شروع به کار کرد و بخش زیادی از مخاطبان خود را از میان جوانان جذب کرد، واکنش‌های متفاوتی نسبت به فعالیت این شرکت به راه افتاد. از آن‌جایی که نتفلیکس فیلم‌های روز دنیا را در اختیار طیف وسیعی از افراد قرار می‌دهد، لذا هرگونه خللی در این روند ناخرسندی‌هایی را در پی داشته و در عین حال راه را برای ورود سودجویان(فروش فیلترشکن) فراهم می‌کند که از این لحاظ باید مورد تامل بیشتری قرار بگیرد.
نتفلیکس چیست؟
نتفلیکس یک شرکت آمریکایی رسانه جاری است که به پخش آنلاین در سطح جهانی و تولید محصولات نمایشی مانند فیلم سینمایی و مجموعه‌های تلویزیونی می‌پردازد. این شرکت تا آوریل ۲۰۲۰ بیش از ۱۸۲ میلیون مشترک جذب کرد و اکنون در بیش از ۱۹۰ کشور جهان خدمات ارائه می‌دهد. نتفلیکس برنامه‌های گوناگون و پربیننده‌ای مانند فیلم‌های سینمایی، مجموعه‌های تلویزیونی و برنامه‌های مستند تولید می‌کند. ستاد این شرکت هم در شهر «لوس گاتوس» در ایالت کالیفرنیا است و سهام آن در بازار بورس معامله می‌شود.
نتفلیکس به دلیل فیلم و سریال‌هایی که در دسترس کاربران خود قرار می‌دهد و حق اشتراک ارزان‌تر نسبت به دیگر شرکت‌ها، محبوبیت ویژه‌ای دارد. رشد مشتریان این شرکت هم‌چنان ادامه داشته و بر پایه آماری که در سال ۲۰۱۹ منتشر شد ۱۵ درصد از پهنای باند اینترنت جهان را نتفلیکس گرفته است.
در سه‌ماهه پایانی سال ۲۰۱۸ این شرکت به رکورد تولید روزانه ۶۵۰ ساعت محتوا رسید. هم‌اکنون این شرکت سودای جهانی‌شدن خود را با ساخت و سرمایه‌گذاری در سریال‌هایی در هند، مکزیک، و دیگر کشورها پیش می‌برد.
کش و قوس‌های نتفلیکس در ایران
این شرکت و تارنمای آن تا پیش از سال ۱۳۹۴ از سمت ایران فیلتر نبود اما به دلیل تحریم‌ها علیه کشورمان محتوای خود را برای ایرانیان مسدود کرده بود. در سال ۲۰۱۶ میلادی مدیران نتفلیکس که تا آن زمان با ۶۰ کشور جهان همکاری داشتند اعلام کردند که ۱۳۰ کشور دیگر از جمله ایران نیز به فهرست خدمات گیرندگان این سرویس افزوده شده‌اند. گروهی در ایران از این تصمیم نتفلیکس انتقاد کردند. زیرا باور داشتند که محتوای بسیاری از فیلم‌ها و سریال‌های این شبکه با توجه به قوانین موجود در ایران قابل پخش نیست و همچنین رقیب جدی برای شبکه‌های نمایش خانگی ایرانی، خواهد بود. نتفلیکس بلافاصله پس از آن‌که دسترسی به محتوای خود را برای ایران باز کرد فیلتر شد و هم‌اکنون تنها به وسیله فیلترشکن قابل دسترسی است؛ اقدامی که شاید بارها در ایران رخ داده و همین امر موجب شده تا مخاطبان برای رسیدن به هدف خود، از روش‌های غیر معمول استفاده کنند.
از دید بسیاری از ناظران، تماشای بخشی از رسانه‌های تصویری و هنری برای تعدادی از افراد جامعه نیازی اجتناب‌ناپذیر است و مقابله با آن می‌تواند کاربران را به استفاده از راه‌های غیرقانونی سوق دهد. این وضعیت منجر به استفاده هرچه بیشتر کاربران از فیلترشکن و رواج بازار سودجویان خواهد بود.
«تماشای فیلم و سریال، هر زمان و هر جایی که اراده کنید»؛ این شعاری است که وقتی به وب سایت نتفلیکس وارد می‌شویم، در مورد این وب ابزار می‌توان با آن روبرو شد. این جمله دقیقاً بدین معنا است که نتفلیکس نه تنها با مخاطبان زیادی روبرو است بلکه در جذب مخاطب هم می‌تواند بسیار موفق عمل کند. بنابراین با فیلتر شدن این وب‌ابزار، دور از انتظار نخواهد بود که با واکنش منفی مخاطبان در ایران روبرو باشیم.
این موضوع با توجه به شرایط جدید کشور در ایام کرونا برجسته‌تر هم شده است. به عنوان مثال و بنابر گفته‌های «سعید رجبی فروتن» کارشناس حوزه نمایش خانگی، مصرف اینترنت ناشی از تماشای فیلم و سریال در ایام کرونا دو تا سه برابر شده است. همچنین آمارها بر اساس جدیدترین نتایج حاصل شده از «موج سوم پیمایش ملی مصرف کالاهای فرهنگی در ایران»، نشان می‌دهند، ۶۰.۱ درصد مردم ایران از اینترنت استفاده می‌کنند و ۷۷.۷ درصد اصلاً سینما نمی‌روند! با اندکی تامل بر این آمار می‌توان دریافت که بخش زیادی از مردم ایران، بیشتر اوقات خود را در فضای مجازی اینترنت سپری می‌کنند که بیشترین میزان این مصرف هم در ایام کرونایی به تماشای فیلم اختصاص یافته است.
باید توجه داشت که بازار ایران یک بازار بزرگ و با جمعیت جوان است که می‌تواند برای هر نوع از سرویس‌های سرگرمی جذابیت بالا و درآمدزایی قابل توجهی هم داشته باشد. بنابر گفته کارشناسان، تنها اگر در ایران و ظرف مدت یک سال، یک میلیون نفر به نتفلیکس بپیوندند، مبلغی برابر با ۸ میلیون دلار در ماه برای این شبکه درآمدزایی خواهد شد. از سوی دیگر هم باید توجه داشت که با گسترش نتفلیکس بخش عمده‌ای از کسب و کارهای مشابه در ایران با دشواری روبرو خواهند بود که از این حیث هم می‌تواند مورد توجه باشد.
هرچند نتفلیکس در ایران فیلتر شده، اما از زاویه‌ای دیگر هم باید به این مسئله نظر داشت. نخست این‌که نتفلیکس برای پاسخ‌گویی به یک نیاز جامعه مدرن کنونی ایجاد شد و گرچه برای آن خالی از لطف و درآمد هم نیست، اما به هر تقدیر فیلترینگ نیاز جامعه مدرن را مرتفع نمی‌کند. این موضوع با توجه به سابقه فیلترینگ و ایجاد بازار خاص برای فروش فیلترشکن هم قابل توجه است. دوم این‌که، هرچند ممکن است این اقدام به نفع کسب و کارهای داخلی باشد اما باید توجه داشت که اقدامات مشابه داخلی عموماً یا استاندارد واقعی محصولات اصلی را ندارند و یا از نظر جذابیت و قابلیت‌ها قابل قیاس با نمونه‌های خارجی نیستند. اتفاقی که در زمینه بازی‌های رایانه‌ای هم رخ داد دقیقاً تجربه‌ای از این سنخ بود. به هرحال نتفلیکس در ایران فیلتر شده است اما آن‌چه که از اهمیت زیادی برخوردار است نیازی است که بدان وجود داشته و مرتفع نشده و برای حل این مسئله هم باید به صورت کارشناسانه وارد عرصه شد. در غیر اینصورت، راه‌های غیر معمول برای دسترسی بدان باز خواهد شد که از این نظر می‌تواند آینده مبهمی را در عرصه محصولات فرهنگی و فضای مجازی ترسیم نماید.
/جمهوری اسلامی/
