رسانه‌ها زمینه استفاده از پلت‌فرم‌های داخلی را فراهم کنند

مجازیست– محمد صادق افراسیابی، معاون مرکز توسعه فناوری اطلاعات و رسانه های دیجیتال در گفت‌وگو با فارس:

هر روز که می گذرد، بر تعداد کاربران فضای مجازی افزوده می شود و شاهد مشکلات بسیاری هستیم که گریبانگیر کاربران می شود. بخشی از این مشکل ناشی از نبود شبکه ملی اطلاعات است. تا چه اندازه وجود شبکه ملی اطلاعات را در عصر کنونی ضروری می دانید؟

شبکه ملی اطلاعات به عنوان زیرساخت ارتباطی فضای مجازی کشور یکی از مهم‌ترین پروژه‌های ملی در عرصه فضای مجازی به شمار می رود و تحقق آن بنابر ضرورت‌های ملی همچون «ارائه خدمات زیرساختی پیشرفته» و «بهره مندی از مزایای زیست بوم ملی فضای مجازی» در کنار «حفاظت از اطلاعات و ارتباطات کاربران ایرانی»، در اسناد بالادستی نظام الزام شده است.

در اواخر سال ۱۳۸۴ بحث شبکه ملی اینترنت در کشور مطرح و مهمترین دلیل پیاده سازی این شبکه درآن سال کاهش وابستگی به شبکه جهانی اینترنت اعلام شد.

در اسفند سال ۱۳۸۴، بر اساس تصمیم هیأت دولت مقرر شد شبکه ملی طی سه سال به بهره برداری برسد و طراحی‌های کلی شبکه نیز انجام شود. یک سال پس از آن یعنی در سال ۱۳۸۵ قرار شد پروژه اینترنت ملی درمرکز تحقیقات مخابرات ایران انجام شود.

در سال ۱۳۸۶ نیز همین موضوع تکرار شد و این بار برنامه‌های عملیاتی راه اندازی و بهره برداری اینترنت ملی در سال‌های ۸۶ تا ۸۸ در هیات وزیران تصویب شد.

با توجه به الزامات سند چشم انداز بیست ساله در سال ۱۳۸۹ موضوع شبکه ملی اینترنت با نام جدید شبکه ملی اطلاعات به صورت جدی‌تر مطرح شد به طوری که کلیات موضوع در ماده ۴۶ برنامه پنجم توسعه آمد.

وجود شبکه ملی اطلاعات امری ضروری است و بسیاری از کشورها چنین شبکه ای را در کشورشان ایجاد کرده اند. این امر موضوعی نیست که الان بخواهیم بحث کنیم که آیا شبکه ملی اطلاعات داشته باشیم یا نداشته باشیم، بلکه وجود آن در همه دنیا به ویژه کشورمان احساس می شود.

کدام کشورها شبکه ملی اطلاعات دارند؟

بررسی‌ها نشان می‌دهد که زیرساخت ملی اطلاعات نخستین بار در سال ۱۹۹۱ در ایالات متحده امریکا مطرح شد و هدف از آن استمرار رهبری امریکا در پردازش با کیفیت بالای اطلاعات بود، اما پس از آن کشور‌هایی مانند کره جنوبی، چین و انگلستان نیز شبکه‌ای داخلی را برای برقراری ارتباطات داخلی کشورشان راه اندازی کردند و پس از افشاگری در زمینه جاسوسی سازمان‌های اطلاعاتی امریکا و انگلیس از اطلاعات صنعتی و نقض حریم خصوصی شهروندان، سایر کشور‌ها مانند برزیل و آلمان را نیز بر آن داشت تا تدابیری برای حفاظت از اطلاعات شهروندان خود داشته باشند.

برای مثال دولت ژاپن از سال ۲۰۰۰ میلادی مقدمات شبکه‌ای ملی را بر مبنای شبکه ارتباط از راه دور بسیار قوی با پهنای باند ایجاد کرد و هم اکنون ژاپنی‌ها از داشتن سریع‌ترین خدمات پهنای باند جهان و با صرف کمترین هزینه برای آن، بسیار راضی هستند.

شبکه ملی در کشور‌هایی مانند کره جنوبی و استرالیا نیز باعث ایجاد زندگی الکترونیک و متصل کاربران با تاکید بر اقتصاد خلاق و دانش بنیان شده است. به نحوی که هم اکنون ۸۰ درصد پهنای باند در کره جنوبی به گردش اطلاعات داخلی اختصاص یافته است. شبکه ملی پهن باند استرالیا نیز با پوشش ۹۳ درصدی حداقل ۱۰۰ مگابیت بر ثانیه سرعت دارد.

در آلمان نیز طرحی با عنوان توسعه جامعه اطلاعاتی با تاکید بر دولت الکترونیک یکپارچه از سال ۲۰۰۶ در حال توسعه است که هدف آن ایجاد زیرساختی امن و مبتنی بر فناوری اطلاعات در سطح ملی و منطقه‌ای و مرکزی برای مدیریت سرویس‌ها است. مرکل صدر اعظم آلمان در دیدار خود با رئیس‌جمهور فرانسه پیشنهاد ساخت شبکه ارتباطی اختصاصی اروپایی را برای جلوگیری از جاسوسی آمریکا مورد بحث قرار داده است. به گفته وی با ایجاد این شبکه، ایمیل‌ها و سایر اطلاعات اروپا از مسیر آمریکا عبور نخواهد کرد.

همچنین قانون ملی شدن اینترنت روسیه نیز چند روز گذشته اجرایی شد که طبق این قانون دولت این کشور در صورت اضطرار و وجود حمله سایبری می‌تواند سرویس اینترنت این کشور را از جهان جدا کند. اینترنت ملی روسیه برای محافظت از اینترنت این کشور در صورت حملات سایبری یا تهدید‌های خارجی طراحی شده است.

وجود شبکه ملی اطلاعات چه تأثیری می تواند در مصرف رسانه ای کاربران داشته باشد؟

شبکه ملی اطلاعات خوراک مورد نیاز افراد را بدون هیچ‌گونه محدودیت در اختیار آنها قرار می‌دهد و می‌تواند نیاز بسیاری از کاربران را در حوزه‌های مختلف بر طرف کند.

به معنای واقعی کلمه وجود شبکه ملی اطلاعات به عنوان یک ضرورت از اهمیت به‌سزایی برخوردار است چراکه کشور در حوادث سال گذشته به‌طور ملموس نقش این شبکه برای همه مسوولان و مردم مشخص شد به‌طوری که افرادی که تمایلی برای راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات نداشتند به این واقعیت پی بردند که کشور به چه میزان از ناقص بودن این شبکه آسیب‌پذیر است.

کسانی که دارای وجدان بیدار هستند بر ضرورت شبکه ملی اطلاعات تأکید دارند که در این رابطه باید گستردگی این شبکه فراگیر شود و بیش از گذشته زیرساخت‌های آن فراهم شود زیرا هر چقدر شبکه ملی تقویت شود آسیب‌پذیری از این ناحیه کمتر خواهد شد.

بسیاری از کسب و کارهای اقتصادی در فضای اینترنتی شکل گرفته است و با وجود حوادث مختلف که تجربه آن را در آبان ماه سال گذشته داشتیم، گروه بسیاری از این کسب  و کارها با قطع اینترنت ضرر کردند و اگر ما از شبکه ملی اطلاعات برخوردار بودیم، چنین آسیب های مالی نصیب آنها نمی شد.

متأسفانه طی این سال ها تصور اشتباهی در میان مردم رایج شده است که اگر شبکه ملی اطلاعات ایجاد شود، اینترنت بین المللی حذف خواهد شد. درحالی که این یک تصور اشتباه است و چنین اتفاقی را شاهد نخواهیم بود.

مردم با مفهوم واقعی شبکه ملی اطلاعات آشنا نیستند و نمی دانند که با وجود شبکه ملی اطلاعات چه اتفاقات مثبتی در حوزه اینترنت رخ خواهد داشت. سرعت بهتر و اینترنت ارزان تر یکی از ویژگی های شبکه ملی اطلاعات است.

بیش از یک دهه از مطرح شدن شبکه ملی اطلاعات می گذرد و هر سال بودجه های هنگفتی برای این موضوع اختصاص داده می شود، اما هنوز شاهد این اتفاق نیستیم. دلیل آن چیست؟

بخشی از این عقب ماندگی به تعلل دولت های گذشته برمی گردد و بخشی هم ناشی از عدم تعریف جزئیات شبکه ملی اطلاعات است. به نظرم سال آخر دولت، سال بسیار مهمی است. این سال نقش تعیین کننده ای در آینده شبکه ملی اطلاعات دارد. به همین دلیل لازم است در این سال همه دست به دست هم دهند تا شاهد یک جهش بزرگ در تحقق شبکه ملی اطلاعات باشیم. در ماه گذشته در جلسه شورای عالی فضای مجازی شاهد تصویب ۲ طرح کلان و معماری شبکه ملی اطلاعات در ۵ ماده بودیم. به نظرم این اتفاق خبر خوبی بود. لازم است حالا که سند معماری شبکه ملی اطلاعات تصویب شده است با سرعت بیشتری برای تحقق شبکه ملی اطلاعات قدم برداریم.

تا چه اندازه با وجود شبکه ملی اطلاعات، راه نفوذ گرفته می شود؟

بی تأثیر نیست. به هرحال در هر ثانیه داده ها و اطلاعات بسیاری بر اینترنت بین الملل به اشتراک گذاشته می شود. هر لحظه ممکن است از این اطلاعات و داده ها از سوی رسانه های بیگانه و دشمنان سوءاستفاده شود. اگر ما شبکه ملی اطلاعات داشته باشیم، همه این اطلاعات و داده ها روی شبکه خودمان بارگذاری می شود.

بنظر شما مردم این اعتماد را به شبکه ملی اطلاعات دارند که بخواهند این اطلاعات و داده را در شبکه ملی بارگذاری کنند؟

اگر در این لحظه بخواهم پاسخ دهم، متأسفانه چنین اعتمادی وجود ندارد، اما باید برای این موضوع چاره ای بیندیشیم یعنی از هم اکنون به فکر اعتماد سازی باشیم. باید اعتماد مردم نسبت به شبکه ملی اطلاعات بیشتر شود و خودشان به این باور برسند که بارگذاری اطلاعات شان روی این شبکه به نفع خودشان است.

همچنین در مصرف شان تأثیر بسزایی خواهد داشت؛ آنها می توانند بیشترین اطلاعات را با ارزان ترین قیمت در اینترنت بین الملل بارگذاری کنند.

همه مشکلات با ایجاد شبکه ملی اطلاعات حل نخواهد شد

البته همه مشکلات فضای مجازی با شبکه ملی اطلاعات حل نخواهد شد بلکه بخشی از این مشکلات حل می شود. بخش دیگری از مشکلات با افزایش سواد رسانه ای مردم مرتفع خواهد شد. مردم باید سطح سواد رسانه ای شان افزایش یابند و رسانه و محتوا را بشناسند و بدانند هر پیام و مطلبی را که مشاهده می کنند، پشت پرده آن چه می گذرند و بدانند هر مطلبی را منتشر نکنند.

بنظر شما در این شرایط چه راهکارهایی باید در نظر بگیریم؟

فرهنگسازی، افزایش سواد رسانه ای و اعتماد سازی از جمله راهکارهایی است که می توان علاوه بر ایجاد شبکه ملی اطلاعات در این شرایط پیشنهاد داد. وجود شبکه ملی اطلاعات بخشی از مشکلات ما را در فضای مجازی حل خواهد کرد و بخش باقی مانده مربوط به دانش رسانه ای مردم می شود وهر اندازه این دانش افزایش یابد، قطعا مشکلات کمتر خواهد شد.

همچنین ایجاد شبکه ملی اطلاعات باید تبدیل به یک مطالبه عمومی شود. واقعیت این است که الان ایجاد شبکه ملی اطلاعات مطالبه عمومی نیست. یکی از اهداف جنگ نرم رسانه های بیگانه و اتاق های فکر صهیونیستی، بی اعتماد سازی مردم نسبت به شبکه ملی اطلاعات است. در این شرایط باید رسانه های داخلی هشیارانه قدم بردارند و حقیقت و فواید شبکه ملی اطلاعات را برای مردم بیان کنند. دانشگاه ها هم باید به صحنه بیایند و با برگزاری کرسی های آزاد اندیشی در خصوص شبکه ملی اطلاعات ذهن دانشجویان و عموم مردم را نسبت به ابعاد مختلف شبکه ملی اطلاعات روشن کنند.

دانشگاه ها برای اعتمادسازی مردم وارد میدان شوند

به نظرم رسالت دانشگاه ها و رسانه‌ها برای فراهم کردن زمینه های استفاده از پلت فرم های داخلی کمتر از رسالت مسئولین برای ایجاد شبکه ملی اطلاعات نیست. شما الان خودتان قضاوت کنید آیا مردم پلت فرم های خارجی را بیشتر استفاده می کنند یا پلت فرم های موفق داخلی را؟ پس مشخص است که رسالت رسانه های داخلی و دانشگاه ها کمتر از رسالت دولت نیست.

/فارس/