آموزش مجازی برای دانش آموزان دردسرساز شد
مجازیست–از روز‌های ابتدایی کرونا بود که مدارس کشور تعطیل شد و پس از مدتی نیز بحث آموزش مجازی شروع و از نرم افزار‌هایی مانند شاد و دیگر برنامه‌ها این سبک آموزشی در کشور ما سابقه نداشته و مشکلاتی را برای دانش‌آموزان به همراه داشته که برخی از آن‌ها حتی بعد از گذشت یکسال از شروع این نوع آموزش همچنان برقرار است.
آسیب شناسی این سبک آموزشی مقوله‌ای است که باید بیشتر به آن پرداخته شود و دست اندرکاران حوزه آموزش با رفع نواقص زمینه تحصیل راحت‌تر برای دانش آموزان را مهیا کنند.
به سراغ یکی از معلمین گنابادی می‌رویم، فردی که جدای از معلم بودن، مادر یک دانش آموز و مددکار اجتماعی است که در این حوزه می‌تواند کمک زیادی کند.
فاطمه پیرنهاد، معلم گنابادی در زمینه مشکلات و آسیب شناسی سیستم آموزشی مبتی بر فضای مجازی:
- یکی از بزرگترین مشکلات در سیستم آموزشی مجازی اصرار بر اجرا و پیاده سازی قالب‌های آموزشی حضوری در فرآیند آموزش مجازی است یعنی کم و کیف محتوا‌ها و ارزشیابی‌ها و حتی سرفصل‌ها با کمی تعدیل طبق همان روش حضوری پیاده می‌شود که با محدودیت‌های آموزش فضای مجازی همخوانی ندارد.
- یکی دیگر از معضلات سیستم آموزشی مجازی عدم امکان انجام کار‌های مشارکتی در کلاس‌ها است، زیرا با وضعیت تفاوت دانش آموزان به لحاظ توان تعاملی و دسترسی به امکانات ارتباطی و اینترنت در نقاط مختلف دانش آموزان به یک اندازه امکان مشارکت ندارند و برای جبران این نقیصه معلم برای رعایت عدالت مجبور می‌شود بخش زیادی از کلاس را به شیوه سنتی اداره کند که به این ترتیب کلاس خسته کننده و غیرکارا می‌شود .
- در واقع برنامه زمان‌بندی شده اگر چه نتایج خود را دارد، اما به دلیل محدودیت‌های فراوان گاهی معلم را مجبور می‌کند بخاطر وظیفه‌ای که دارد در کلاس حاضر شود، ولی کارایی آن چنانی ندارد. ضمن اینکه حتی گاهی دانش آموزان امکان استفاده از محتوا‌های تولید شده معلمان را نیز بخاطر حجم بسته مورد نیاز یا سرعت پایین اینترنت ندارند و به خیلی از محتوا‌های ارسال شده صوتی و تصویری دسترسی ندارند.
- عدالت آموزشی، یکی دیگر از نکات مهم در این نوع سیستم آموزشی است، زیرا برخی از دانش آموزان شرایط آموزش مجازی برای آن‌ها مهیا نیست و نمی‌شود با عدالت همه در این نوع سیستم آموزشی حضور داشته باشند.
- تفکیک کردن فضای آموزش، کار و خانه بسیار برای خانواده‌ها و معلمین سخت شده و خانه شرایط لازم مانند کلاس‌های حضوری را ندارد و این موضوع حتی باعث شده بین اعضای خانواده مشکلاتی به وجود بیاید مخصوصا بین نوجوانان در سن بلوغ و خانواده‌ها و همین طور کودکانی که تا پیش از این در مهد‌های کودک نگهداری می‌شدند، اما اکنون در ساعت‌های طولانی در منزل باید به اجبار به فراهم کردن سکوت و فضای مورد نیاز برای آموزش مجازی کمک کنند که این‌ها در آموزش مجازی دیده نمی‌شود.
- از طرفی ما شاهد هستیم که نقش والدین و به ویژه مادران در آموزش مجازی پر رنگ شده که استرس‌ها و عدم تسلط اغلب مادران سبب شده صدمات جدی به اصل رابطه والدین و فرزندان وارد شود. علاوه بر اینکه تفاوت توانایی خانواده‌ها نیز در مددرسانی در امر آموزش فرزندان باعث این اختلافات شده است.
- معلمان دلسوزانه برای انجام ارزشیابی‌های عادلانه و علیرغم محدودیت‌های فضا‌های رسمی مجازی به این سایت‌ها مراجعه می‌کنند که استفاده از این گونه سایت‌ها از لحاظ ایمنی در فضای مجازی ممکن است حریم خصوصی دانش آموزان را به خطر بیاندازند و این درحالی است که مقامات آموزش و پرورش نیز در این زمینه موضع روشنی نمی گیرند.
این مسئله یکی دیگر از آثار تاکید بر برگزاری آزمون و سنجش دانش آموزان به شیوه حضوری است که آثار سوء زیادی چه به لحاظ روانی و چه اخلاقی در پی دارد و مشاهده می شود که برخی دانش آموزان با عضویت در گروه‌هایی در فضای اجتماعی برای تقلب دور هم جمع می‌شوند و متاسفانه این تعامل غیر اخلاقی پیامد‌های زیان بار دیگری نیز دارد.
- در این سیستم مجازی همانند سیستم حضوری باید معلم نمرات ماهیانه و مستمر و پایان نوبت ارائه بدهد که به نظر می‌رسد با توجه به سطح دسترسی و امکانات هر دانش آموز دادن نمره عادلانه و نزدیک به واقعیت کار بسیار زمان بر و دشواری است و از طرفی دانش آموزان را نیز به سمت تجربه‌های غیر اخلاقی برای کسب نمره سوق می‌دهد و علاوه بر این هنوز دانش‌آموزانی وجود دارند که نه تنها کار با امکانات و قابلیت‌های تکنولوژی‌های ارتباطی را بلد نیستند رفتار را به دلیل ناآگاهی رعایت نمی‌کنند که گا‌ها باعث سو تفاهم‌هایی بین معلم و دانش آموز می‌شود.
- در فضای مجازی هیچ کس مصون نیست، از سویی خانواده‌ها نیز امکان نظارت دقیق ندارند که این خود مشکلی اساسی در دسترسی دانش‌آموزان به فضای مجازی در کنار آموزش‌های مجازی است.
- سامانه شاد امکانات قابل قبولی دارد که در صورت ارتقاء بعضی نقاط ضعف و همین طور اختصاصی بودن آن در حوزه‌آموزش می‌تواند جزء دستاورد‌های خوب آموزش و پرورش در حوزه آموزش مجازی و بعدا مکمل آموزش حضوری بکار گرفته شود، ولی در حال حاضر سرعت و زیرساخت‌های فنی این سامانه باید تقویت شود تا مشکلات ناشی از آن سبب استفاده از فضا‌های غیرتخصصی دیگر برای آموزش نشود.
- البته کرونا سبب شده تا به این موضوعات فکر کنیم که اولویت‌ها و ضروریت‌های ما در این حوزه‌ها چیست؟ برخی معلمین حتی برای اداره کلاس و شیوه‌های برگزاری آموزش و ارزیابی الگویی ندارند و ببیشتر کار‌ها براساس ابتکارات خود معلمین صورت می‌گیرد که ممکن است همراه با تجربه و خطا‌هایی همراه باشد که آسیب‌هایی به معلم و دانش آموز وارد کند و این در حالی است که آموزش و پرورش هم با گذشت یک سال از بکارگیری آموزش مجازی خیلی وقت‌ها کمبود‌های راهبردی و الگویی خود را به خلاقیت معلمان واگذار می‌کند.
- همه فکر می کنند دانش آموز و معلم با توجه به این سیستم بیکار شده و این در صورتی است که معلمان با صرف امکانات و هزینه شخصی برای اجرای مطلوب آموزش مجازی وقت بیشتری می‌گذارند و دانش آموزان نیز با توجه به اقتضائات و محدودیت‌های فضای مجازی باید وقت و توان بیشتری بگذارند.
- کرونا علیرغم محدودیت‌ها و آسیب‌هایی که داشته می‌تواند فرصت مغتنمی باشد تا برنامه‌های مدونی برای افزایش قابلیت‌های آموزش مجازی تهیه شود که یقینا برای موفقیت باید مبتنی بر تجارب معلمان دانش‌آموزان اولیا و کارکنان ستادی باشد و از شیوه‌های علمی برای بروزرسانی بهره ببرند.
آموزش مجازی سطح یادگیری را کاهش می‌دهد
شیما یوسف پور، یکی دیگز ار معلمین گنابادی در خصوص سیستم آموزش مجازی:
- نوع ارتباط در فضای مجازی یک ارتباط مکانیکی است و در سیستم حضوری بستر‌های انگیزشی زیادی وجو دارد که در سیستم آموزش مجازی این مهم نیست.
- نبود ارتباط چهره به چره و عدم انگیزش باعش می‌شود میزان یادگیری دانش آموز نیز کاهش یابد که در این حوزه باید فکر اساسی کرد.
- دانش آموز در مدرسه انجام فعالیت‌های گروهی و تعملات اجتماعی را می‌آموزد که در سیستم آموزش مجازی جای این گونه فعالیت‌ها خالی است.
- کنترل دانش آموزانی که انگیزه و میزان یادگیری کمی دارند در این سیستم مشکل است و ارزشیابی به عنوان ملاک میزان یادگیری‌های مستمره تکوینی و پایانی مباحث آموزشی در فضای مجازی مشکل و برمبنای ارزشیابی‌های انجام شده در این فضا نمی‌توان فرآیند یادگیری را تحلیل کرد.
- خود حضور بیش از اندازه در فضای مجازی می‌تواند آسیب‌های جسمی و روحی برای دانش آموزان به همراه داشته باشد گه خود عدم اطلاع کافی خانواده‌ها و مبرخی معلمین در این خصوص می‌تواند موثر نیز باشد.
- محتوا‌های کتب نیز باید براساس فراخور نوع آموزش تغییراتی داشته باشد.
خانواده‌ها در نقش معلم و مدرسه
مجید فدوی، معاون پرورشی اداره آموزش و پرورش گناباد:
- حدود ۱۰۰ سال از رونق مدارس نوین در ایران می‌گذرد و رابطه خانه و مدرسه همواره دستخوش تغییر بوده است. چه سالهای ابتدایی که گاه عدم اعتماد والدین به مدرسه، مانع حضور فرزندان در مدارس می‌شد و چه سالهای اخیر که تمام امورات فرزند خود را به مدرسه می‌سپرند.
- کرونا که آمد، کار متفاوت شد. باید مدرسه در دل خانه شکل می‌گرفت. کار والدین سخت و سخت‌تر شد، آنان نه حوصله‌ی معلمان را داشتند و نه تخصص لازم در زمینه همراهی با فرزندانشان را در کنار همه این موارد، استرس و اضطراب ناشی از تبعات کرونا ویروس وزنه را به سمت والدین سنگین و سنگین‌تر کرد.
- تا قبل از کرونا، والدین فقط نقش خودشان را پذیرفته بودند و از این پس باید بتوانند نقش عوامل مدرسه را نیز بپذیرند. به عنوان مثال پزشک خانمی را در نظر بگیرید که بچه اش دچار حادثه می‌شود. وی اگر در نقش مادر (با احساسات و عواطف مادری) کنار فرزندش حاضر شود قطعا بهبودی فرزندش دیرتر حاصل می‌شود تا زمانی که در نقش پزشک حاضر می‌شود (بدون احساسات مادری و در کمال خونسردی).
- اکنون پدر و مادر باید بتوانند در لحظه نقش جدیدی را بپذیرند. فرزند همواره اول صبح آماده می‌شد، لباس رسمی می‌پوشید، مسیر را طی می‌کرد، در صبحگاه مدرسه شرکت می‌کرد، بعد به کلاس می‌رفت و همه این موارد در دل خود انضباط‌پذیری، مسئولیت‌پذیری، اجتماعی شدن را داشته؛ اکنون خانواده که گاه باید در نقش مدیر یا معاون انضباطی نقش ایفا کند.
- به فردای پس از کرونا نیز نیم نگاهی داشته باشیم. جایگاه و شان مدرسه در نظر دانش آموز باید حفظ شود تا در آینده سهل انگار و بی تفاوت نسبت به این مهم نباشد. تعامل جدی و پایدار والدین با مدرسه باید برقرار باشد تا با الطاف الهی و رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی دوباره مدرسه و شور شوق انگیز آن در به روی فرزندانمان بگشاید.
/تسنیم/
