عکسهای دردسرساز…
روزگاری در خانه همه ما آلبومهای کوچک و بزرگی وجود داشت و اصلا انتخاب آلبوم خود یک چالش بود؛ آلبومهایی که هرازگاهی آن ها را ورق میزدیم و کلی از خاطرات در همین ورقزدنها برایمان زنده میشد اما از زمانی که گوشیهای هوشمند راه به زندگی ما پیدا کرد کمکم بساط آلبومها هم برچیده شد و عکسهایمان از مرز حریم خصوصی خانه عبور کرد و وارد دنیای دیجیتال شد. عکسهایی که برای مدتها یا در گوشی میماند و یا اگر همتی کنیم و گوشی را خالی کنیم آن را روی سیستم یا هاردی مجدد ذخیره میکنیم تا در فرصتی و روزی آنها را چاپ کنیم.
موضوع اصلی این گزارش در مورد آلبوم عکس و عکاسی نیست بلکه در خصوص سوءاستفادههایی است که از این عکسهای گرفته شده و ذخیره شده در گوشی همراه میشود و متاسفانه مردم بدون هیچ سواد رسانهای و شناختی روزانه چندین عکس و فیلم میگیرند و در فضا و شبکههای اجتماعی به اشتراک میگذارند.
استاد عکاسی که آتلیه دارد روزی به من گفت از زمانی که این گوشیها آمدند دیگر نه عکس حرفهای معنایی دارد، نه حریم خصوصی. زمانی مردم برای چاپ عکسهای خانوادگی آن قدر تعصب داشتند و چاپ عکس خود را به هر جایی نمیسپردند و عکاس آتلیه مانند پزشک امین و معتمد مردم بود.
از این رو برای بررسی سوء استفادههایی که از این عکسها در شبکههای اجتماعی خصوصا اینستاگرام میشود با علی درویشی، کارشناس سواد رسانهای، محقق، فعال فرهنگی و استاد دانشگاه گفتوگویی داشتیم که در زیر میخوانید.
در ابتدا در خصوص علت گرایش مردم به گذاشتن عکس در این فضا توضیح بدهید:
- همه شبکههای اجتماعی خصوصا اینستاگرام بیشتر فعالیتش بر اساس فیلم و عکس است. امروز مردم از لحظهلحظه زندگی خود حتی مراسم خصوصی چون ازدواج، تولد خودشان، تولد فرزندشان و … فیلم و عکس میگیرند و به اشتراک میگذارند آن هم به خاطر دلایل مختلفی چون جمع کردن دنبالکننده، لایک گرفتن و ….
- زمانی تنها محارم حق دیدن آلبومهای ما را داشتند اما اکنون با رواج شبکههای اجتماعی طوری شده که حریم خصوصی معنایی ندارد و خیلی از این فیلمها در بستر اینستاگرام بارگذاری شده و همه اظهار نظر میکنند و در این میان جوان و نوجوانهای ما فعالیت وسیعی دارند و حتی گاهی میدانداری هم میکنند و جمع شدن فالوور و لایک گرفتن برایشان خیلی معنادار است در حالی که میتوان از سادگی و صداقت آنها سوءاستفاده کرد. حتی امروز شاهدیم برخی از والدین جوان هم از لحظه لحظه زندگی نوزادشان فیلم میگیرند بدون آنکه تبعات آن را بدانند. نباید فراموش کنیم که طراح، نویسنده و گرداننده این شبکهها کشورهایی هستند که با ما دشمن بوده و متخاصمند و قطعا از این عکسها و فیلمهای ما بهره خود را میبرند.
امروز با چالشی به نام «سلبریتیهای کودکانه» مواجه هستیم این موضوع آسیبزا بوده و چقدر میتواند باعث آسیب شود؟
- بله متاسفانه ما امروز در اینستاگرام با موضوع سلبریتیهای کودکانه مواجهیم که والدین از لحظه تولد فرزند خود صفحهای در اینستا برایش ایجاد میکنند و تمام اطلاعات فرزندشان را در آن قرار میدهند این در حالی است که اصلا به این موضوع فکر نمیکنند که آیا در آینده فرزندشان از این عمل پدر و مادر رضایت خواهد داشت، آیا وقتی بزرگ شود و این فیلمها و عکسهایی را که به اشتراک گذاشته شده برای او خوشآیند خواهد بود.
- فرزندان ما که همیشه کودک نخواهند ماند، بزرگ میشوند و در آینده در منسب و سمتی مشغول کار و فعالیت میشوند و حتی جزو چهرههای سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و … این کشور خواهند شد حال درست است که ما از لحظه لحظه اوقات او فیلم و عکس در اینستا بگذاریم تنها برای اینکه چند نفر ما را لایک کنند؟! این موضوع در برخی کشورهای غربی امنیتی بوده و بسیار جدی به آن نگاه میکنند چیزی که در کشور ما یک تفریح بوده و از آن لذت میبرند. متأسفانه والدین با این عکسها و فیلمها حریم خصوصی فرزند خود را در معرض دید عموم قرار دادهاند.
- وقتی عکس و فیلمی از فرزند خود میگذاریم و اطلاعات را به اشتراک میگذاریم مطمئن باشید افرادی هستند که از این فضا سوء استفاده میکنند و دادن این اطلاعات و گذاشتن عکسها خود زمینهای را برای کودکربایی ایجاد میکند و بهراحتی رباینده تمام اطلاعات را برای اخاذی از صفحه اینستا کسب کرده است؛ پس والدین عزیز دقت کنند که گذاشتن عکس فرزندشان میتواند تبعات جبرانناپذیری را در آینده داشته باشد.
حریم خصوصی در گذشته خیلی معنا و مفهوم داشت اما چه عامل و عواملی باعث شده که نسلهای جدید خیلی به این موضوع دقت نمیکنند؟
- عوامل مختلفی میتواند در این زمینه موثر باشد. یکی از علتهای آن ورود همین گوشیهای هوشمند به زندگی ما بوده و اینکه والدین به راحتی گوشی خود را در اختیار فرزند گذاشته یا برایش در همان سنین کودکی گوشی میخرند و برنامههای مختلفی نصب میکنند که البته به فقر سواد رسانهای ما برمیگردد.
- نسل دیجیتال یعنی دهه ۸۰ به بعد در زمان حال زندگی میکند و بسیار برایش مهم است که در همین حال لذت ببرد و خوش باشد و آینده و گذشته برایش مفهوم چندانی ندارد از طرفی هم روابط بین والدین و فرزندان کمرنگ شده و این نسل به نوعی رها شده هستند و یا بهتر بگوییم این نسلهای جدید گوشی شنوا برای شنیدن حرفهایشان ندارند پس این فضای اینستا مکان خوبی برای عرض اندام و نشان دادن خودشان است تا کمی حس دیده شدن را در خود ارضا کنند البته عوامل دیگری هم وجوددارد که همه آنها باعث شده که حریم خصوصی معنایی را که برای ما دارد برای آنها نداشته باشد.
عدهای معتقدند در اینستا اگر صفحه شخصی دارند و فیلم و عکسی که در آنجا میگذارند تنها اقوام و دوستانی که خودشان تایید کردهاند میتوانند ببینند، نظر شما چیست؟ آیا این صفحههای خصوصی امنیت بیشتری دارد؟
- درست است صفحه خصوصی است ولی آیا کسی که دنبالکننده ماست از فیلم و عکس ما برای کسی فوروارد نمیکند و یا عکس و فیلمی از ما در گوشی خود ذخیره نمیکند؟ بنده در فضای امنیت شبکه فعالیت دارم، ما در این فضاها و شبکهها هیچ فضای امنی نداریم؛ شاید اسم آن صفحه خصوصی باشد ولی یادمان باشد از لحظهای که فیلم و عکسی را در اینستا بارگذاری میکنیم هزاران آدم آن را خواهند دید. در این فضا خصوصی معنایی ندارد.
با توجه به اینکه شما در این فضا کار کردهاید چه توصیهای دارید:
- قبل از بیان توصیه نکتهای در مورد اپلیکیشنها بگویم، برخی از برنامهها و اپلیکشینها هستند که مبتنی بر تصویر هستند مثلا برنامهای که از چهره ما عکس گرفته و با تغییراتی روی چهره سن پیری ما را نشان میدهد و این برنامه در میان کاربران ایرانی بسیار مورد توجه قرار گرفته در حالی کشور سازنده این برنامه بهراحتی عکس ما را ذخیره کرده و به گونهای میتواند با برنامه فتوشاپ بر روی چهره ما کار انجام دهد که اگر خود فرد عکسش را ببیند باور نمیکند این خودش است یا عکسش و این خود یک زمینه سوءاستفاده خصوصا برای افراد مطرح و چهره کشور است.
- موضوع دیگر برنامه اسنپ چت است که در میان دختران و زنان جوان ما باب شده و وقتی این برنامه را نصب کنند دوربین جلوی گوشی فعال شده و تصاویر مختلفی را بر ر وی چهره افراد مانند خرگوش موش و… فانتزی انداخته که جذاب است و در آینده ثابت خواهد شد که از این تصاویر چه سوءاستفادههایی که نخواهد شد.
- عدهای معتقدند که در این فضاها آزادی بیان وجود دارد در حالی فضایی چون اینستاگرام با کلیدواژه آزادی بیان بیگانه است به زمان شهادت سردار سلیمانی اشاره کنم که تمام افرادی که به صورتی در صفحه خودشان به موضوع شهادت سردار پرداختند صفحه آنها حذف شد آیا این آزادی بیان است؟!
- یا همین آقایی که در صفحهاش در اینستا مثبت بودن بیماری کرونای خود را اعلام کرد و به مردم امید میداد، اینستا صفحهاش را بست و حتی خبر ۲۰:۳۰ هم آن را پخش کرد حال این آزادی بیان است؟! در حالی که فیلمهایی از عروسیها، صحنههای خصوصی برخی کاربران و… در این شبکهها گذاشته میشود و ثانیهای از آن حذف نمیشود پس این نشان میدهد مدیران این شبکه به دنبال ترویج یاس، ناامیدی، بیبندی و باری و… هستند و اهداف بزرگتری را دنبال میکنند و پشت پرده چیز دیگری است.
- به عنوان کسی که سالهاست در این فضا فعالیت کرده توصیه میکنم که خانوادهها فضای گفتوگوی داخل خانواده خود را جدی بگیرند و نگذارند شبکه های اجتماعی خلا روحی و عاطفی خودشان و فرزندانشان را پر کنند و نکته دیگر اینکه عکس و فیلمهای خود را با جزئیات برای پروفایل استفاده نکنند و تا حد امکان از دوربین گوشی برای عکاسی آن هم لحظات خصوصی استفاده نکنند و اگر عکسی را هم گرفتیم سریع آن را خالی کنیم و عکسها را پاک کنیم.
- شاهد بودهام که با برنامه خاصی عکس چهرهای خصوصا دختران را برمیدارند و بر روی هیکل و اندام دیگری میگذارند و آن عکس را در فضای مجازی پخش میکنند حال با هر علتی و در این زمان نمیتوان آبروی ریخته شده جمع کرد.
- در پایان مجدد متذکر میشوم خیلی مواظب عکس گرفتنهایمان با گوشی و قرار دادن آنها در پروفایل و صفحات شبکه اجتماعی خود باشیم و آن را به عنوان دریچهای برای سوء استفاده بدانیم.
ضمن تشکر از فرصتی که در اختیار خبرگزاری فارس گذاشتید اگر نکته پایانی دارید بفرمایید.
- به نظرم اینستاگرام باید بسته شود و یا محدود شود و حتما حتما گروههایی در سطح جامعه به صورت فعال باید به آموزش سواد رسانهای برای اقشار مختلف مردم خصوصا نسل نوجوان و جوان بپردازند و آسیبها و تهدیدهای این شبکهها را با زبانی گویا برایشان مطرح کنند و نیز شبکه ملی هر چه زودتر در دستور کار قرار بگیرد و از ظرفیت و توانمندی جوانان این سرزمین برای به کارگیری شبکه ملی استفاده کنند تا در آینده شاهد آسیب های کمتری شویم.
/فارس/
Mrc
Amozesh sahih delete acunt lotfan