کارنامه رسوایی‌های فیس بوک
مجازیست–حدود ۱۷ سال از آغاز به کار فیسبوک، به عنوان یک رسانه اجتماعی انقلابی در عرصه فناوری می‌گذرد. مارک زاکربرگ، توسعه شبکه اجتماعی خود را از دانشگاه هاروارد آغاز کرد و پس از یک سال، این وبسایت به یک پلتفرم جهانی بدل شد و تعداد کاربرانش در عرض کمتر از ۷ سال، در سپتامبر ۲۰۱۲، از مرز ۱ میلیارد نفر گذشت. فیس بوک امروز به یک غول فناوری تبدیل شده است که مجموع کاربرانش از ۲ میلیارد نفر گذشته و پلتفرم‌های زیر مجموعه بزرگی چون اینستاگرام و واتس اپ را در اختیار دارد.
رشد شتابان رسانه‌های اجتماعی و پلتفرم‌هایی چون فیس بوک در سال‌های اخیر، سبب افزایش شدید روند ذخیره سازی اطلاعات و تحلیل کلان داده‌ها شده است. از همین روی، حجم عظیمی از داده، به عنوان یکی از ابزار اصلی انحصار قدرت عصر حاضر در اختیار مؤسسان و مدیران شرکت‌های فناوری قرار گرفت. قدرت گیری پلتفرم‌های آنلاین، شرکت‌های فناوری را آماج بسیاری از انتقادات، مانند نقض حریم شخصی کاربران، جمع آوری اطلاعات، آنالیز و فروش کلان داده‌ها و عملیات تأثیر بر مخاطبان، قرار داده است.
فیس بوک در طول سال‌های فعالیت خود به عنوان یک پلتفرم اجتماعی موفق، رسوایی‌ها و پرونده‌هایی از تخلفات قانونی بسیاری را تجربه کرده است به طوری که هم اکنون شکایت از این پلتفرم از سوی دولتها و حتی کارکنان این شرکت فناوری بیش از پیش شده است.
نمونه اخیر آن از سوی یکی از کارمندان قدیمی آن افشا و بسیار خبرساز شد. فرانسیس هوگن که قبلاً به عنوان مدیر تولید در تیم اخبار جعلی مدنی فیس بوک فعالیت می‌کرد، در یک برنامه تلویزیونی رازهای پنهان این شرکت را فاش کرد. او افشاگری است که اسناد مربوط به تحقیق وال استریت ژورنال و جلسه استماع سنای آمریکا درباره آسیب اینستاگرام به دختران نوجوان را نیز ارائه داده بود.
همچنین این اسناد نشان داد فیس بوک اقدامات لازم برای مقابله با محتوای تردید درباره واکسیناسیون را اتخاذ نکرده و علاوه بر این موارد از آسیب اینستاگرام به سلامت ذهنی دختران نوجوان نیز آگاه بوده است.
هوگن همچنین گفته است: در این شرکت تضاد منافعی بین مصلحت مردم و مصلحت فیس بوک وجود داشت. فیسبوک بارها و بارها منابع خود مانند درآمدزایی را انتخاب کرد. از سوی دیگر فیسبوک درباره پیشرفت خود در زمینه کنترل نفرت پراکنی و گسترش اخبار جعلی به مردم دروغ گفته است.
به همین بهانه و اتفاق اخیر درباره خاموشی بی سابقه و قطعی این شبکه اجتماعی به همراه واتس اپ و اینستاگرام دلیلی بر آن شد تا در این نوشتار به مرور برخی از رسوایی‌های تاریخی این شرکت در سال‌های اخیر بپردازیم.
آزمایش روانی بر روی احساسات کاربران
فیس بوک در سال ۲۰۱۲ بدون اطلاع کاربران یک آزمایش روانشناختی را بر بستر پلتفرم آنلاین خود کلید زد. شرکت یاد شده، ۷۰۰ هزار نفر از کاربران این رسانه اجتماعی را برگزید تا به مدت یک هفته در مورد تأثیر محتوای مثبت و منفی اخبار بر احساسات افراد، تحقیق کند.
نتایج این آزمایش، سر انجام در سال ۲۰۱۴، با عنوان «شواهد تجربی سرایت عاطفی در مقیاس گسترده از طریق شبکه‌های اجتماعی» منتشر شد. هنگامی که کاربران از وجود چنین آزمایشی مطلع شدند، زاکربرگ و شرکت فیس بوک مورد انتقاد شدید قرار گرفتند و همین امر سبب شد که شریل سندبرگ، از مدیران ارشد این شرکت از نحوه ارتباط فیس بوک با این پژوهش، عذر خواهی کند.
۲۰۱۸ سال رسوایی‌های پی در پی، از کمبریج آنالیتیکا
کریستوفر وایلی، یکی از کارمندان سابق مؤسسه داده کاوی و تحلیل داده کمبریج آنالیتیکا، در سال ۲۰۱۸، اقدام به افشای دسترسی غیرقانونی شرکت یاد شده به داده‌های کاربران فیس بوک کرد. نیویورک تایمز و گاردین نخستین رسانه‌هایی بودند که این خبر را منتشر کردند. بر اساس گزارش‌های منتشر شده در مورد این واقعه، این سو استفاده از داده‌ها در مقیاس ۸۷ میلیون کاربر فیس بوک، صورت پذیرفته است.
نیویورک تایمز در گزارش خود، کمبریج آنالیتیکا را مؤسسه‌ای با ابزارهایی برای شناسایی شخصیت رأی دهندگان و تأثیر بر رفتار آنها از همین طریق، معرفی کرد. این در حالی است که مؤسسه یاد شده، برای افزایش کارآمدی و دقت تحلیل شخصیت افراد از طریق بررسی دقیق اطلاعات حساب کاربری فیس بوک آنها، اقدام می‌کرد.
کمبریج آنالیتیکا داده‌های مورد نیاز خود را از طریق ارائه یک پرسشنامه تست روانشناسی به کاربران فیس بوک به دست می‌آورد و اطلاعات به دست آمده از تست‌های روانشناسی را در کمپین‌های انتخاباتی به کار می‌گرفت.
سوءاستفاده مجدد از اطلاعات و لغو قرارداد با شرکت‌های فناوری
نیویورک تایمز، مدت بسیار کوتاهی پس از افشای ماجرای همکاری فیسبوک با مؤسسه کمبریج آنالیتیکا و عذرخواهی رسمی مارک زاکربرگ، بابت رسوایی یاد شده، طی گزارشی افشا کرد که اطلاعات شخصی کاربران فیسبوک در سراسر جهان، در طول سالیان متمادی، در اختیار حدود ۶۰ شرکت فناوری قرار گرفته است که در میان آنها می‌توان به فعالان حوزه تکنولوژی، مانند تولید کنندگان تلفن همراه چون هوآوی، اوپو، تی‌سی‌ال و شرکت تولید کننده قطعات رایانه‌ای لنوو نیز اشاره کرد.
زاکربرگ در حالی که آماج حملات منتقدان قرار گرفته بود، در آن مقطع زمانی، اتهام دادن اطلاعات شخصی کاربران به این شرکت‌ها را رد کرد و ضمن تأیید وجود همکاری با شرکت‌های چینی یاد شده، اعلام کرد که تبادل و دسترسی به داده‌های کاربران طی توافقی مدون با شرکت‌های فناوری انجام شده است تا فیسبوک بتواند خدمات خود را با تلفن‌های همراه هوشمند این شرکت‌ها منطبق کند.
این پرونده نیز مانند ماجرای کمبریج آنالیتیکا، فشار بسیار شدیدی را بر فیسبوک و مدیرانش وارد ساخت و در نهایت، سبب لغو نیمی از قراردادهای مشابه میان فیسبوک و شرکت‌های فناوری شد و زاکربرگ رسماً اعلام کرد که همکاری خود با شرکت هوآوی را تا پایان سال ۲۰۱۸، متوقف خواهد کرد.
انتشار عمومی پست‌های خصوصی کاربران!
اندکی پس از پایان جنجال‌های موجود، خبر جدیدی در مورد یک اشکال در تنظیمات بخش حریم خصوصی فیسبوک، منتشر شد. ارین ایگان، از مدیران ارشد حوزه حریم خصوصی فیسبوک، ضمن اعتراف به وجود یک مشکل در سیستم این رسانه اجتماعی، از کاربران عذرخواهی و اعلام کرد که مشکل پس از ۹ روز، برطرف شده است. ماجرا از این قرار بود که پیام‌های خصوصی نزدیک به ۱۴ میلیون کاربر فیسبوک، به طور موقت و بدون مجوز آنها، از تاریخ ۱۸ تا ۲۷ ماه می سال ۲۰۱۸، برای عموم، قابل مشاهده شد.
افزایش غیرمستقیم خشونت علیه مسلمانان میانمار…
خبرگزاری رویترز، روز ۱۵ اوت ۲۰۱۸، طی گزارشی اعلام کرد که بیش از ۱۰۰۰ پست، کامنت و تصویر توهین آمیز و نفرت پراکن، در مورد مسلمانان روهینگیایی در فیسبوک، یافت می‌شود. بسیاری از کارشناسان در این دوره اعلام کردند که ادعای رسانه‌های اجتماعی بزرگ جهان، در مورد مبارزه فعال با انتشار محتوای نفرت پراکن، در آن مقطع زمانی با شکستی آشکار مواجه شده است.
زاکربرگ، در ماه آوریل همان سال، در کنگره ایالات متحده، به سناتورهای آمریکایی اعلام کرده بود که فیسبوک، ده‌ها تنظیم گر محتوای جدید برای نظارت بر محتوای نفرت پراکن منتشر شده در مورد میانمار، استخدام کرده و در پی شناسایی و حذف این قبیل محتوا بر بستر رسانه اجتماعی یاد شده است. با این وجود، به نظر می‌رسد که تدابیر اتخاذ شده از سوی این پلتفرم آنلاین، چندان کارآمد نبود.
خروج پدیدآورندگان اینستاگرام از شرکت فیسبوک
نیویورک تایمز در سپتامبر سال ۲۰۱۸، طی گزارشی اعلام کرد که مایک کریگر و کوین سیستروم، بنیاگذاران اینستاگرام، شرکت فیسبوک را ترک کرده‌اند. گرچه دلیل بدوی این اتفاق، اختلاف نظر میان کریگر و سیستروم با تیم مدیریت فیسبوک و تحولات این شرکت، اعلام شد، اما نشریه یاد شده، در گزارشی مدعی شد که علت اصلی این خروج، نارضایتی آنها از میزان کنترل و اعمال نفوذ زاکربرگ در فعالیت اپلیکیشن اینستاگرام بوده است.
این ادعا و گمانه زنی‌ها در مورد اعمال نفوذ زاکربرگ بر رسانه‌ای چون اینستاگرام، او و شرکت فیسبوک را در معرض انتقادات تندی قرار داد و سبب شد تا رسوایی دیگری در کارنامه فیسبوک و مارک زاکربرگ، ثبت شود.
انتشار عمومی هزاران سند و ایمیل محرمانه فیسبوک
حدود یک سال پس از وقوع رسوایی‌های پی در پی طی سال ۲۰۱۸ میلادی در نوامبر ۲۰۱۹، هزاران صفحه از اسناد داخلی و محرمانه فیسبوک به صورت عمومی منتشر شد. این اسناد، حاوی اطلاعاتی در مورد چگونگی بهره برداری فیسبوک از داده‌های کاربران و نحوه برنامه ریزی مدیران این شرکت برای مواجهه با رقبا بود.
وبگاه بیزینس اینسایدر، در همان بازه زمانی، در گزارشی تفصیلی، به ابعاد مختلف این واقعه، پرداخت. پایگاه خبری یاد شده، در گزارش خود مدعی شد که حجم اطلاعات افشا شده به بیش از ۴۰۰۰ صفحه می‌رسد و تصویری شفاف از پشت پرده فعالیت‌های بسیاری از شرکت‌های مستقر در «سیلیکون ولی»، ارائه می‌دهد.
در ادامه به برخی از افشاگری‌های شاخص حاصل از انتشار اسناد یاد شده خواهیم پرداخت:
• فیسبوک داده‌های کاربران خود را در اختیار شرکت‌های همکار خود مانند یوتیوب، توئیتر و آمازون قرار داده است.
• مسئولان فیسبوک، در سکوت خبری و رسانه‌ای، در پی ایجاد تغییراتی در سیاست‌های مدیریت داده شرکت بوده‌اند.
• فیسبوک در نظر داشته است که به برخی از شرکت‌های فناوری اجازه دسترسی گسترده‌تر به داده‌های کاربرانش را بدهد.
• فیسبوک در پی جاسوسی از لوکیشن کاربران این رسانه اجتماعی در اندروید بوده است.
اولتیماتوم عجیب به کاربران
پیام رسان واتس اپ به عنوان زیرمجموعه فیسبوک، در روزهای ابتدایی سال ۲۰۲۱، با پیامی عجیب، کاربران خود که تعدادشان بیش از ۲ میلیارد نفر است را در شوک فرو برد. پیامرسان یاد شده، اعلام کرد که کاربران برای امکان ادامه استفاده از این پلتفرم، باید با قوانین جدید اشتراک داده‌های این برنامه موافقت نمایند. بر اساس قانون جدید، مقرر شد که واتس اپ، اطلاعات شخصی کاربران خود را در اختیار فیسبوک، قرار دهد و هر یک از کاربران که با این امر موافق نیستند، نمی‌توانند استفاده از این برنامه را ادامه دهند.
این امر، انتقادات شدیدی را علیه فیسبوک و پلتفرم‌های زیر مجموعه این شرکت، چون واتس اپ و اینستاگرام در پی داشت. نکته حائز اهمیت اینکه واتس اپ، از ابتدای آغاز فعالیت خود به عنوان زیر مجموعه فیسبوک، همواره مدعی تأمین بالاترین سطح امنیت و حفاظت از حریم شخصی کاربرانش بوده است.
علاوه بر این، بسیاری از کارشناسان حوزه فضای مجازی نیز در واکنش به انتشار این خبر، مردم را به خروج از واتس اپ و استفاده از پیام رسان های جایگزین تشویق کردند.
شکایت روزنامه چارلستون گازت میل از فیسبوک و گوگل
مالک روزنامه محلی چارلستون گازت میل، متعلق به ایالت ویرجینیای غربی، طی روزهای پایانی ماه ژانویه سال میلادی جاری، در اعتراض به فعالیت‌های انحصار طلبانه فیسبوک و گوگل، از دو شرکت یاد شده، شکایت کرد. داگ رینولدز، مالک این روزنامه در شکواییه خود، مدعی شد که شرکت فیسبوک و آلفابت، شرکت مادر گوگل، با اتخاذ سیاست‌هایی خاص و دستکاری در بازار تبلیغات دیجیتال، سبب دشواری بیش از پیش روزنامه‌ها و دیگر رسانه‌های مکتوب سنتی شده‌اند.
وی در آن مقطع زمانی، طی اظهار نظری در مورد شکایت خود، با بیان اینکه استانداردهای قانونی مشابه روزنامه‌ها در مورد فیسبوک و گوگل اجرا نمی‌شوند، گفت: «روزنامه ها برای دهه‌ها مجبور بوده‌اند تحت قوانین سختگیرانه ای فعالیت کنند. اما این قوانین شامل حال شرکت‌هایی چون فیسبوک و گوگل نمی‌شود.»
فیسبوک بستری برای خرید و فروش مواد مخدر
وبگاه واشنگتن پست، در تاریخ ۱۵ مارس ۲۰۲۱، در مقاله‌ای جنجالی از قول متخصصان حوزه فضای مجازی، مدعی شد که یافتن انواع مواد مخدر در پلتفرم‌هایی چون فیسبوک، اینستاگرام و یوتیوب، به امری ساده بدل شده است و نظارت کافی بر محتوای منتشر شده در این رسانه‌های اجتماعی وجود ندارد. انتشار یافته‌های موجود در این مقاله، پرسش‌های بسیاری را در مورد میزان تمرکز و تمایل شرکت‌های مستقر در سیلیکون ولی برای شناسایی و ریشه کن کردن فروش مواد مخدر به صورت آنلاین، در ذهن کاربران و کارشناسان به وجود آورد.
انتشار عمومی اطلاعات ۵۳۳ میلیون کاربر فیسبوک
وبگاه بیزینس اینسایدر، در تاریخ ۳ آوریل ۲۰۲۱، در گزارشی از سرقت و انتشار اطلاعات حدود ۵۳۳ میلیون کاربر فیسبوک از ۱۰۶ کشور جهان، در یک فروم هکری خبر داد. بر اساس اطلاعات منتشر شده در متن گزارش، این اطلاعات، مواردی چون، شماره تلفن، نام، موقعیت مکانی، آدرس ایمیل و دیگر اطلاعات شخصی کاربران را شامل می‌شود. متخصصان امنیتی، معتقدند که این قبیل اطلاعات، می‌تواند از سوی هکرها و به منظور جعل هویت و کلاهبرداری مورد استفاده قرار گیرد.
آلون گال، متخصص ارشد حوزه جرایم سایبری، که برای نخستین بار افشای اطلاعات یاد شده را کشف کرده است، در این مورد گفت: «افرادی که در پلتفرمی چون فیسبوک ثبت نام می‌کنند، در مورد حفاظت از داده‌های خود به شرکت اعتماد می‌کنند و فیسبوک نیز باید در برخورد با داده‌های شخصی کاربرانش، نهایت دقت را به خرج دهد.»
افشاگری فرانسیس هوگن علیه فیسبوک
فرانسیس هوگن، کارمند سابق شرکت فیسبوک، طی روزهای اخیر، با انتشار اسنادی در مورد آسیب اینستاگرام به دختران نوجوان و تلاش این رسانه اجتماعی برای تشدید دوقطبی فضای آنلاین با ایجاد تغییراتی در الگوریتم محتوا، از یک رسوایی جدید برای مارک زاکربرگ، پرده برداشت.
هوگن روز سه شنبه در جلسه استماع کنگره آمریکا حاضر شد و توضیحات خود را در مورد این اسناد به نمایندگان ارائه کرد. وی در اظهارات خود مدعی شد که مارک زاکربرگ و فیسبوک، به صورت آگاهانه و به منظور تضمین سود خود، محتوایی را تبلیغ و برجسته می‌کند که به کودکان و نوجوانان آسیب می‌رساند و سبب تشدید تفرقه در فضای مجازی می‌شود.
وی در ادامه افزود که مدیر فیسبوک از چگونگی ایمن سازی فیسبوک و اینستاگرام آگاه است، اما به واسطه ترجیح سود کلان خود به مردم، اصلاحات مورد نیاز را انجام نمی‌دهد.
بر اساس گزارش وال استریت ژورنال از اسناد منتشر شده از سوی هوگن، مسئولان و کارشناسان فیسبوک از اثر مخرب اینستاگرام و فیسبوک بر سلامت روان نوجوانان کاملاً آگاه هستند و عمداً برای حل مشکلات موجود، اقدام صورت نمی‌دهند.
کارنامه رسوایی‌های فیسبوک با قطعی اخیر کامل شد
در آخرین مورد از پرونده رسوایی‌های شرکت فیسبوک می‌توان به قطعی سراسری شبکه‌های اجتماعی زیرمجموعه این شرکت اشاره کرد.
همه شبکه‌های اجتماعی زیر مجموعه این غول فناوری، روز دوشنبه، ۴ اکتبر برای ساعاتی در کل جهان با اختلال شدید و قطعی گسترده مواجه شد و مارک زاکربرگ را به عذرخواهی از کاربران فیسبوک، اینستاگرام و واتس اپ واداشت.
وبگاه رسمی فیسبوک، در واکنش به این اختلال بزرگ جهانی، ضمن عذرخواهی از کاربران خود در سراسر جهان اعلام کرد که تغییر تنظیمات در روترهای اصلی هماهنگ کننده میان مراکز داده این شرکت، باعث بروز این اختلال گسترده شده است و در ادامه بیانیه افزود: اکنون خدمت رسانی ما مجدداً از سرگرفته شده است و ما به صورت جدی در تلاش هستیم که آن را به حالت عادی بازگردانیم.
تکاپوی زاکربرگ برای احیای اعتبار از دست رفته
خیل عظیم رسوایی‌ها اکنون فیسبوک را مجبور کرده تا به طرق مختلف درصدد احیای اعتبار از دست رفته خود باشد و اخیراً طی برنامه‌ای عجیب، پروژه‌ای موسوم به امپلیفای را آغاز کرده است. بر اساس گزارش منتشر شده از سوی نیویورک تایمز، در مورد این طرح، امپلیفای قرار است اخبار مثبت پیرامون فیسبوک را در میان کاربران این رسانه اجتماعی برجسته کند.
از سوی دیگر، نوع فعالیت مارک زاکربرگ نیز در پی شکل گیری اجماع در مورد اجرای این طرح، به طور کامل تغییر کرده است. وی با هدف دور شدن بیش از پیش از حواشی موجود، تصمیم گرفته است که به جای پاسخ مستقیم به شایعات و اتهامات، به فعالیت شخصی در فضای مجازی بپردازد.
به عقیده مارک زاکربرگ و برخی دیگر از مدیران شرکت فیسبوک، ارائه اخبار موافق فیسبوک در میان مردم، سبب بهبود تصویر این شرکت فناوری در دید عموم می‌شود.
مدیران این غول تکنولوژی، معتقدند که عذرخواهی‌های رسمی مسئولان شرکت از کاربران، که سال‌ها راهبرد اصلی این شرکت برای خاتمه دادن به بحران‌ها و رسوایی‌ها بود، کارآمدی خود را از دست داده و سبب تخریب چهره این شبکه اجتماعی در میان کاربران اینترنت شده است.
حال باید دید که در ادامه آیا این تغییر رویکرد با وجود اتفاق چند روز گذشته می‌تواند تأثیری در بهبود چهره تخریب شده فیسبوک در سال‌های اخیر داشته باشد و اعتماد مردم دنیا را به این پلتفرم تغییر دهد یا باید همچنان شاهد عذرخواهی‌های پی در پی فیسبوک بابت رسوایی‌های جدید و اختلالات آنلاین باشیم.
/مهر/
