طرح «ازدواج اجباری»؛ شایعهای که همه باور کردیم
مجازیست- معصومه نصیری، مدرس و پژوهشگر سوادرسانهای:
- متنی با عنوان «قانون دوازدهگانه برای تسریع و شتاب ازدواج» اولین بار در سال ۱۳۹۷ بدون داشتن نام نویسنده در یک سایت منتشر شده بود و یک رسانه اخیرا آن متن را بازنشر داده است.
- چگونه میشود که در هزاره سوم و عصر جامعه شبکهای و در زمانهای که امکان راستی آزمایی انواع محتواهای رسانهای وجود دارد؛ بازهم شایعات، فیکنیوزها و اخبار دارای اطلاعات غلط و گمراه کننده ما را بهگونه ای اسیر خود میکند که واقعیت را علیرغم ظاهری شفاف، نادیده گرفته و در شیپور محتوای غلط میدمیم؟!
- آنچه میتواند به عنوان دیواری بلند در برابر اخبار و اطلاعات نادرست و گمراه کننده رسانهها، مردم و مسوولان را مصون نماید، تجهیز به دانش و مهارت سواد رسانهای و اطلاعاتی است. مهارتی که به مخاطبان میآموزد بررسی «منبع» دارای اهمیت برای پذیرش یا عدم قبول یک محتواست و آنها را در راستای کشف «منبع معتبر» یار میرساند. به مخاطبان میآموزد به محض قرار گرفتن در معرض یک محتوا نباید اصل را بر صحت تام و تمام آن بگذارند و باید آن را از سه رسانه معتبر و اصلی نیز راستی آزمایی کنند.
- مخاطبان دارای سواد رسانهای میدانند شایعات دارای چه نشانههایی هستند و از فوریت بخشیهای ساختگی داخل متون رسانهای آگاه هستند. مخاطبان دارای سواد رسانهای میدانند در عصر سرریز اطلاعات احتمال ساخت محتوای فریبنده که احساسات آنها را برانگیخته سازد، زیاد است و مخاطب اساسا به عنوان کالایی جهت کسب سود (چه اقتصادی و چه سیاسی و فرهنگی و…) تلقی میشود و از این رو فاصله و نسبت خود را با رسانه به درستی تنظیم میکنند. مخاطبان دارای سواد رسانهای میدانند کثرت اطلاعات و فراوانی پخش یک محتوا لزوما به معنای صحیح بودن آن نیز قلمداد نشده و هر محتوایی بدون ارجاع مشخص به منبع معین، فاقد اعتبار لازم است.
- به هر روی در زمانهی فیکها و شایعات رسانهای بسر میبریم و بستر مناسب توسعه این دست از اطلاعات نیز شبکههای اجتماعی هستند. امکان و ابزاری که این روزها فراگیر شده و حتی برخی مواقع از رسانه های اصلی نیز سبقت میگیرد و همین سبقت نیز بازار اخبار دروغ را علی رغم زیست در عصر شفافیت، داغ میکند تا جایی که موضوعی در عالم واقع وجود خارجی ندارد اما برایش میزگرد برگزار میکنند، در تاکسی و مترو همه دربارهاش صحبت میکنند و عدهای نیز به لطیفههایش میخندند. این وضعیت یعنی سواد رسانهای منجر به خرد و تربیت رسانهای از نان شب هم واجبتر است.
/مهر/