روانشناسی زرد اینستاگرام چیست؟
مجازیست–«رازهای موفقیت»، «یک شبه پولدار شدن»، «ویژگی‌های ظاهری زنانی که برای مردان جذاب هستند»، «رازهای درباره مردان که باید خانم‌ها بدونند»، «داشتن این موارد فرد را عاشق شما می‌کند» یا «به دنبال کسی باش که دنبال تو باشد»، «اگر جایی که هستی راضی نیستی جاتو عوض کن تو درخت نیستی»، این‌ها تنها تعداد محدودی از عناوین و جملات قصاری! است که اغلب مدعیان روانشناسی در اینستاگرام به کار می‌برند.
مدعیانی که البته نه در علم روانشناسی بلکه شبه‌علمی خودساخته تخصص دارند و به روانشناسان زرد مشهورند، از فرهنگ هلاکویی، حسن انوشه و احمد حلت که در فضای واقعی و پیش‌ازاین مشهور بودند تا علیرضا شیری، آزیتا ساعیان، سپیده هاشم زاده، فرجام جعفر پور که به لطف فضای مجازی سری در سرها پیدا کردند. جز این افراد در ایام کرونا خیل مشاور و روانشناس مدعی روان‌درمانی و تحول و موفقیت و آرامش و …بود که در اینستاگرام سربرآورد، فقط کافی است در قسمت جستجوی اینستاگرام، روانشناسی یا روانشناسی انگیزشی را بزنید تا با نام‌های مختلفی در این حوزه مواجه شوید.
یکی خود را مشاور ذهن و معلم تحول فردی یکی روانپزشک و فوق تخصص سایکو تراپی و دیگری مؤسس «حالم خوبه!» معرفی می‌کند و همه نیز پس از مدتی به برگزاری همایش، جلسات و بسته‌های آموزشی آن هم با قیمت‌های گزاف و گاه نجومی می‌پردازند. یکی از همین روانشناسان زرد که برخلاف ادعایش که خود را روانپزشک و فوق تخصص سایکو تراپی در محدوده اقدسیه معرفی کرده عکاس هتل بوده هزینه جلسه یک‌ساعته خود را ۱ میلیون و هزینه جلسه دوساعته‌اش را ۱ میلیون و ۸۰۰ اعلام کرده است.
در خیابان انقلاب هم که قدم بزنید کتاب‌ها و بسته‌های آموزشی این افراد را باقیمتی پایین‌تر می‌توانید بخرید و در کنارش عناوین متعدد کتاب‌های روانشناسی زرد را ببینید که برخی‌شان سال‌هاست در ردیف کتاب‌های پرفروش هستند از زنان مریخی تا مردان ونوسی تا راز.
و اما روانشناسی زرد چیست؟
روانشناسی زرد تلاش می‌کند دستورالعمل‌هایش را از موضوعات جذاب انتخاب کند و سپس طبق ادعایش دستورالعملی برای رسیدن فوری به آنچه مخاطب دوست دارد و می‌خواهد به آن برسد تجویز می‌کند مانند این‌که چطور دیگران عاشقمان شوند، به‌سرعت پولدار شویم، موفق شویم، شهرت کسب کنیم، اعتمادبه‌نفسمان را افزایش دهیم و جذاب باشیم. راه‌های ساده‌انگارانه و توصیه‌های عوامانه‌ای که با لباس کلمات شیک و امروزی شده تحویل مخاطب می‌شوند.
روانشناسان زرد مدعی هستند با بیان چند تکنیک ساده می‌توانند تحولات بزرگ در زندگی افراد ایجاد کنند و کلاف پیچیده زندگی آن‌ها را باز کنند. این افراد گاهی بدون دانستن بنیاد‌های نظری علم روانشناسی و تنها بر مبنای خواندن چند کتاب و فن بیان و البته اعتمادبه‌نفس خود حرف‌هایی عامیانه و نظراتی مثبت‌اندیشانه مانند دادن انرژی مثبت به کائنات را با چند نظریه و مفهوم روانشناسی تلفیق کرده و بعد این مخلوط را به خورد مخاطبان خود می‌دهند.
آن‌ها بدون تکیه‌بر یافته‌ها و روش‌های علمی تنها بر مبنای تجربیات شخصی یا شنیده‌های دیگران به دادن راه‌حل به افراد می‌پردازند و از واقعیت، سرابی برای فرد می‌سازند. گاهی هم به صورت تصادفی، راه‌حل‌های غیرعلمی این روانشناسان زرد جواب می‌دهد که همان می‌شود گواهی برای اثبات حرف‌های زرد آن‌ها؛ اما بسیاری هم هستند که بر اساس مثبت‌اندیشی‌ها و هر خواستنی توانستن است جلو می‌روند و شکست می‌خورند تا نومیدتر و خسته‌تر شوند.
چه کسانی در دام روانشناسی زرد می‌افتند؟
در این میان گروهی هم که در پی رسیدن فوری و دور زدن واقعیت هستند در دام این روانشناسان می‌افتند. دکتر مهشید رضوی رضوانی در این باره می‌نویسد: «مخاطبین این نوع روانشناسی زرد و کتب آن چه کسانی هستند؟ چه کسانی مشتاق اند تا با کمترین هزینه اما بیشترین نتیجه را بدست بیاورند؟ آیا این گروه از افراد همان اشخاصی نیستند که با خواندن چنین کتاب‌هایی خودشان را فردی توانمند و بلکه روانشناس هم می‌شناسند؟!».
امواج روانشناسی زرد در فضای مجازی
روانشناسی زرد مخصوص امروز و دیروز و در فضای مجازی نیست بلکه قبل از آنکه موج روانشناسی زرد فضای مجازی را در برگیرد کتاب‌های روانشناسی زرد بازار فروش کتاب را به خود اختصاص داده بود و هنوز هم همچنان کتاب‌های روانشناسی زرد جزو پرفروش‌ترین کتاب‌هاست؛ اما آنچه روانشناسی زرد را به یک مسئله تبدل می‌کند افزایش روانشناسان زردی است که به کمک فضای مجازی مجالی برای جولان دادن پیدا کردند.
به صفحات این روانشناسان زرد در اینستاگرام که سربزنید پر از جملاتی است گاه بی‌معنی و گاه مبتنی بر اموری بدیهی که حالا چنان با رنگ و لعاب توسط مدعی روانشناسی ادا می‌شود که گویا نکته‌ای ظریف و مهم را بیان کرده است؛ اما به دلایل متعددی این حرف‌های بی‌اساس و بی‌‌پایه علمی، مخاطبان زیادی دارد.
پیش از کرونا نیز موج روانشناسی زرد گاهی به کمک برخی سلبریتی‌ها راه خود را پیدا کرده بود اما با شیوع کرونا و افزایش مسائل روحی و روانی و نیاز جامعه به خدمات درمانی و مشاوره در اینستاگرام کارشناس و روانشناس و مشاور مثل قارچ رویید. قارچ‌هایی سمی که گاهی یک لحظه نشستن پای صحبت‌های آن‌ها در لایو یا پست‌هایشان توهینی به شعور مخاطب است.
محمد حاتمی، رئیس نظام سازمان نظام روانشناسی:
- ما به‌طور مشخص در دوران کرونا، با چنین پدیده‌ای مواجه شدیم.
- کرونا بیشترین آسیب را به‌سلامت روان افراد وارد کرد و بر تفکر و جهان‌بینی آن‌ها تأثیر گذاشت. همچنین میزان تاب‌آوری، آستانه تحمل و کنترل هیجانات را هم تحت تأثیر قرارداد که مجموعه این مسائل منجر شد تا مردم احساس نیاز بیشتری به کنترل و مدیریت احساس‌ها و هیجانات خود پیدا کنند؛ به همین دلیل به سمت افرادی رفتند که در دسترس‌ترین فضا، یعنی شبکه‌های اجتماعی، ادعای تخصص در حوزه روان می‌کنند.
- ورود چنین افرادی به عرصه مشاوره، آسیب‌زننده است.
به نظر کارشناسان حوزه سلامت روان، توصیه‌های روانشناسان زرد تنها بیماران را از درمان واقعی دور می‌کند و فقط حول سود برای مدعیان روانشناسی تعریف شده است. در واقع این امر اگر هم بتواند سودآور یا پولدار کننده باشد تنها برای فرد مدعی است چون با این ترفند از طریق همایش، بسته آموزشی و جلسه درمانی با قیمت‌های گزاف جیب مخاطبان را خالی می‌کند.
سخن آخر
میل به انجام دادن هر کاری که بخواهیم در ظاهر جذاب است، موفقیت، آرامش، ثروت و عشق… نیز جذاب هستند حتی خود جذاب بودن نیز در این روزگار کم خواهان ندارد. روانشناسی زرد نیز بر اساس همین جذابیت‌ها پیش می‌رود. در حالی‌که علوم مختلف سلامت روان و رفتارشناسی در صدد است تا انسان را وادارد تا امیال و خواسته‌های خود را محدود کند و با واقعیت برخوردی درست داشته باشد.
در عوض روانشناسی زرد می‌خواهد این میل مهارشده را از قیدوبند و محدودیت آزاد کند و به جای تربیت و مهار بخش‌های خودخواهانه و کودکانه فرد، بدان جولان بدهد. به گفته متخصصان روانشناسی، علم روانشناسی و بسیاری از علوم انسانی در تلاش هستند تا انسان را متمدن، اخلاقی و چارچوب‌مند در عین حال فردی واقع‌گرا بسازند. در حالی‌که در آموزه‌های روانشناسی زرد از موفقیت، شادکامی و خوشبختی در کوتاه‌ترین زمان ممکن صحبت می‌شود و بر مبنای الگویی ساده‌لوحانه آنچه قرار است فرد بدان دست پیدا کند و هم مدت زمان وعده داده شده تعیین می‌شود.
روانشناسان زرد که این روزها گاهی لحنی تندوتیز و کلماتی زشت را به کار می‌برند تا برای مخاطب تازه‌تر باشند از ابزار اغراق، زبان‌بازی و بازی با کلمات استفاده می‌کنند و در کل به مخاطب القا می‌کنند که همه‌چیز به‌سرعت بهبود می‌یابد و راه صدساله را می‌توان در یک شب طی کرد! برخی از آن‌ها که با توجه به نیاز جامعه خود را متخصص در امور زوجین و حتی سکس‌تراپی معرفی می‌کنند با تمرکز بر زنان تأکید را بر ظاهرگرایی قرار داده و با متهم خواندن زنان در شکست‌های زندگی خصوصی، اعتمادبه‌نفس آنان را نشانه گرفته و مدعی آموزش راه‌های جذب و نسخه جلوگیری از خیانت یا جذب مردان می‌شوند و بر همین اساس همایش‌های میلیاردی خود را راه می‌اندازند تا بدین ترتیب راه موفقیت خود در تله انداختن مشتری‌های تازه را طی کنند.
افزایش آگاهی جامعه تنها راه مبارزه با روانشناسان زردی است که این روزها در فضای مجازی می‌تازند و از درد مردم درمانی برای طمع و شهوت دیده شدن خود می‌سازند.
/جهت/
