فیلتر اینستاگرام کسب‌وکارهای کوچک را نابود می‌کند
مجازیست-روزی که نمایندگان جدید مجلس در بهارستان مستقر شدند همه می‌دانستند این مجلس بنای همراهی با دولت را ندارد.
این عدم ناسازگاری با دولت چنان گل درشت و بدقواره بود که در نخستین دیدار رهبری با مجلس، آیت الله خامنه‌ای ضمن تمجید از انقلابی بودن مجلس و تشویق جوانان آن به طور سربسته نسبت به استیضاح رئیس جمهور واکنش نشان دادند و گفتند که مثل همیشه بر به پایان رسیدن کار توسط دولت و تحویل آن به دولت بعدی تاکید دارند.
با این همه در راستای تنش‌های بین مجلس و دولت دو وزیری که به سرعت به مجلس فراخوانده شدند وزرای خارجه و ارتباطات بودند تا مجلس جدید نشان دهد میزان اختلاف نظرش با دولت در سیاست خارجی و فضای مجازی تا چه اندازه تفاوت دارد.
نمایندگان آذری جهرمی را ادامه دهنده راه ظریف در فضای مجازی و تکمیل کننده برجام در این فضا دانستند، برخی خواهان سامندهی فضای مجازی و برخی به صراحت خواهان فیلتر اینستاگرام شدند.
آذری جهرمی در پاسخ به سوالات نمایندگان گفت که اینستاگرام به دلیل سیاست‌های ما و از دور خارج کردن بقیه پلتفرم‌ها امروز به قطب سرگرمی تبدیل شده است و با بستن شبکه‌های اجتماعی چیزی حل نمی‌شود. او همچنین با اشاره به بستن صفحات حاج قاسم در اینستاگرام این پرسش را مطرح کرد که آیا با ترور حاج قاسم در بغداد ما از این شهر خارج می‌شویم که از اینستاگرام خارج شویم؟
با این همه گوش نمایندگان به دلایل وزیر ارتباطات بدهکار نبود و حتی چهره‌ای مثل قالیباف که به نسبت بسیاری از نمایندگان مدرن و به روز است پیشنهاد داد که فضای مجازی مثل بازار خودرو مدیریت شود.
حالا و بعد از مدتی برخی نمایندگان که عموما عضو یا نزدیک به جبهه پایداری هستند طرح ساماندهی فضای مجازی را ارائه کرده‌اند که محور آن کنترل شدید فرادولتی بر فضای مجازی است. در این طرح هر شبکه مجازی خارجی‌ای که در ایران دفتر یا نماینده نداشته باشد حق فعالیت در ایران را ندارد، کاربران در شبکه‌های مجازی باید احراز هویت شوند، ساز و کارهای مجوز گرفتن شبکه‌های جدید مجازی ایرانی بروکراتیک‌تر شده و البته گیت‌وی‌های اینترنت به جای دولت به نیروهای نظامی سپرده شده.
نگاهی به ماده‌های مختلف این طرح نشان می‌دهد که ساماندهی نامی در چهارچوب برای فیلترینگ است تا حساسیت عمومی کمتری برانگیخته شود. با این همه تا همین‌جا هم مردم و رسانه‌ها و حتی برخی نمایندگان مجلس روی خوشی به این طرح نشان نداده‌اند، از جمله برخی نمایندگان این طرح را خلاف رونق اقتصادی دانستند.
هادی بیگی‌نژاد از حامیان جدی این طرح در مصاحبه با جماران می‌گوید: «ما دنبال جلوگیری از فحشا هستیم و دنبال محدود کردن آزادی بیان نیستیم. توقع داریم هموطنان گمان نکنند می‌خواهیم آزادی بیان را محدود کنیم. ما مخالف توئیتر و تلگرام نیستیم بلکه دنبال این هستیم که فضای مجازی مسئول داشته باشد.»
عموما نمایندگان حامی این طرح معتقدند ساماندهی به معنای فیلترینگ نیست، اما وقتی از آن‌ها پرسیده می‌شود که اگر شرکتی نخواهد در ایران دفتر یا نماینده داشته باشد چطور با آن برخورد می‌شود جواب روشنی برای آن ندارند. البته برخی دیگر با شجاعت بیشتری از فیلترینگ حمایت می‌کنند و معتقدند نباید مرعوب پز روشنفکری شد.
فیلترینگ اینستاگرام و تبعات اقتصادی آن برای کسب و کارهای خرد
اگر این طرح اجرا شود مخاطبان دو شبکه اجتماعی به طور ویژه از آن آسیب می‌بینند؛ اینستاگرام و واتس اپ. فیلتر واتس چندان اثر عجیبی نخواهد داشت و ارتباطات را اندکی مختل می‌کند، اما ماجرا درباره اینستاگرام متفاوت است.
بر اساس آخرین آمار، اینستاگرام در ایران بیش از ۲۵ میلیون کاربر دارد که روز به روز هم در حال افزایش است، این یعنی بیش از سی درصد ایرانیان در این شبکه عضو هستند و در آن با هم تعامل می‌کنند.
اما آن طور که آذری جهرمی هم اشاره کرد، اینستاگرام بعد از فیلتر تلگرام از یک شبکه اشتراک عکس ساده تبدیل به یک قطب شد. اینستاگرام به جرات تبدیل به بازاری مناسب برای بسیاری از کسب و کارهای خُرد و کلان ایرانی شد. امروز نه تنها اینفلوئنسرها بلکه بسیاری از فریلنسرها و فروشنده‌های خرد در این پلتفرم به ارائه خدمات می‌پردازند. عمق بازار و البته نفوذ تجاری اینستاگرام به ویژه پس از شیوع کرونا افزایش قابل توجهی داشت.
یکی از فروشندگان لباس و کفش کودک در اینستاگرام درباره نقش این شبکه اجتماعی در رونق کسب و کار خود به سلام نو می‌گوید: ما دو شعبه مغازه داریم، اما این اینستاگرام بود که در دوران شیوع کرونا ما را نجات داد. به ویژه با توجه به اینکه هر دو مغازه ما در پاساژ مستقر است و دیرتر از بقیه مغازه‌ها باز شد.
وی درباره میزان فروش خود گفت: از روزی سه تا چهار ارسال شروع کردیم و امروز به هفته‌ای بیش از ۱۵۰ مشتری اینستاگرامی رسیده‌ایم که گاهی بیشتر هم می‌شود.
این فروشنده لباس با اشاره به مزیت این کار برای فروشنده و خریدار گفت: اینستاگرام هم باعث افزایش مشتری ما شد و هم باعث صرفه جویی مشتری، چون نه تنها هزینه رفت و آمد نمی‌پردازد بلکه درصدی هر چند کم از تخفیف هم شامل حالش می‌شود.
اما فروشندگان این چنینی تنها کسانی نیستند که در اینستا دُکانی پر رونق دارند. سوزن دوزان بلوچ، یا چرم دوزی در یک کارگاه کوچک و ماهی فروشی در جنوب؛ همه و همه کار خود را از اینستاگرام شروع کرده‌اند و حالا زندگی خود را به آن وابسته کرده‌اند.
حذف رقیب کارساز نیست
همان‌طور که فیلتر تلگرام مشکلی را حل نکرد و باعث رشد سروش نشد، فیلتر اینستاگرام و واتس آپ هم مشکلی را حل نمی‌کند و به اینستاگرام ایرانی، که اتفاقا اخیرا بیانیه تعطیلی صادر کرده، پر و بال نمی‌دهد. فیلتر تنها اثرات منفی اقتصادی برای سوزن دوز بلوچی دارد که پیچیدگی کار با فیلتر شکن را بلد نیست یا اینترنتش سرعت لازم برای وصل شدن به وی‌پی‌ان را ندارد.
شاید خیلی‌ها از جمله رئیس مجلس فکر کنند که مدیریت مدل بازار خودرو یا همان مدیریت پرایدی در حوزه فناوری اطلاعات هم جواب می‌دهد ولی واقعا اینطور نیست، به خصوص وقتی که توان تولید محصول رقابتی با برترین‌های دنیا در داخل وجود ندارد.
مردم شاید مجبور به انتخاب پراید بودند و امکان خرید بنز نداشتند، ولی در وضعیت فعلی بعید است مجبور به انتخاب سروش به جای تلگرام یا واتس اپ شوند.
اینترنت ملی یا ساماندهی فضای مجازی مطلوب طراحان این طرح، به اقتصادی قدرتمند و تکنولوژی پیشرفته‌ای مثل چین نیاز دارد که بتواند موتور جست و جوی جایگزین گوگل را بسازد و علی بابا را پر و بال دهد، نه «یوزی» که با دومین نوبت سرچ زمین‌گیر شود و دیجی کالایی که هزار و یک مشکل حل نشده دارد.
/سلام نو/
