کمیسیون فضای‌مجازی مجلس می‌تواند مسئولان را دغدغه‌مند کند
مجازیست-علیرضا باجلان، کارشناس فضای مجازی:
- یکی از نکات بسیار مهم در فضای مجازی این است که اول باید بررسی کنیم نگاه درستی به این حوزه می‌شود یا خیر؟ نگاهی که اکنون در کشور به فضای مجازی در سطوح حاکمیتی وجود دارد صرفاً رسانه‌ای و خدمات‌محور است اما باید ابعاد مختلف و بسیار بزرگ‌تری از این فضای با اهمیت را دید.
- متأسفانه اکثر تلاش‌هایی که در گذشته مجلس شورای اسلامی صورت گرفته به این‌گونه بوده که نمایندگان بیشتر فضای مجازی را با نگاه رسانه‌ای بررسی می‌کنند. در حال حاضر عمده موضوع‌های جنجالی در مورد فضای مجازی به شبکه‌های اجتماعی اینستاگرام، تلگرام و توئیتر اختصاص یافته است.
- در حقیقت بیشتر وقت مسئولان به بحث در مورد رسانه‌های فضای مجازی محدود شده است. توجه بیش از اندازه به رسانه‌های فضای مجازی سبب غفلت از موضوعات مهم‌تر در این حوزه شده است.
بُعد سیاسی در فضای مجازی از بُعد اقتصادی قوی‌تر است
- احتمالا یکی از دلایل چنین وضعیتی این باشد که بُعد سیاسی کشور از بُعد اقتصادی در موضوعات به خصوصی قوی‌تر می‌شود و در واقع منافع سیاسی افراد درگیر یک اپلیکیشن یا برنامه تلفن همراه می‌شود. البته نمایندگان دوره یازدهم مجلس شورای اسلامی تلاش‌هایی را برای تغییر نگرش نسبت به فضای مجازی آغاز کرده و به نظر می‌رسد می‌خواهند این حوزه را دقیق‌تر و جامع‌تر از گذشته بررسی کنند.
نگاه چند جانبه به موضوعات طرح شده در فضای مجازی
- گاهی اوقات مشاهده می‌شود که گزارش‌هایی در فضای مجازی انتشار می‌یابد مبنی بر این که یکی از مسئولان چنین حرفی زده یا چنین کاری را انجام داده است یا حتی عکسی خصوصی از او منتشر می‌شود. قاعدتا نباید چنین اتفاقاتی در محلی که مردم در طول شبانه‌روز به آن مراجعه می‌کنند روی دهد. درواقع اگر موضوعی مطرح می‌شود باید ابعاد مختلف آن را بررسی کرد.
- نقش فضای مجازی در این مسئله بسیار پررنگ است. آیا موضوعی مثل اینترنت اشیاء جزء بحث‌های مورد بررسی در فضای مجازی هست یا خیر؟ ابتدا باید پاسخ‌های مناسبی برای این سؤال‌ها پیدا کنیم.
شرکت‌های دانش‌بنیان یکی از ارکان اقتصاد دیجیتال
- فعالیت‌ها و کسبوکارهای مختلفی در کشور وجود دارد که مبتنی بر نوآوری و دانش هستند. در این کسب‌وکارها چهار یا پنج سال یک نفر یا یک گروه زحمت کشید‌ه‌اند و فعالیت خود را گسترش داده‌اند. قطعاً چنین مشاغلی نیز از ظرفیت‌های فضای مجازی استفاده می‌کنند و به نوعی یکی از ارکان فعالیت‌های اقتصادی آنلاین در کشور هستند.
- در موضوعات جهش و رونق تولید می‌توانیم از فضای مجازی استفاده کنیم. به عنوان مثال اینکه تنها به کشاورزان بگوییم کشت محصول را به صورت علمی ودانش‌بنیان انجام بدهند کافی نیست. آیا برای تحقق هدف کشاروزی علمی دانش لازم به کشاورز انتقال داده شده است؟ در بسیاری از موارد پاسخ منفی است. معمولا دستگاه‌های دولتی و شرکت‌های خصوصی تنها دستگاهی الکترونیکی در مزرعه نصب و تمام سیستم آبیاری و کود دهی را تنظیم می‌کنند. مهندسان باید در کنار نصب چنین دستگاه‌هایی دانش استفاده صحیح از آن را به کشاورزان یاد بدهند.
لزوم توجه به ظرفیت‌های واقعی فضای مجازی
- البته اینکه چقدر چنین سیستم‌هایی مورد توجه مسئولان است خود جای صحبت دارد. چنین سیستمی در ایران وجود دارد. حتی در این زمینه جوانان شایسته ایرانی اختراعات خود را در کشور آمریکا ثبت کرده‌اند. همه این موارد را می‌توان در فضای مجازی معرفی کرد. باید به این موضوعات اهتمام بیشتری ورزیده شود و به جای حاشیه به دنبال استفاده از ظرفیت‌های واقعی فضای مجازی باشیم.
- اگر مجلس شورای اسلامی بخواهد کمیسیونی تشکیل دهد که دوباره ابعادی محدود از فضای مجازی را بررسی کند الزامی به این اقدام نیست و همان فراکسیون نیز قادر به تحلیل مسائل موجود هست. باید نمایندگان مردم کل فضای مجازی و کل جریان این خدمات الکترونیک را ببیند. این را بررسی کنند که فضای مجازی می‌تواند موجب افزایش بهره‌وری در ابعاد مختلف تولید شود؟ اگر چنین اتفاقی بیفتد تاثیر آن در کوتاه مدت قابل مشاهده خواهد بود.
- در کمیسیون فضای مجازی مجلس باید نمایندگانی از سایر کمیسیون‌ها حضور داشته باشند یعنی از کمیسیون صنایع نماینده‌ای باشد از کمیسیون کشاورزی باشد و موضوعات مختلف به صورت چند رشته‌ای بررسی شوند. مقام معظم رهبری سال‌ها پیش در دیداری با خبرگان فرمودند: «اقتصاد دانش‌بنیان، سرمایه‌اش اندک داد ولی بهره‌وری و برداشتش بالا است و سود بالایی دارد.»
- در جای دیگری نیز حضرت آیت الله خامنه‌ای فرمودند: «اقتصاد دانش‌بنیان پایه و اساس اقتصاد مقاومتی است.» اقتصاد دانش‌بنیان امروز با توجه به تحولاتی که در دنیا شاهد آن هستیم همان کسب‌وکارها و فعالیت‌های فناورانه و نوآورانه در حال فعالیت در بستر فضای مجازی است. این مشاغل می‌توانند تحول‌های بزرگی را ایجاد کنند.
- پس اگر از بُعد صرفاً خدماتی خارج شویم و مقداری دیدمان را وسیع‌تر کنیم درک خواهیم کرد که تشکیل کمیسیون تخصصی فضای مجازی در مجلس اهمیت زیادی دارد. چند سال پیش کارخانه‌ای به نام «ارج» به دلیل مشکلات مالی تعطیل شد. کارخانه ارج را فضای مجازی می‌توانست نجات دهد. فناوری‌های نوین می‌توانست جایگزین تجهیزات قدیمی شود. اگر قطعات الکترونیکی جدید روی دستگاهی مانند ماشین لباسشویی قرار می‌گرفت ضمن اینکه این دستگاه به اینترنت وصل می‌شد از پروتکل‌های اینترنت اشیاء نیز تبعیت می‌کرد.
- در این صورت ارزش افزوده محصولات نیز بالاتر می‌رفت. این کارها را امروز مهندسان ایرانی در شرکت‌های دانش‌بنیان، انجام می‌دهند. بحث بعدی حوزه فضای مجازی این است که برای رفع نیازهای این کسب‌و‌کارهایی که در فضای مجازی مشغول فعالیت هستند یا قصد دارند کار خود را آغاز کنند چه کنیم؟ باید درک کنیم که این کسب‌وکارها می‌توانند نیازهای اساسی کشور را برطرف کنند.
نقش کمیسیون فضای مجازی مجلس در رفع مشکلات جوانان
- کمیسیون فضای مجازی مجلس شورای اسلامی باید تصمیم‌هایی را اتخاذ کند که این فضا تبدیل به الگو شود و دغدغه مردم و مسئولان این باشد که چگونه مشکلات جوانان را برطرف کنند. مجلس می‌تواند با همکاری نهادی مثل معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری تسهیلات ویژه‌ای را برای کسبوکارهای مختلف در نظر بگیرند. ذکر نکته نیز ضروری است که رسانه‌ها باید برای استفاده درست از فضای مجازی در مسائل اقتصادی فرهنگ‌سازی کنند.
/آنا/
