واعظان کاین جلوه در فیس بوک و اینستا می کنند…

مجازیست– دکتر فردین علیخواه در یادداشتی نوشت:

«عزیزم منو یادتون نیست؟ از ترمینال شرق بردمتون تهرانپارس، ظهر بود گلم، عزیزم این پیامو همینطوری فرستادم حالتو بپرسم…من تو کار لباس زیر زنانه هستم، … در انواع مدل ها، اگه خواستی خبر بده گلم…»
جمله های فوق پیام راننده یکی از استارت آپ های شهر به خانمی است که از تاکسی این استارت آپ استفاده کرده بود. یکی از هموطنان این پیام را از طریق تلگرام برایم فوروارد کرد. کنجکاو شدم و عکس های پروفایل تلگرام این آقای راننده را مرور کردم.
اگر از موضوع اطلاع نداشتم و کسی عکس ها و جمله های نابی را که روی آنها نوشته شده بود به من نشان می داد و می پرسید که به نظر شما این فرد چگونه آدمی است، بی تردید می گفتم فیلسوف، معلم اخلاق، انسانی عمیق و متفکر است و اگر نمی دانستم که در زمان حیات فردریش نیچه؛ فیلسوف آلمانی؛ اینترنت وجود نداشته بی تردید می گفتم این پروفایل متعلق به خود فردریش نیچه است!
این روزها متفکرنمایی و فیلسوف نمایی سکۀ بازار فضای مجازی شده است، به این معنا که بسیاری از کاربران فضای مجازی به شکل های مختلف جمله های عمیق و ناب را به عنوان معرفی خود در معرض دید دیگران قرار می دهند.
جمله هایی درباره سرنوشت، جهان هستی، یک رویداد مشخص، خدا، مشقّت های انسان بودن، غافل و جاهل بودن سایر انسان ها (به جز خود ایشان)، محور هستی بودن انسان (عموماً با عکسی از فردی که روی قلۀ کوه ایستاده) و ناچیزشماری دیگران (با عکسی از گلّه گوسفندان).
وقتی این عکس ها و پیام ها را مرور می کنیم بی تردید به یک نتیجه می رسیم: این فرد چه نگاه عمیقی به دنیای پیرامونش دارد. او درباره هستی تأمل می کند، تغییرات جهان اطرافش را رصد می کند، می بیند و نمی گذرد، پرسش دارد و جهان و مردمان آن را عالمانه می نگرد.
حدود چهل میلیون ایرانی فقط عضو شبکه اجتماعی تلگرام هستند. تحقیق دقیقی نکرده ام ولی بررسی های اولیه ام نشان می دهد که بخش درخور توجهی از این تعداد، خودشان را با این نوع عکس ها و جمله ها معرفی می کنند. اگر اینگونه باشد آیا شما با نتیجه گیری من در پاراگراف قبل موافق هستید که بگوییم ما در کل انسان های عمیقی هستیم و مدام مشغول تفکر درباره جهان هستی و رفتارهایمان هستیم؟ تصور می کنم که شما هم مانند من درباره این نتیجه تردید داشته باشید.
برخی از جامعه شناسان معتقدند که امروزه، افراد یک هویت آنلاین؛ یعنی هویتی که در فضای مجازی در مقابل چشم دیگران قرار می دهند و یک هویت آفلاین، یعنی هویتی خارج از فضای مجازی دارند. قطعاً وضعیت مطلوب آن است که هویت آنلاین/مجازی آدم ها ادامه همان هویت آفلاینشان باشد و با آن تناسب داشته باشد. ولی در بیشتر موارد این اتفاق رخ نمی دهد.
آنچه در فضای مجازی می بینیم ویترینی است که تنها عکس های قشنگی از کالاها (و نه خود کالاها) در آن چیده شده است و در پشت آن، اساساً کالایی وجود ندارد. درواقع شاهد هویت های فتوشاپی و دستکاری شده هستیم. من آنی می نمایم که در واقعیت نیستم!
در یکی از نوشته هایم اصطلاح «نوکیسگان فرهنگی» را به کار بردم. آدم هایی که می بینند هم اکنون باکلاس بودن به حرف های قشنگ زدن است و برای همین پروفایل ها یا صفحه های اینستاگرامی شان پر شده از جمله های قشنگ فیلسوفانه. این پدیده آن قدر سکه بازار شده است که کافی است در سایت گوگل عبارت «جمله های ناب برای» را تایپ کنید. ایرانیان آنقدر این جمله را در گوگل تایپ کرده اند که در ادامه گوگل به شما پیشنهاد می دهد: جمله های ناب برای استاتوس، جمله های ناب برای پروفایل تلگرام، جمله های ناب برای بیوی اینستاگرام. حتی کانال هایی ساخته شده است ک صرفاً برای دیگران این جمله های ناب دو سطری را منتشر می کنند. هموطنان مان جمله های عالمانه را از گوگل کات (cut) و سپس در صفحه شخصی شان پیست (paste) می کنند و بعید نیست که بسیاری اساساً این جمله ها را نفهمند ولی منتشر کنند.
ما شاهد ظهور آدم هایی با دانش چهل کلمه ای یا دوسطری هستیم. درباره همه چیز دو سطر می دانند. نیچۀ بدبخت دویست صفحه کتاب نوشت و در صفحه آخر آن به جمله ای درخشان رسید. نوکیسگان فرهنگی حوصله خواندن آن دویست صفحه را ندارند و فقط جمله صفحه آخر را برمی دارند. به همین دلیل هویت های آنلاین ما با هویت های آفلاین مان تناسبی ندارد. در اینترنت یک چیزیم و در زندگی واقعی چیزی دیگر. همه چیز در سطح و صفحه نمایش اتفاق می افتد. این راننده محترم در پروفایلش جمله ای دو سطری درباره حقوق بشر هم داشت! غافل از اینکه مزاحمت برای یک خانم هم مصداقی از نقض همان حقوق بشر است. تظاهر دارد دودمان ما را به باد می دهد.
به راستی چرا ابزارهای مدرن در ایران به شکل گیری هویت مدرن نمی انجامد؟
/کانال تلگرامی نویسنده/

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

این سایت از اکیسمت برای کاهش هرزنامه استفاده می کند. بیاموزید که چگونه اطلاعات دیدگاه های شما پردازش می‌شوند.

جایزه همراه اول