کلاب هاوس بر روی چه طبقهای موثر است؟
مجازیست–با گشت وگذاری ساده در شبکههای اجتماعی و فضای مجازی با اپلیکیشن جدیدی به نام «کلاب هاوس» (Club House) برخورد میکنید که در این پلتفرم افراد میتوانند به طور زنده با یکدیگر صحبت کنند و نظرات خود را به اشتراک بگذارند. در این اپلیکیشن بر خلاف سایر شبکههای اجتماعی تنها میتوانید از صوت برای برقراری ارتباط استفاده کنید. به نظر میرسد که این اپلیکیشن بخش اصلی وظیفه خود یعنی جنبه «اجتماعی» شبکههای اجتماعی را پررنگ کرده است.
البته باید دید افرادی که در سایر شبکههای اجتماعی به تبلیغات میپردازند و یا محتوای بیمعنا تولید میکنند چگونه سعی خواهند کرد که از قالب صوت در راستای اهداف خود استفاده نمایند. این اپلیکیشن نیاز به دعوتنامه یا قرار گرفتن در لیست انتظار دارد. از اواخر اسفندماه سال گذشته به دلیل اظهار نظرات برخی از مسئولین در این پلتفرم این اپلیکیشن، محبوبیت به نسبت فراوانی در جامعه ایرانی پیدا کرده است. این پلتفرم که تا امروز بیش از ۳ میلیون کاربر از سراسر جهان دارد، بسیار مورد استقبال فعالان فضای مجازی قرار گرفته و تا کنون دهها هزار نفر از کاربران اینترنت در ایران به آن پیوستهاند و اما
باز هم بحث فیلترینگ این اپلیکیشن مطرح شده است. ضمن اشاره به این نکته که فعالین حوزههای سیاسی و جریانات فکری مختلف، در آستانه انتخابات پیش رو، استفاده از این فضا را غنیمت شمردهاند ما در این گزارش از کارشناسان درباره مخاطبین اصلی این پلتفرم و میزان تاثیرگذاری آن در جامعهای مانند ایران سوال کردهایم
و از آنها پرسیدیم آیا فیلترینگ از مخاطبان این پلتفرم کم
خواهد کرد یا نه؟
کلاب هاوس در آوریل سال ۲۰۲۰ راهاندازی شد درست در زمانی که شیوع کرونا روز به روز افزایش مییافت و افراد بیشتری دورکار یا در قرنطینه قرار میگرفتند.
این شبکه یک ماه بعد در ماه مه توانست با ۱۰ میلیون دلار سرمایه اولیه و خرید ۲ میلیون دلاری سهام موجود از شرکت خطرپذیر اندریسن هورویتس محبوبیت قابل توجهی پیدا کند و براساس اطلاعاتی که در بخش ویکیپدیای این شبکه اجتماعی دیده میشود، از دسامبر سال ۲۰۲۰، این برنامه۶۰۰ هزار کاربر ثبت شده داشت که فقط با دعوتنامه برای کاربران سیستم عامل ios در دسترس بود. البته همچنان هم اپلیکیشن این شبکه اجتماعی در اختیار کاربران سیستم عامل ios قرار دارد و به گفته صاحبان این شبکه اجتماعی بزودی نسخه اندروید آن هم روانه بازار میشود.
هرچند که همین حالا هم برخی کاربران اندروید با استفاده از نسخه غیر اصل، امکان استفاده از کلاب هاوس را دارند. حضور افراد شاخص دنیای سیاست، تکنولوژی و سرگرمی توانست در عرض ۹ ماه کلاب هاوس را به یک یونیکورن یا همان تکشاخ تبدیل کند.
در اوایل سال ۲۰۲۱، این اپ بیش از ۵ میلیون دانلود از اپل استور داشته و ارزش آن نزدیک به یک میلیارد دلار رسیده است. در حال حاضر تنها از طریق دعوتنامه افراد میتوانند عضو کلاب هاوس شوند، اتفاقی که پیش از این نیز درمورد شبکه اجتماعیای مانند فیسبوک یا حتی جیمیل شاهد آن بودیم. در واقع چیزی که کلاب هاوس را از دیگر شبکههای اجتماعی متفاوت میکند، این است که بدون متن، عکس و ویدئو توانسته تنها از طریق صوت، میلیونها کاربر را شیفته خود کند.
>فضایی کاملا عقلانی وتبیینی برای اقلیت
در این خصوص محمد لسانی، کارشناس رسانه:
- در نمودار شیوع نوآوریها یک اقلیت متقدم وجود دارد، اکثریتی که در موج دوم وارد میشوند و در آخر یک اقلیت متاخر وارد میشوند که در دسته سوم قرار میگیرند. اقلیت متقدم در شیوع نوآوریها عموما جوانان، نخبگان، دانشجویان، مروجان اجتماعی، خبرنگاران و نمایندگان رسانهها هستند که جزو طبقه پیشرو و پیشروان توسعه گفتمانی قرار میگیرند و کلاب هاوس به این گروهها نیاز دارد. اصولا مخاطب اصلی این پلتفرم از نظر من در ایران خبرنگاران هستند و کلاب هاوس در خبرهای دست اول به جایگاهی فراتر از توییتر دست پیدا کرده است.
- بیش از این که بشود از کلاب هاوس استفاده تبلیغی صورت بگیرد، میشود در حوزه تبینیِ این پلتفرم سرمایهگذاری کرد؛ به واسطه اینکه این پلتفرم به شدت ظرفیت اقناع و استدلال دارد و به شدت پروپاگاندا را محدود میکند و کسانی که بخواهند وارد حوزه پروپاگاندا، ترور شخصیتی و نفرت پراکنی شوند عموما در این فضا طرد میشوند و در محیط کلاب هاوس رفتار منطقی و بهنجار پذیرفته شده است.
- کسی که حرفی داشته باشد و بتواند از حرف حق خود دفاع کند و بتواند تایید مخاطبان خود را بگیرد، در این فضا برنده است. به همین دلیل میتوان گفت کلاب هاوس رویکرد تبلیغاتی ندارد و کاملا عقلانی و تبیینی است و جای گفت و شنود کسانی است که اهل منطق و فکر هستند.
- به نظر میرسد کلاب هاوس از طریق تاثیر بر نخبگان و خبرنگاران به صورت ثانویه بر اجتماع تاثیر بگذارد و تاثیر اولیه و عام ندارد زیرا علاوه بر اینکه دامنه مخاطبان این پلتفرم حداکثری نیست، اصلا مهیج و جذاب هم نیست و به هیچ عنوان جذابیت را حداقل در نسخههایی که الان در دسترس همگان قرار دارد نمیتوان مشاهده کرد، زیرا شامل گفتگوهایی است که بعد از چند ساعت به راحتی میتواند مخاطب عام را خسته کند.
- اما کسانی که دغدغه دارند و اهل فکر و مسئله محوری هستند از این نرم افزار استفاده میکنند. به نظر من در ادامه با نسخههای تکمیلی که کلاب هاوس ارائه میدهد تا حدی جذابیت را ایجاد خواهد کرد. به خصوص اینکه الان کسانی که تشکیل روم میدهند عموما تنوع ندارند و بیشتر سیاسی هستند.
- همچنین بازیهای کلامی و تجربههای ایرانیان خارج از کشور هم در این فضا وجود دارد. به این معنا کلاب هاوس نه تنوع دارد و نه جذابیت اما به نظر من اگر این پلتفرم بتواند دسته بندیهایی را ارائه کند میتواند تا ۶ ماه دیگر مخاطبین زیادی را برای خود ایجاد کند.
- البته فیلترینگ باعث به هم خوردن توازن این برنامه در ایران خواهد شد. باید بگویم در تلگرام به واسطه شیوع گستردهای که پیدا کرده بود راههایدور زدن فیلتر در آنجا زیاد بود اما در کلاب هاوس اگر فیلترینگ رخ دهد تقریبا تا ۵۰ درصد ورودی آن در کشور کم خواهد شد.در ادامه حسن معظمی، کارشناس رسانه نیز در این باره:
- الان در فضای جامعه ما در کلاب هاوس اقبال با سیاسیون در حوزه دیپلماسی است. برخی از مسئولین در این پلتفرم ارتباط برقرار کردهاند و از مناظر مختلف مباحث مورد علاقه مردم را مطرح کردهاند و نوعی کنش و واکنش در این فضا به وجود آمده است. اما کلاب هاوس میتواند به نوعی یک تریبون آزاد برای بیان مطالبات اجتماعی در حوزههای مختلف باشد.
- اما این امر نیاز به آن دارد که زمان بگذرد و فرهنگ و آداب استفاده از این پلتفرم در جامعه ما جاری شود. با توجه به اینکه در جامعه ما رسانه موثر و فراگیری وجود ندارد و بسیاری از رسانههای موجود جانبداری سیاسی دارند که برای عموم مردم جامعه اعتبار خاصی ندارند، بنابراین، این پلتفرم میتواند امکانی باشد برای جریان فکریای که میتواند یک ارتباط منطقی، درست، بدون واسطه و بدون فریب را ایجاد کند و در ادامه در جامعه انتشار پیدا کند.
- اما در حوزه انتخابات، تجربه ثابت کرده است چون مقطعی است و یکسری شعارها از طرف یکسری جریانات بدون هیچ پشتوانهای داده میشود و به نوعی جنبه پوپولیستی دارد من فکر نمیکنم که این اپلیکیشن بتواند در این حوزه تاثیرگذار باشد. الان فضای جامعه به سمت روشنگری عیان رفته است پس بنابراین نمیشود با ملاحظه کاری و وعده دادن به سمت جذب مخاطب و خرید رای حرکت کرد.
- این پلتفرم با کارکردی که دارد طبیعتا بر بخشی از جامعه تاثیر عمیقی خواهد گذاشت اما فعلا قابلیت جذب مخاطب زیاد را ندارد زیرا برای مردم ملموس نیست و جذب مخاطب عام برای این پلتفرم نیاز به زمان دارد زیرا کارکردهای خودش را در زمان نشان میدهد. اگر این پلتفرم فیلتر شود مخاطب نسبت به آن حساستر و مشتاقتر خواهد بود.همچنین در ادامه لعیا محبوبی، دانشجوی دکتری رشته علوم ارتباطات اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی:
- از آنجایی که پلتفرم کلاب هاوس، کارش را با دارندگان گوشیهای اپل شروع کرد به نحوی میشود گفت که طبقهای که دارنده این گوشیها هستند اولین وارد شوندهها به این فضا بودند در نتیجه آغاز کار این پلتفرم با طبقهای است که میتوانیم بگوییم طبقه متوسط رو به بالا محسوب میشوند و بعد از آن هم طبق شیوهای که این پلتفرم دارد، دارنده این گوشیها دوستان خود را به این پلتفرم دعوت کردند و بعد از آن دارندگان گوشیهای اندروید هم توانستهاند وارد این فضا شوند.
- بنابراین ورود به این فضا برای همه مردم جامعه امکان نداشت و از ابتدا یک طبقهبندی خاصی در ساختا کلاب هوس وجود داشت. در حال حاضر میتوان گفت فعلا قشر پایین وارد این فضا نشدهاند و افراد متوسط رو به بالا با توجه به دغدغههایی که دارند وارد این فضا شدهاند.
- خود کلاب هاوس به عنوان یک رسانه شنیداری با ویژگی اجتماعی که دارد باعث جذب افراد شده است و یک جاذبه جدیدی برای آنها نسبت به بقیه پلتفرمها ایجاد شده است. در حال حاضر یکی از نکات مثبتی که میتوان برای آن برشمرد این است که برای افراد امکان رسیدگی همزمان به دیگر کارها را در عین استفاده از این فضا ایجاد میکند و محدودیتی برای مخاطب در این زمینه وجود ندارد.
- البته علاوه بر اینکه این ویژگی یک مزیت است یکی از معایب هم محسوب میشود زیرا دقت مخاطب را بر روی مطالب دریافتی کم میکند.کسانی که در حال حاضر در حال فعالیت در این پلتفرم میباشند کسانیاند که صاحب یک عقیده و تیپ فکری هستند و تمایل دارند آن را با بقیه به اشتراک بگذارند.
- اما مسئله این است که مانند بقیه رسانهها قدرت اقناعی آن نه آنقدری است که باور کسی را تغییر دهد و نه آنقدری است که بتواند روالی را ایجاد کند که در دنیای واقعی منشا اثر شود و تغییرات زیادی را ایجاد کند. من بر اساس تجربه زیسته و شخصی خود میگویم همه به دنبال آن هستند که بقیه را با عقیده خود همراه کنند. من فکر میکنم کلاب هاوس طبقه پایین را فعلا به خود جذب نکرده است ضمن اینکه این جاذبه را هم فعلا برای این طبقه ندارد.
- درست است که این مزیت را دارد که مسئولین در رومها وارد میشوند اما محدودیتی که دارد این است که قابلیت ضبط صدا وجود ندارد و حتی اگر این اتفاق بیافتد فرد ممکن است مشمول پیگرد قانونی قرار گیرد و این باعث میشود که گفتههای افراد به صورت تقطیع شده مورد استفاده قرار بگیرد و در نتیجه باعث میشود که با حضور در کلاب هاوس متضرر شوند. این نوع محدودیتها از اثرگذاری کامل این پلتفرم بر جامعه جلوگیری میکند.
- من معتقدم هنوز هم تلویزیون در انتخابات و بحث مشارکت مردم عامه به خصوص اقشار پایینتر تاثیرگذار است. از گذشته ثابت شده است فیلترینگ چندان سد محکمی در برابر فعالین این فضاها نیست زیرا راههای دور زدن فیلترینگ برای مردم مدتهاست که هموار شده است.کلاب هاوس تحول عظیمی ایجاد نخواهد کرد و خود نامزدهای انتخاباتی شاید از این پلتفرم استفاده کنند ولی در مجموع تصور من این است که اثرگذاری این پلتفرم بالا نیست و تنها قشر محدودی را در برمیگیرد.
/روزنامه آفتاب/