راهنمای ساخت وبلاگ برای «نشریات دانشجویی»

یکی از فعالیت های جذاب تشکل های داخل دانشگاه، تهیه و انتشار جریده هایی است تا به عنوان یک رسانه کوچک صدای جمعی اعضای آنها باشد. مطلب پیش رو، در روزهای تابستان -و حتماً قبل از بازگشت دانشجویان به دانشگاه ها- نوشته شده تا بر اساس مشاهدات و تجربیات نویسنده (از دیدن کارهای تشکلهای دانشجویی از سراسر کشور تا قلم زدن و اداره یکی دو نشریه کوچک دانشگاهی و راه اندازی وبسایت تشکلی و همین طور چند سال حضور نیمه فعال و مداقه در وب فارسی)، به آن دسته از دانشجویانی که مایلند رسانه کوچک خود را در فضای مجازی جهانی کنند، کمک کند. اما با وجود این همه راهنمای خوب برای ساخت وبلاگ از مبتدی تا پیشرفته، چرا این مطلب را نوشتم؟

مهم ترین علت نگارش این متن، ناآگاهی اکثر گردانندگان نشریات کاغذی از خیل امکاناتی است که با راه اندازی حتی یک وبلاگ ساده در دسترس آنها قرار می گیرد. نتیجه این ناآگاهی هم این می شود که مدیران این نشریات به سراغ وبلاگ یا نمی روند و اگر وبلاگی هم برای جریده خود می سازند، غالباً ابتدایی و غیرجذاب است. در واقع در نوشته‌ی پیش رو، کارهای به ظاهر ساده (و حتی برای برخی کاربران حرفه ای تر کلیشه ای) مرور می شوند که با انجام گام به گام آنها می توان بهترین استفاده را از ظرفیت سرویس های رایگان اینترنت کرد.

در هر دانشگاه معمولاً نشریاتی توسط دانشجوها و تشکل های دانشجویی منتشر می شود که غالباً با بودجه ی خیلی کم تولید و به چاپ می رسند. با اینکه صاحبان این نشریه ها دوست دارند تا نشریه خود را در دانشگاه های دیگر هم توزیع کنند و به دست مخاطبان فراتر از دانشکده و دانشگاه خود برسانند، اما به خاطر بضاعت اندکی که در اغلب فعالیتهای فوق برنامه دانشجویی است، مجال این کار را نمی یابند.

اما نباید ناامید شد! شبکه جهانی وب بستری برای همه مردمان دنیا فراهم کرده تا با هزینه های اندک بتوانند برای خود رسانه ای کاملاً داشته باشند و صدای خود را به دیگری، خواه در نیمه دیگر زمین، برسانند. بنابراین می توان نشریه چاپی خود را از طریق اینترنت به رؤیت مخاطبان در هر جای کره خاکی رساند.

گرچه شاید ایده آل برای یک جریده داشتن یک وبسایت با امکانات کامل متناسب باشد، اما به همان علت پیش گفته(بودجه کم و محدود)، تامین هزینه های یک وبسایت حرفه ای از عهده دارندگان اغلب نشریه های دانشجویی بر نمی آید (البته با کمی صرفه جویی و پیدا کردن یک نفر که کمی وارد به کار باشد و پولی هم نگیرد می توان با حدود ۲۰ تا ۳۰ هزار تومان یک وبسایت ساده و معمولی راه اندازی کرد و ظاهر حرفه ای هم داشت). اما جای نگرانی نیست! هنوز هم می توانید یک جایگاه برای انتشار برخط نشریه خود داشته باشید. می توانید یک وبلاگ رایگان درست کنید و هر وقت که نشریه چاپی تان درآمد، نسخه مجازی اش را هم منتشر کنید.

در این نوشته قدم هایی را که برای داشتن یک وبلاگ برای یک نشریه دانشجویی باید برداشت، می خوانید. اگر هم می خواهید، همان طور که در بالا اشاره کردم، با صرف پول یک وبسایت برای جریده تان درست کنید، باز هم خواندن این مطلب مفید خواهد بود.

قدم اول: یک ایمیل درست کنید
در یکی از سرویس های مجانی مثل جیمیل و یاهو (ترجیجاً جیمیل) یک ایمیل برای نشریه خود درست کنید. بهتر است آدرس ایمیلتان، نشانی از نام نشریه تان (و اگر مایل بودید دانشگاهتان) داشته باشد. این ایمیل علاوه بر اینکه برای ثبت بلاگ لازم می شود، راهی برای ارتباط مخاطبانتان با تحریریه و دریافت نظرات آنها هم هست.

قدم دوم: یک بلاگ مجانی ثبت کنید
برای ثبت یک وبلاگ، سرویس های متعدد و متنوعی هست. اکثر سرویس های وطنی معروف (مثل پرشین بلاگ، بلاگفا، میهن بلاگ و پارسی بلاگ) حداقل امکانات مناسب و کافی را برای اینکه کار شما را راه بیندازند، دارند. یکی را انتخاب کنید و بلاگ خود را در آن ثبت کنید. باز هم سعی کنید در آدرس وبلاگ خود، از اسم نشریه بهره ببرید. برای عنوان وبلاگ هم که معلوم است باید نام نشریه خود را بنویسید.

قدم سوم: یک جا برای آپلود فایل ها و تصاویرتان پیدا کنید
اگر می خواهید تا مخاطبانتان تصاویر نشریه را ببینند یا اصلاً خود نشریه را با شکل و شمایلی که چاپ شده بخوانند، لازم است تا مکانی برای آپلود فایل های خود داشته باشید. خوشبختانه سایت های زیادی هستند که فضای میزبانی مناسب را برای آپلود فایل هایتان به طور مجانی به شما ارائه می دهند. یکی از بهترین ها که فارسی هم هست، پرشین گیگ است. پرشین گیگ ۱۰۰ مگابایت فضای رایگان به شما ارائه می دهد. همین طور اگر ایمیل خود را در مرحله اول در جیمیل درست کرده اید می توانید از سرویس صفحات گوگل برای آپلود فایل ها و تصاویر خود استفاده کنید.

قدم چهارم: انتخاب/طراحی یک قالب
اگر حوصله دارید و خودتان بلدید، یا کسی را می شناسید که بلد باشد، یک قالب اختصاصی برای بلاگ خود بسازید. اگر نه، خیلی هم مهم نیست. امروزه قالب های زیاد و متنوعی برای وبلاگ ها پیدا می شود. حتماً سرویس میزبان وبلاگ شما هم چندین قالب را دارد. هر کدام را که پسندیدید، انتخاب و استفاده کنید. توصیه می کنم که برای وبلاگ خود یک بنر یا لوگوی تصویری طراحی کنید. ترجیحاً از لوگو و گرافیک نشریه خودتان برای این کار استفاده کنید.

قدم پنجم: معرفی نشریه و اعضای تحریریه
در گوشه ی ثابتی از بلاگ خود، معرفی کوتاهی از نشریه خود نوشته و اعضای تحریریه را هم با ذکر نام (و یا سمت) معرفی کنید. می توانید از امکان معرفی وبلاگ که سرویس دهنده وبلاگ در اختیار قرار داده استفاده کنید. ایمیل نشریه را هم معرفی کنید تا خوانندگان با شما تماس بگیرند و نظرات خود را ارسال کنند.

قدم ششم: مطالب نشریه را یکی یکی وارد کنید
قبل از اینکه شروع به وارد کردن مطلب ها کنید، لازم است ترتیبی دهید تا مخاطبان بتوانند به مطالب هر شماره به صورت یکجا و منظم و دسته بندی شده، دست پیدا کنند. سرویس دهنده هایی که در مرحله دوم نام بردم، امکان دسته بندی مطالب را دارند. برای هر شماره جدید نشریه یک دسته بندی جدید درست کنید و اسم دسته را هم شماره نشریه (و یا نام پرونده ویژه نامه) قرار دهید.

مثلاً بنویسید «شماره …». این طوری اگر کسی خواست بعداً به آرشیو سر بزند همه مطالب یک شماره مجله شما را بخواند، کارش راحت تر است و بلاگ نشریه شما هم منظم و حرفه ای تر به نظر می رسد.

هر یک از یادداشت ها و مقاله های جریده خود را به شکل یک پست مجزا، با ذکر نام (و در صورت وجود) ایمیل نویسنده، در وبلاگ کپی کنید. اگر در کنار یک مطلب تصویر یا عکسی را دارید، ابتدا آن را آپلود کرده (ن.ک مرحله سوم)، سپس به مطلب اضافه کنید. فراموش نکنید مطلب را به یک دسته (همان شماره نشریه) اختصاص دهید.

در صورتی که سرویس دهنده بلاگ (مثل پرشین بلاگ و میهن بلاگ)، امکان برچسب(تگ)گذاری را برای مطالب فراهم کرده از برچسب زدن مطالب با کلمات کلیدی آن متن خودداری نکنید. حتی می توانید نام بخشی که مطلب در نسخه چابی نشریه کار شده، را به عنوان تگ استفاده کنید؛ مثلاً سرمقاله، یادداشت، خبر، مصاحبه و … در واقع این کار به خوانندگان برای یافتن سریع نوشته های آرشیو شده جریده شما در یک موضوع خاص یا یک صفحه خاص کمک می کند.

می توانید در انتهای ارسال مطلب ها، پستی هم برای معرفی مطالب آن شماره بنویسید و به پست های قبلی لینک بدهید. همین طور بهتر است تصویر روی جلد نشریه را هم در وبلاگ بگذارید.

قدم هفتم: فقط مطالب آخرین شماره را در صفحه اصلی نمایش دهید
وقتی کار ارسال کردن مطالب آخرین شماره نشریه تمام شد، از قسمت تنظیمات وبلاگ خود، تعداد یادداشت های نمایش داده شده در صفحه اول را به تعداد مطالب مربوط به آخرین نشریه (که در آخرین دسته بندی ایجاد شده قرار گرفته اند) تنظیم کنید. مثلاً اگر آخرین شماره، ۱۰ مطلب داشت و شما علاوه بر آنها یک پست هم برای معرفی و روی جلد و … ارسال کرده اید، عدد ۱۱ را به عنوان تعداد پست هایی که در صفحه اول نمایش داده می شود، وارد و تغییرات را ذخیره کنید.

قدم هشتم: نسخه PDF نشریه را هم در اینترنت قرار دهید
بسیاری از خوانندگان شما مایلند نشریه تان را همان طور که چاپ شده ببینند و بخوانند. حتماً نسخه PDF از نشریه خود تهیه کنید. نرم افزارهای زیادی هستند که فایل پی دی اف می سازند. یکی از آنها doPDF است که به شکل یک پرینتر مجازی نصب شده و فایل پی دی اف را روی کامپیوتر ذخیره می کند.

وقتی فایل پی دی اف از نشریه خود را ساختید، آن را در فضای رایگان (مثل پرشین گیگ) آپلود کنید. حالا لازم است لینک فایل را در وبلاگ خود بگذارید تا خوانندگان بتوانند آن را دانلود کرده و روی دستگاه خود ذخیره و مطالعه کنند.

توصیه می کنم از ابزار پیوندهای روزانه (لینکدانی) که اکثر سرویس دهنده های وبلاگ آن را ارائه می دهند، استفاده کنید. عنوان لینک را مثلاً بنویسید «دریافت شماره … به فرمت pdf» یا چیزی شبیه به آن. این طوری خوانندگان در ستون کناری بلاگ نشریه، لینک دریافت pdf نشریه ها را می بینند و در صورت تمایل آن را دانلود می کنند.

قدم نهم: اشتراک مجازی برای نشریه تان بپذیرید!
اکثر نشریه هایی که دانشجوها می سازند، با فواصل نامنظم منتشر می شوند. مثلاً گاهی ماهی دو تا و گاهی ترمی یکی! خوانندگان برخط نشریه شما هم دقیقاً اطلاع نخواهند داشت که شماره جدید کی در می آید تا آن را از روی وبلاگ بخوانند. بنابراین ممکن است چند بار به وبلاگ سر بزنند با این امید که شماره جدیدی منتشر شده اما ناامید برگردند.

شما برای اطمینان خاطر خوانندگان آنلاین از این که نشریه جدید که منتشر شد و مطالبش هم در وبلاگ قرار گرفت، به موقع خبردار می شوند، و همین طور برای اینکه خیال خودتان از بابت نپریدن مخاطبان آنلاین راحت باشد، باید امکاناتی فراهم کنید تا خوانندگان و مخاطبان شما به صورت آنلاین مشترک نشریه شما شوند.

یکی از بهترین راهکارها برای اشتراک مطالب یک سایت/بلاگ، استفاده از خوراک (فید) یا همان آر اس اس است. همه سرویس دهنده ها خروجی آر اس اس (و شاید خروجی اتم) را ارائه می دهند. یک آیکون بزرگ آر اس اس -مثل این- را بردارید در قالب وبلاگتان هم قرار دهید و لینکش کنید به خروجی آر اس اس وبلاگ. به خوانندگانتان هم توصیه کنید در یک خوراک خوان مثل گوگل ریدر، فید وبلاگ شما را مشترک شوند تا هر وقت وبلاگ به روز شد، به فاصله یکی دو ساعت عین مطالب را در فیدخوان خود ببینند و بخوانند. اگر فکر می کنید لازم است یک راهنمای استفاده هم بنویسید و یا یکی از راهنماهای فراوان موجود را معرفی و لینک کنید.

شاید بعضی از خوانندگان علاقه ای به فیدخواندن و گوگل ریدر و اینها نداشته باشند. بهتر است یک خبرنامه هم درست کنید تا خواننده ها در آن عضو شوند. هر وقت که شما مطالب نشریه جدید را در بلاگ قرار دادید، به مشترکان خبرنامه ایمیلی بزنید و آنها را مطلع کنید. برای ساخت خبرنامه می توانید به سایت «وبگذر» مراجعه کنید و با ساخت یک حساب کاربری، علاوه بر خبرنامه، از امکانات جالب دیگر مثل آمارگیر خوبش استفاده کنید.

نیازی نیست اما اگر حوصله داشتید در فیدبرنر، خوراک (فید) وبلاگ را بسوزانید و آن را به عنوان فید وبلاگ معرفی کنید. این طوری می توانید از سرویس اشتراک ایمیلی فیدبرنر هم استفاده کنید. البته همان طور که گفتم الزامی به این کار ندارید.

قدم دهم: وبلاگ را در نشریه معرفی و تبلیغ کنید
اگر شما در نشریه خود آدرس بلاگ را ننویسید آن وقت مخاطبان چه طور از آن خبردار شوند؟ در قسمتی از نشریه که معمولاً شناسنامه نشریه است و به معرفی دست اندرکاران اختصاص دارد، نشانی وبلاگ و ایمیلی که درست کرده اید را قید کنید و از خواننده ها دعوت کنید به وبلاگ سر بزنند و از طریق ایمیل یا کامنت ها برای هر مطلب یا کل نشریه نظر خود را ابراز کنند. حتماً با خواننده ها تعامل داشته باشید. خوب است نشانی وبلاگ و ایمیل را جایی در صفحه اول هم کار کنید تا بیشتر به چشم بیاید.
انتهای پیام/.

مهدی قشمی، وبلاگ ترنم فکر