مصوبه «اینترنت امن» اجرا نشد
مجازیست–نگاهی به مصوبات شورای عالی فضای مجازی نشان می‌دهد که اغلب این مصوبات آنطور که باید الزامات اجرایی به خود نمی‌گیرند و مسوولان در پیاده‌سازی این مصوبات اهتمام لازم را به خرج نمی‌دهند. این در حالی است که شورای عالی فضای مجازی عالی‌ترین نهاد سیاستگذاری در حوزه فضای مجازی محسوب می‌شود و به نوعی مصوبات آن حکم قانون را دارد اما با این وجود مصوبات این شورا به مرحله اجرا نمی‌رسد.
برای مثال مصوبه «توسعه فضای مجازی سالم، مفید و ایمن» مربوط به جلسه دهم اسفندماه سال ۹۳ شورای عالی فضای مجازی است که برای پیاده‌سازی آن هنوز برنامه‌ریزی مدونی صورت نگرفته است.
مطابق این مصوبه «فضای مجازی سالم، مفید و ایمن» به فضایی متشکل از شبکه‌های ارتباطی اطلاق می‌شود که در آن محتوا، خدمات مفید در چارچوب مبانی و ارزشهای اسلامی و قوانین و مقررات کشور ارایه می‌شود.
در این فضا کاربران می‌توانند بر اساس ویژگی‌های جمعیتی (از قبیل سن، جنس، شغل و تحصیلات) از محتوا و خدمات موردنیاز بهره مند شده و حتی‌الامکان در برابر محتوا و رفتارهای آسیب‌زا محفوظ بمانند.
در این مصوبه هدف از توسعه «فضای مجازی سالم، مفید و ایمن» ایجاد و توسعه داوطلبانه، مشارکتی و قابل مدیریت «فضای مجازی سالم، مفید و ایمن» در جهت تولید و توزیع محتوا و خدمات سالم، مفید و ایمن مورد نیاز و نیز ممانعت از نشر محتوا و خدمات مضر و ناسالم و ناایمن عنوان شده است.
بر اساس اهداف مصوب شورای عالی فضای مجازی در خصوص توسعه «فضای مجازی سالم، مفید و ایمن» مرکز ملی فضای مجازی کشور مکلف شده که چارچوب اقدامات، ضوابط و معیارهای خدمات و محتوای «طرح جامع توسعه فضای مجازی سالم، مفید و ایمن» را طراحی و جهت تصویب به شورای عالی فضای مجازی کشور ارایه کند.
در همین حال این مرکز ملزم شده که به طور سالانه چارچوب، ضوابط و معیارهای خدمات و محتوای مربوط به آن را به‌روزرسانی کند و به صورت مستمر، گزارش چگونگی پیشرفت این مصوبه را به شورای عالی فضای مجازی ارایه دهد.
با این حال با گذشت حدود ۷ سال از تصویب این مصوبه، خبری از طرح جامع توسعه فضای مجازی سالم و پیاده‌سازی آن نیست.
طرح فضای مجازی سالم به پیمانکار سپرده شد
- این مصوبه با عنوان فضای مجازی ایمن، پاک و سالم اواخر سال ۹۳ و در زمان دبیری مهندس انتظاری به تصویب رسید.
- در این مصوبه قرار شد طرح تعریف «فضای مجازی ایمن» آماده و برای تصویب به صحن شورای عالی فضای مجازی ارسال شود. در آن زمان این طرح توسط مرکز ملی فضای مجازی آماده شد و به نقاط پایانی رسید اما متأسفانه این طرح مدت زیادی یعنی در حد دو سال کاملاً خاموش ماند.
- هم اکنون نیز این طرح به سمت یک پیمانکار هدایت شده و نتیجه آن هنوز مشخص نیست و برای طرح در صحن شورا نیز آماده نشده است.
- طرح فضای مجازی امن قبل از طرح صیانت از کودکان و نوجوانان در فضای مجازی مطرح شد، افزود: تقریباً می‌شود گفت که مصوبات شورای عالی فضای مجازی به هیچ وجه جایی عملیاتی و اجرایی نشده است. برای مثال مهمترین مصوبه شورای عالی فضای مجازی شبکه ملی اطلاعات است و وزیر ارتباطات ادعای ۸۰ درصد پیشرفت آن را در ابتدای سال ۹۸ داشت اما مطابق بررسی‌ها در سال ۹۹ مشخص شده که تقریباً کار جدی روی این پروژه اتفاق نیفتاده است. به غیر از کارهایی که به صورت روتین و در جریان عادی وظایف وزارت ارتباطات پیش رفته است که همان شبکه سازی و ظرفیت سازی برای ارتباطات بین الملل بوده است.
- متأسفانه بیش از ۷۰ درصد ظرفیت شبکه ارتباطی کشور در اختیار ترافیک خارجی و کمتر از ۳۰ درصد آن در اختیار ترافیک داخلی است.
ضرورت پیاده‌سازی در دولت آینده
محمدحسن انتظاری، دبیر سابق شورای عالی فضای مجازی نیز که در زمان وی مصوبه فضای مجازی امن به تصویب شورا رسید:
- مصوبه فضای مجازی ایمن در سال ۹۳ به تصویب شورای عالی فضای مجازی رسید و قرار بود مرکز ملی فضای مجازی برنامه پیاده‌سازی آن را ارایه دهد اما تاکنون طراحی آن انجام نشده است.
- این مصوبه می‌تواند مکمل مصوبه صیانت از کودکان و نوجوانان در فضای مجازی باشد، فضای مجازی ایمن مربوط به ایجاد فضایی امن در اینترنت است و در آن موضوع فیلترینگ مطرح نیست. بلکه تاکید بر رعایت سلامت و ایمنی در دسترسی کاربران است.
- در صورتیکه این دو طرح به صورت همزمان اجرایی شود شاهد یک زیست بوم امن در فضای اینترنت برای کودکان و نوجوانان و البته بزرگسالان خواهیم بود.
- با وجودی که بخش بزرگی از فضای مجازی کشور تحت تسلط پلتفرم‌های خارجی است، امکان پیاده‌سازی طرح فضای مجازی سالم و صیانت از کودکان و نوجوانان در این فضا، با سیاستگذاری درست دولت آینده فراهم می‌شود و ضرورت دارد که مسوولان در دولت آینده به این موضوع توجه ویژه داشته باشند.
عدم اجرای مصوبه شورای عالی فضای مجازی در خصوص پیاده‌سازی اینترنت امن برای کاربران در حالی است که نمایندگان مجلس به تازگی طرحی را در جهت صیانت و حمایت از حقوق کاربران فضای مجازی دنبال می‌کنند که در آن برای ارایه دهندگان خدمات پایه کاربردی، مسوولیت‌ها و مقرراتی در قبال کاربران فضای مجازی تعریف شده است.
