سکانس ازدواج موقت اتفاق خوبی بود
مجازیست-حامد عنقا، تهیه‌کننده سریال آقازاده، در بخش «گفتگوی ویژه» برنامه جمعه «نقد سینما» در شبکه پنج سیما:
- از منظر رسانه‌ای آثار بسیاری از جنس نقطه‌گذاری‌هایی نظیر آنچه در سکانس حاشیه ساز آقازاده اتفاق افتاد، در روایت خود دارند و باید دید مخاطب نسبت به کدام‌یک حساسیت بیشتری نشان می‌دهد. به‌ویژه که رفتارشناسی مخاطب چندان قابل پیش‌بینی نیست.
- درباره کیفیت پرداخت و اجرای سکانس جنجالی آقازاده طبیعتاً بهرنگ توفیقی در مقام کارگردان باید توضیح بدهد اما شخصاً معتقدم باید درباره موضوعی که بخشی از متدینان و دغدغه‌مندان جامعه نسبت به آن حساس هستند و به دلیل اینکه حکم صریح الهی است، تابو هم محسوب نمی‌شود، صحبت می‌کردیم. طرح این موضوع در سریال اتفاق خوبی بود.
- واقعیت این است که ما به رویکرد «نقد سیاسی» نرسیدیم، زمانش فرارسیده بود. حتی به نوعی این سریال بازگشت به فضایی است که قبلاً آن را در «قلب یخی» هم مطرح کرده بودم. مشکل «قلب یخی» که فکر می‌کنم در زمان خودش از «آقازاده» هم موفق‌تر بود، این بود که انتهایی خارج از اراده ما برای آن رقم خورد.
- جامعه امروز ما نسبت به جامعه آن روز جامعه صریح‌تری است. ۱۰ سال پیش درگوشی از برخی مفاسد صحبت می‌کردیم اما امروز هر کدام از شبکه‌های تلویزیونی را که باز کنید، دارند درباره یکی از دادگاه‌های مفاسد اقتصادی صحبت می‌کنند. وقتی مرجعیت را از رسانه رسمی اعم از بخش‌های خبری، سریال یا حتی برنامه‌های ترکیبی می‌گیریم و اجازه می‌دهیم یک تریبون مه‌آلود در این زمینه ورود کند که نمی‌توانیم درباره صحت و سقم اخبارش موضع‌گیری کنیم، معنایش این نیست که چون ما سکوت کرده‌ایم همه جهان هم سکوت نمی‌کنند. در واقع ما با سکوت خود مرجعیت رسانه‌ای خود را از دست می‌دهیم.
- در مواردی هم که توضیح می‌دهیم، دیر اقدام می‌کنیم و اجازه می‌دهیم دیگری کارش را انجام دهد، بعد می‌خواهیم واکنش نشان دهیم. فکر می‌کنم در سال‌های اخیر به‌ویژه در حوزه مبارزه با فساد شرایط تغییر کرده است. بسیاری به ما می‌گفتند چرا سراغ چنین سوژه‌ای می‌روید؟ بروید یک سریال عاشقانه بسازید! اما هرچه سطح افراد طرف مشورت ما بالا می‌رفت، می‌دیدیم انگار آنها اهمیت پرداختن به این موضوع را بیشتر درک می‌کنند. خیلی وقت‌ها مشکل ما با مدیریت میانی است.
- شما می‌بینید که عالی‌ترین مقام کشور درباره این موضوع صحبت می‌کنند و حتی مطالبه دارند. می‌گویند چرا هالیوود آنگونه رفتار می‌کند و چرا ما در پرداختن به موضوعات قضایی عکس آنها رفتار می‌کنیم؟ این ناشی از عادت با مردم حرف نزدن است. همین اخیر رهبری در دیدار ویدئوکنفرانس با هیأت دولت فرمودند که با مردم حرف بزنید. این مطالبه را رهبری دارند اما در مدیریت میانی نشانی از آن نیست.
- پارسال و در میانه تولید سریال «آقازاده» کتابی به دستم رسید با عنوان «آقازاده‌ها» که اتفاقاً برای یک مجموعه انقلابی بود و نگاهی متفاوت به این مقوله داشت. روایت آقازاده‌هایی بود که هیچیک از برچسب‌هایی که ما امروز به این طیف می‌زدیم، به آنها نمی‌چسبید نه اهل رانت بودند نه اهل لابی. بلکه روایت آقازاده‌هایی بود که ما اکثراً هم آنها را نمی‌شناسیم. احساس کردم بلایی دارد سرمان می‌آید. آقازاده‌های منفی آقازاده‌های پرسروصدایی هستند. قدیم هم این‌ها بودند اما اینقدر سروصدا نداشتند. امروز در دادگاه‌های مفاسد داریم با اسم و رسم این‌ها را می‌بینیم و درباره‌شان می‌شنویم. در اینکه چه شد به این شرایط رسیده‌ایم، حتماً گناه پدران کمتر از پسران نیست.
- امیدوارم «آقازاده» تنها قدم اول در این مسیر باشد. در چهار دهه بعد از انقلاب خیلی وقت‌های حرکت‌هایی کرده‌ایم، اما بعد دچار محافظه‌کاری شده‌ایم و به نقطه اول برگشتیم. روزی که مسعود کیمیایی درباره احتکار «دندان مار» را ساخت، فکر می‌کردیم می‌توانیم جلوتر برویم، اما نرفتیم. وقتی ابراهیم حاتمی‌کیا کارهای اعتراضی ساخت، احساس کردیم اتفاقی می‌افتد اما نیفتاد. امیدوارم «آقازاده» در این زمان و مکان، فقط به‌عنوان یک واحد از هزار واحدی که باید طی شود، دیده شود. اینکه بخواهیم صبر کنیم تا همه سیاستمداران دارای ظرفیت نقد شوند، یک خیال خام است. ما باید آن‌قدر این بازی را ادامه دهیم تا سیاستمدار ناچار به پذیرش نقد شود.
- مدیر ترسو هنرمند محافظه‌کار خلق می‌کند و بالعکس. ورود به این میدان هزینه دارد و برخی حاضر نیستند این هزینه را بپردازند، تنها برخی مثل ما پوست‌کلفت هستند! مثلاً برای خودمان هم عجیب بود که فلان مدیر عالی رتبه سیاسی بلافاصله نسبت به یک سریال واکنش نشان داد. قسمت اول سریال که پخش شد، سه رسانه اصلی لندن‌نشین نسبت به آن واکنش نشان دادند!
- سریال «آقازاده» که آغاز شد، یکی از بچه‌های بی‌ارزش یکی از این آقایان که مدتی است در خارج از کشور به سر می‌برد این سریال را به خودش گرفت! پدر بزرگوار این آقازاده پیغامی فرستاده بود برای ما که در پاسخ به کسی که پیغام را آورده بود گفتم چرا چنین توهمی برای شما پیش آمده که کسی بخواهد وقتش را برای شما تلف کند!؟ واقعیت این است که آقازاده‌هایی که باید دنبال نشانه‌های آنها در سریال بگردید، آنهایی هستند که به راحتی در اینستاگرام و شبکه‌های اجتماعی پیدا نمی‌کنید، شاید سرنخ برخی را در دادگاه‌های مفاسد پیدا کنید!
- معتقدم تأثیر «لقمه» از تأثیر «نطفه» بسیار بیشتر است و اصلاً در این زمینه تردید نکنید. گناه امیر بحری در داستان ما بیش از گناه نیما بحری است.
- حامد عنقا آرزویش این است که آقازاده در تلویزیون ساخته شود. من ابتدا می‌خواستم همین کار را هم در تلویزیون بسازم. مدیران هم می‌دانند و همین امروز هم در تلویزیون یکی دو کار با موضوع مفاسد توسط دوستان دیگر در دست ساخت است. هم ابوالقاسم طالبی و هم مسعود ده نمکی این روزها مشغول ساخت سریال‌ها مهمی هستند. باید بپذیریم که امروز تلویزیون مهم‌ترین رسانه‌ای است که ما در اختیار داریم. اگر من نوعی سراغ تجربه‌ای در یک مدیای دیگر می‌روم، بالاخره بچه تلویزیون هستم. واقعیت این است که «آقازاده» را هم برای تلویزیون می‌ساختم، اما زمانی که می‌خواستیم، شرایطش پیش نیامد.
/مهر/
