همه آن چه درباره فیل.تر باید بدانید!
رسانه وبلاگ- آشنایی ایرانیان با اینترنت به سال 1373 بازمی گردد. اولین بار مرکز تحقیقات فیزیک نظری با هدف برقراری مراودات علمی با دانشگاه وین در اتریش از طریق شبکه بیت نت، ایران را به شبکه جهانی پیوند داد. سپس سازمان های دیگری همچون صدا و سیما، داده پردازی، ایز ایران، سازمان پژوهش های علمی و صنعتی و شرکت خدمات انفورماتیک، استفاده از اینترنت را درون سازمان های خود و نیز برای افرادی نظیر محققان و اساتید دانشگاه امکان پذیر ساختند.
به این ترتیب کارشناسان فن و مسوولین کشور نگران از آثار سوء این رسانه، به فکر جلوگیری از رواج آن دست از اطلاعات افتادند. طبیعتا ساده ترین راه، بستن و فیل تر کردن سایت هایی بود که حاوی مطالب غیراخلاقی و یا سیاسی بودند.
از آن جا که سرعت پیشرفت و ایجاد سایت های غیراخلاقی بسیار سریع بود، دست اندرکاران مملکت تقریبا فرصتی برای تدوین یک قانون جامع و کامل در زمینه فیل ترینگ و سپس اقدام در این زمینه، پیدا نکردند و فیلترینگ، بدون هیچ مصوبه ای که به اطلاع عموم رسیده باشد، در کشور اجرا شد.
فیل ترینگ چیست؟
مسدود کردن سایت‌های اینترنتی امری است كه در ادبیات فنی همه دنیا پذیرفته شده است تا آنجا كه طبقه‌بندی كردن دسترسی به محتوا نیز در حوزه فیلترینگ مطرح می‌شود.
منظور از مسدود کردن سایت ها، بلوکه کردن سایت ها، سانسور، قطع ارتباط، نظارت و محدود کردن دسترسی به سایت ها و اطلاعات موجود در آنها با استفاده از فن آوری هایی همچون فایروال ها (دیوارهای آتشین)، فیل ترها و جعبه های سیاه است.
فيل ترينگ در دانشنامه‌ي ويكيپديا به این صورت بيان مي‌ِشود:«فیل تر اینترنتی یا فیل ترینگ ،عبارت است از محدود کردن دسترسی کاربران اینترنت به وب‌گاه‌ها و خدمات اینترنتی که از دیدگاه متولیان فرهنگی و سیاسی هر کشور برای مصرف عموم مناسب نیست. اعمال فیل تر به وسیله ارائه دهندگان خدمات اینترنتی انجام می‌شود ولی تعیین سطح، مصادیق و سیاست‌های فیل ترینگ با حکومت‌هاست. کشورهای بلاروس، میانمار، چین، کوبا، مصر، ایران، کره شمالی، عربستان، سوریه، تونس، ترکمنستان، ازبکستان و ویتنام از بزرگ‌ترین فیل تر‌کنندگان اینترنت در جهان هستند.»
طرح مساله
دراينجا براي درك بهتراز فيل ترينگ مي‌توانيم دو سوال طرح كنيم:
۱. چه كسي و بر اساس كدام آيين‌نامه فيل تر مي‌كند؟
ابوطالب نماينده مجلس هفتم در این زمینه می گوید: از نطر من روش‌های فیل ترینگ بسیار غیر علمی است. لااقل نسبت به افرادی که در این حوزه فعالیت دارند و کاربران حرفه‌ای اینترنت محسوب می‌شوند این روش‌ها بسیار عقب افتاده محسوب می‌شود. این فیل ترینگ به راحتی شکسته می‌شود و این دوستان با این روش‌ها به اهدافشان نمی‌رسند. به دلیل استفاده از روش های غیر‌علمی این دوستان بسیاری از سایت‌ها را به طور ناخواسته فیلتر میکنند. احتمالا معاون وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات دارای اطلاعات درستی در این باره نیست و یا گزارش‌های غلطی را به وی ارائه داده‌اند. اگر به روش فیل تر یک کلمه و یا یک ترکیب واژه و یا پسوند و پیشوند نشانه اینترنتی استتناد کنیم به راحتی بسیاری از سایت ها و خبر‌ها را فیلتر کرده‌ایم.
اتفاقا آن هایی که کاربر حرفه‌ای هستند با شکستن فیلتر‌ها می‌توانند به هر سایتی که می‌خواهند دسترسی بیایند و به زودی راه‌های فرار از این محدودیت‌ها را کشف میکنند. از سوی دیگر این دوستان از روش کوتاه کردن باند هم استفاده میکنند که این کار هم تنها به کاهش سرعت اینترنت منجر می‌شود.
۲. آيا فيل ترينگ بايد باشد يا نباشد؟
ابوطالب نماينده مجلس هفتم ادامه می دهد: فیل ترینگ یک امر پذیرفته شده در بسیاری از کشورهایی است که گاه دارای ادعاهای لیبرال دموکراسی هستند. در این کشورها نیز بسیاری از سایت‌ها به دلایل امنیتی و هر از گاه اخلاقی، فیل تر می‌شوند. وقتی که ما با موضع دوستان مخالفت می‌کنیم به معنی مخالفت با فیل تر کردن سایت‌های غیر اخلاقی و اساسا اصل فیل ترینگ نیست. مساله این است که چه کسانی و بر اساس چه دستورالعملی این کار را انجام می‌دهند.
فيل ترينگ در جهان
تا کنون قریب به 50 کشور جهان در خصوص حق دسترسی به اطلاعات قوانین ویژه ای را وضع کرده اند و بیش از 30 کشور نیز تصویب این قانون را در دستور کار خود قرار داده اند. وضع این قانون خود یکی از شاخصه های تغییرات ساختاری نظام ارتباطی کشورها به شمار می آید. به موجب این قانون، دولت ها بر خلاف گذشته که مالکان اطلاعات بودند، به تدریج به واسطه های اطلاعاتی بدل خواهند شد.
بررسی کشورهایی که از ضریب بالای نفوذ اینترنت و وضع قانون حق دسترسی برخوردارند، نشان میدهد که بین رشد اینترنت و آزادی حق دسترسی به اطلاعات، رابطه وجود دارد. تقریبا تمامی کشورهایی که از توسعه اینترنت برخوردارند، قانون حق دسترسی به اطلاعات را به تصویب رسانده اند. ایران از جمله کشورهایی است که این قانون را به تصویب نرسانده است.
بسیاری از کشورها برای ورود برنامه ها یا ترویج آنها از مرزهایشان، محدودیت هایی را ایجاد کرده اند. وسعت و شدت این محدودسازی در هر کشور، بازگوکننده سنت های خاص سیاسی، فرهنگی، مذهبی و قانونی آن کشور است. این سنت ها در سطح جهان بسیار متفاوت و متغیر است.
بعضی کشورها همچنین انتشار و یا انتقال موضوعاتی را که بر اساس جنسیت و نژاد به بدگویی می پردازند، تخلف تلقی میکنند. در برخی کشورهای دیگر انتشار موضوعاتی که دولت را مورد انتقاد قرار دهد یا اتحاد و همبستگی ملی یا نژادی را تهدید کند، جرم محسوب می شود.
با این وجود، ویژگی های محیط آن لاین از جمله حجم زیادی از برنامه ها و موضوعاتی که به طریق آن لاین قابل دسترسی هستند، منبع بین المللی بیشتر این برنامه ها و موضوعات و این واقعیت که روی اینترنت کنترل متمرکزی وجود ندارد و در واقع سیستمی غیرمتمرکز می باشد، باعث شده است جلوگیری از انتشار موارد خلاف قوانین یک کشور خاص از نظر ورودی و یا دسترسی از طریق مرزهای کشور، کاری بی نهایت دشوار باشد.
در آمریکا برای جلوگیری از ورود همه افراد به برخی سایت ها، از pass word استفاده می کنند؛ یا به عنوان مثال در صفحه اول سایت های پورنوگرافی به استناد قوانین داخلی آمریکا پیامی با این مضمون وجود دارد؛ این سایت متعلق به افراد بالای 18 سال است. جوانان زیر 18 ساله ای که به این سایت وارد می شوند، می دانند که در صورت آشکار شدن این قضیه، مجرم شناخته خواهند شد. با بررسی ساختار کشورهای گوناگون، چهار خط مشی اصلی توسط حکومت ها جهت فیلترینگ اعمال شده است؛ که از جمله می توان به ابزارهای تشویقی، تنبیهی، وکالتی و عدم برقراری ارتباط اشاره کرد.
سيد محمد رضا ميراسكندري، متخصص امنيت فضاي تبادل اطلاعات به مقايسه ساختاري برخي از كشورهاي داراي پالايه پرداخته است ودر اين ارتباط مي‌گويد: كره جنوبي ازجمله كشورهايي است كه فيل ترينگ را در برنامه‌هاي خود قرار داده و بيشتر سايت‌هايي كه ملاك‌هاي مشخص شده به وسيله كميته اخلاقي ارتباطات و اطلاعات (ICEC) اين كشور را دارا نباشند، مورد پالايش قرار مي‌دهد؛ استراليا نيز موارد منافي عفت مرتبط با كودكان و مسائل مربوط به نژادپرستي و تنفرنژادي را جزو موارد پالايه خود قرار داده است.
امارات متحده عربي نيز دسترسي كاربران به سايت‌هاي منافي عفت را محدود كرده و آمريكا نيز تاكيد بسياري به موارد منافي عفت مرتبط با كودكان دارد و از هرگونه اشاعه آن ممانعت مي‌كند؛ اما كشور چين معروف‌ترين كشور در زمينه فيلترينگ است و مسائل مرتبط با براندازي حكومت مركزي و مسائل منافي عفت و اطلاعات درخصوص فرقه‌هاي ممنوعه را به‌شدت مورد پالايش قرار مي‌دهد.
فيل ترينگ در ايران
فیل ترینگ سایت ها در ایران تحت نظارت کمیته ای سه نفره و براساس مصوبه ای از سال 1381 آغاز شد و با هدف صیانت از فرهنگ ملی و رسانه ای نسبت به فیلتر شدن سایت های اینترنتی تصمیم گیری می کنند، و به گفته مسعود فاتح، معاون رسانه‌اي وزارت ارتباطات در سال ۱۳۸۵، وزارت ارتباطات فقط مجري دستورات اين كميته است. اعضاي اين كميته شامل: نمایندگانی از صدا و سیما و وزارت ارشاد و اطلاعات هستند که این افراد سایت ها را بررسی می کنند و اگر در مورد فیلتر شدن سایتی تصمیم بگیرند به وزارت ارتباطات ابلاغ می کنند.
سايت‌ها درايران از دو طريق فيل تر مي‌شوند: ۱. طبق مقررات با حکم قضایی،۲. و دیگری بر طبق مصوبه (تعيين مصاديق فيل ترينگ) شورای عالی انقلاب فرهنگی .
اعلام موجودیت کمیته تعیین مصادیق فیل ترینگ ، نیازی است که امروز جامعه اطلاعاتی ایران برای شفاف سازی رسانه ای فعالیت های قانونی این نهاد، علاقمند است.
البته اعلام شماره فکس ٨٨٤٢٩٢٦٧ برای دریافت شکایات متضرران از فیل ترینگ های هوشمند کمیته تعیین مصادیق، نشان دهنده رویکرد مخاطب مداری فنی کمیته مزبور در برخورد با کاربران صاحب امتیاز تارنماهای وب است.
اگر چه قانون اساسی جمهوری اسلامی و حتی لایحه جدید آزادی اطلاعات، فرآیند انتقال اطلاعات و ارتباطات در کشور را آزاد دانسته است، لکن برخورد با متخلفان و نقض کنندگان حقوق شهروندی در سرزمین دیجیتال، اصلی است که همگان باید خود را پایبند به آن بدانند.
اما از هیچ نهادی قابل قبول نیست که بدون مسئولیت و ماموریت قانونی و تنها بر اساس وظیفه ای که آن را می توان امر به معروف و نهی از منکر اینترنتی، دانست، به رفتارهای غیر منطقی روی آورد. پس انتظار می رود مجریان اصلی صنعت نوپای فناوری اطلاعات و ارتباطات ایران، با شناختی همه جانبه و دقیق و در عین حال مصلحت اندیشانه، رفتار سازمانی صیانت از مرزهای مجازی کشور را طراحی و پایه ریزی کنند.
فیل ترینگ سایت‌های اینترنتی امری است كه در ادبیات فنی همه دنیا پذیرفته شده است تا آنجا كه طبقه‌بندی كردن دسترسی به محتوا نیز در حوزه فیل ترینگ مطرح می‌شود. در حالی كه در كشور ما مفهوم فیل ترینگ صرفا در جلوگیری از دسترسی به سایت‌های اینترنتی و وبلاگ خلاصه شده است و در اجرا به نحوی اجرا می‌شود كه تقریبا هیچ‌كس نمی‌تواند از عملكرد آن دفاع كند.
مي‌توانيم عمده اين مشكلات را در دو بخش بيان كنيم
1- نرم‌افزار فیل ترینگ، این نرم‌افزار كه توسط نیروهای فنی و شركت‌های پیمانكار تولید شده دارای خطاهای زیادی است كه منجر به فیل تر شدن گسترده اینترنت شده است.
2- مكانیسم تعیین مصداق فیل ترینگ قبلا توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی مشخص شده است و كمیته‌ای سه نفره با عضویت نمایندگانی از وزارتخانه‌های فرهنگ و ارشاد اسلامی و اطلاعات و صدا و سیما مسوولیت تعیین مصادیق فیل ترینگ را دارند. علی‌رغم تصمیم‌گیری اولیه در سطح علمی و تخصصی و فنی برای فیل ترینگ، در اجرا مكانیسم تعیین مصادیق گسترش یافته و حتی آی.اس.پی‌ها مسوول فیل ترینگ شده‌اند و در برابر فیل تر كردن سایت‌ها مواخذه نمی‌شوند. نكته جالب توجه آن است كه آی.اس.پی‌ها نیز علاقه‌مند به اعمال فیل ترینگ سلیقه‌ای نیستند ولی ظاهرا راه دیگری ندارند.
در 8 اردیبهشت 85 شاهد خبري بوديم كه در آن اعلام شد: پايگاه مركزي فيلترينگ ايران با قابليت شناسايي كاربران اينترنت و ذخيره تمام مراجعات آنها به سايت‌ها، طي روزهاي آ‌ينده فعاليت خود را به‌طور آزمايشي آغاز خواهد كرد. طبق اين اعلام، اين مركز به‌منظور يكسان‌سازي فيل ترينگ سايت‌هاي غيرمجاز در سراسر كشور و بوميسازي نرم‌افزار آن، كه سالانه نزديك به 500 هزار دلار صرفه‌جويي ارزي براي كشور دارد، راه‌اندازي مي‌شود.
طبق خبري كه ايسنا آن را نقل كرده بود فيل ترينگ سايت‌هاي غير مجاز و بوميسازي آن سالانه نزديك به 500 هزار دلار صرفه‌جويي ارزي براي كشور به همراه دارد، اگر در اين كار اصول و ضابطه‌ها به صورت سليقه‌اي اعمال شوند، آيا اين صرفه‌جويي تبديل به ضرر نمي‌شود؟ يك جواب قطعي وجود دارد و آن اين است كه در تمام كارهاي سليقه‌اي و بي‌ضابطه علاوه بر ضررهاي كلان، مشکلات دیگر را نيز به همراه دارد.
و کسانی که از آب گل آلود ماهی می گیرند…
با توجه به فيل ترينگ سراسري كه در ايران شروع شده است، خيلي از افراد شياد و سواستفاده كننده مرصت را مقتنم شمردند و شروع به كاسبي كرده‌اند و به تعدادي از افراد ايميل‌هايي را با محتواي ضدفيل ترينگ مي‌فرستند و بعد از مدتي استفاده از اين صد‌فيل ترينگ‌ها براي ادامه مصرف آنها بايد پول پرداخت كنيم و از اين راه افراد به درآمد‌هاي گزاف دست پيدا مي‌كنند.
و کلام آخر
با توجه به تمام مواردي كه در بالا خاطرنشان كرديم، از اين نكته نبايد چشم‌پوشي كنيم كه فيل ترينگ در ذات خود هيچ مشكلي ندارد و حتي كشورهاي بزرگ و پيشرفته از اين وسياه براي جلوگيري از مسايل غير اخلاقي و تروريسم استفاده مي‌كنند. ولي مسله در اينجاست كه اعمال سليقه‌اي در فیل ترينگ کشور باعث اين موج اعتراضات است.
حال مي‌توانيم به عنوان بيان پاياني و يك بحث هدفمند در زيز راهكار‌هايي را براي بهبود اين وضعيت ارائه دهيم:
*ایجاد شورای طرح فیلترینگ در سطح ملی و جهانی.
*اجرای طرح قانون اساسی فیلترینگ برای سایت های داخلی و خارجی.
*واگذاری فیلترینگ به نهادها و مراکز اینترنتی با نظارت شورای فیلترینگ.
*ایجاد اخطاریه برای تصحیح اطلاعات و یا فعالیت ها طبق نظر شورای فیلترینگ.
*ایجاد سایت های ملی در زمینه های مختلف برای بی نیازی و یا کاهش نیاز به اطلاعات سایت های خارجی.
*اجرای قانون کپی رایت در سطح ملی و جهانی.
*اصلاحات کلی در مورد فیلترینگ.
*استفاده از نظرات کاربران در این امر خطیر
منابع:
وبگاه رسمي ويكيپديا
ايسنا
مردمك
Persiannok.ir
وبلاگ‌نيوز
خبرگزاري سلام
روزنامه اعتماد ملي/ فاطمه ملكي
Itiran.ir
انتهای پیام/.
علیرضا اعتضادی دیلمی
وبلاگ نیوز
