آیا می‌دانید به چه جامعه‌ای پا گذاشته‌اید؟
به گزارش «وبلاگ‌نیوز» و به نقل از جهان نیوز، در حقیقت شبکه‌های اجتماعی حقیقی تاریخچه‌ای به قدمت تاریخ داشته و انسان بر اساس طبیعت اجتماعی خویش در هر فضایی، از شبکه ارتباطی خاص خود برخوردار بوده است. با شکل‌گیری دنیای مجازی به‌موازات دنیای حقیقی، ظرفیت‌های ویژه و حجم اطلاعات غیرقابل‌تصوری که در آن مبادله می‌شود و همچنین سیاست‌های خاص مؤسسان آن، جامعه جهانی برای عضویت در دنیای مجازی ترغیب و به‌تدریج حضور در دنیای مجازی به یکی از نیازهای اساسی افراد تبدیل شد چنانکه در حال حاضر بیش از یک‌پنجم جمعیت جهان از کاربران شبکه‌های اجتماعی هستند. البته روند رو به رشد عضویت در شبکه‌های اجتماعی در کمتر از ۵ سال آینده کند خواهد شد.
در شبکه‌های اجتماعی مجازی گروه‌های دوستی توسط خود کاربران شکل‌گرفته و افراد با توجه به قابلیت‌هایی از قبیل دسترسی به محیطی شخصی، آزادی در بیان نظرات و افشای درونیات خویش، آشنایی با برنامه‌های جدید، طرح موضوعات پرتحرک، خلق صحنه‌های اعجاب‌آور، ارائه اطلاعات جدید و کاربردهای هیجان‌انگیز و… حسی از کنترل شخصی و اراده فردی دارند که سبب رضایت آن‌هاست.
به‌طورکلی غالب کاربران عادی شبکه‌های اجتماعی برای پوشش دادن به بخشی از نیازهای ارتباطی و روانی که در فضای حقیقی و در جامعه بیرونی از آن محروم‌اند و یا کمتر به آن دسترسی دارند مشتاق عضویت در این شبکه‌ها هستند. بر اساس پژوهش‌ها انجام‌شده افراد به دلایلی از قبیل میل به نوجویی و هیجان خواهی، میل به محبوبیت و خودشیفتگی، حفظ ارتباط با دیگران در عین تنهایی، برای فرار از محرک‌های تنش آور بیرونی، قابل‌احترام بودن با استفاده از پوشش هویت دوم، چشم‌وهم‌چشمی… فارغ از اشراف کامل به محیط شبکه‌های اجتماعی به عضویت این شبکه‌ها درمی‌آیند.
برای درک روشن از معایب و خطراتی که گاهی ممکن است سبب چالش‌های شدید زندگی کاربران شود ابتدا باید بدانیم که پایگاه اصلی مدیریت و مهندسی اطلاعات این شبکه‌ها در آمریکاست یعنی جایی خارج از مرزهای حقیقی محل زندگی اعضاء و در صورت تضییع حقوق انسانی کاربران در این محیط امکان پیگیری از سوی مراجع قانونی داخلی نیست!
حال با دانستن این پیش‌نیاز بهتر است به معایب استفاده بیش‌ازحد شبکه‌های اجتماعی بپردازیم:
استفاده بیش‌ازحد از شبکه‌های اجتماعی تعاملات رودررو را کاهش می‌دهد، موجب کاهش تمرکز افراد بر روی اهداف اساسی زندگی حقیقی خواهد شد، احساس نیاز به توجه و خطر ابتلا به افسردگی را به‌شدت افزایش خواهد داد، به جهت مقایسه پیوسته خود با دیگران اعتمادبه‌نفس افراد را تقلیل داده و سبب ایجاد نارضایتی از خود می‌شود، با ایجاد هیجانات کاذب خواب افراد دچار اختلال شده و انضباط زندگی فردی و اجتماعی آن‌ها مختل خواهد شد، گشت‌وگذارهای بی‌هدف درست مانند زمانی که از روی بی‌برنامگی به تماشای تلویزیون می‌پردازید بهره‌وری مغز از دریافت کنش‌های پیرامون را ضعیف کرده و کاهش واکنش سیستم‌های حسی فرد را به دنبال خواهد داشت؛ بنابراین به‌یقین می‌توان گفت حضور بیش‌ازحد در شبکه‌های اجتماعی نابودکننده خلاقیت کاربران به‌ویژه نوجوانان است.
البته نباید از آمار روزافزون معتادان به اینترنت و حضور در شبکه‌های اجتماعی غافل بود. در حقیقت فضای شبکه‌های اجتماعی برخلاف تصور عموم ضداجتماعی و بر محوریت منیت فرد طراحی‌شده است، فرد در عین احساس دسترسی به ارتباطات گسترده و حتی احساس عاطفی نزدیک درواقع تنهاست و حتی به‌واسطه حضور در دنیای غیرحقیقی شبکه‌های اجتماعی از جمع خانوادگی خویش نیز دور می‌شود!
از طرفی فرد در مواجهه با حجم بالای اطلاعات بی تحلیل، سطحی و گسسته بمباران اطلاعاتی شده درنتیجه قدرت تحلیل و جمع‌بندی او کاهش‌یافته و درگذر زمان رفتار و گفتار بدون تحلیل و گرایش به اطلاعات کم‌ارزش در دنیای حقیقی نیز از ویژگی‌های شخصیتش خواهد بود.
نفوذ به حریم خصوصی؛ اصلی‌ترین تهدید
اما خطری که همه کاربران شبکه‌های اجتماعی فارغ از سن، جنسیت، تحصیلات، طبقه اجتماعی و ملیت را تهدید می‌کند نفوذ به حریم خصوصی آن‌هاست، اگرچه کاربران بانام مستعار و یاهویتی مجازی در این شبکه‌ها حضور یابند بازهم تفاوتی در نفوذ به حریم خصوصی آن‌ها نخواهد بود.
طبق افشاگری‌های اخیر اسنودن دولت‌هایی نظیر آمریکا به تمام اطلاعات افراد ازجمله آدرس ایمیل، تماس‌های کاربران در اسکایپ و … دسترسی دارد که این امر موجب کم‌رنگ شدن مفهومی به نام حریم خصوصی در فضای مجازی شده است بنابراین اگر هر چیزی را که به ذهنتان می‌رسد در شبکه‌های اجتماعی با دیگر کاربران به اشتراک بگذارید باید بدانید که تنها به دولت‌ها و شبکه‌های اجتماعی کمک کرده‌اید که شمارا راحت‌تر به دام بیاندازند.
لازم به توجه است مدیران و مؤسسان شبکه‌های اجتماعی بارها در اخبار رسمی نسبت به سیاست‌های دولت آمریکا اظهار وفاداری کرده و اعلام داشتند هرگاه دولت آمریکا به همه و یا بخشی از اطلاعات کاربران نیازمند باشد آن را در اختیار دولت آمریکا قرار می‌دهند!
اوباما: حضور در این شبکه‌ها «غیرعاقلانه» است!
خطر سرقت اطلاعاتی در این شبکه‌ها در حدی است که حتی باراک اوباما دارای لقب نخستین رییس‌جمهور رسانه‌های اجتماعی دختران خود را از عضویت در این شبکه‌ها بازمی‌دارد و تأکید می‌کند «چندان عاقلانه نیست» که خصوصی‌ترین اطلاعات زندگی خانوادگی وی در معرض دید عموم قرار گیرد. این اظهارنظر باراک اوباما تأمل‌برانگیزاست چراکه خود به‌عنوان یکی از اعضای فعال این شبکه اجتماعی از آن استفاده می‌کند و با عضویت در فیس‌بوک و دیگر شبکه‌های اجتماعی جوانان را تشویق می‌کند به نفع وی در انتخابات ریاست‌جمهوری رأی دهند و تلاش دارد تا میلیون‌ها دلار حمایت مالی را جلب کمپین انتخاباتی خود سازد!
اگر کاربران نسبت به مزایا، معایب و خطراتی که توامان در شبکه‌های اجتماعی وجود دارد آگاه باشند تفاوتی ندارد زن باشند یا مرد، یقین بدانید رفتارشان نسبت به حضور در این محیط‌ها تغییر خواهد کرد.
شبکه‌های اجتماعی تهدیدی برای حریم زن مسلمان
البته باید توجه داشت که بایدها و نبایدهای شرع مقدس در خصوص کاربران مسلمان به‌ویژه زنان و دختران از اهمیت خاصی برخوردار است و اگرچه در ظاهر شبکه‌های اجتماعی در دنیای حقیقی نیستند، ماهیت اطلاعات و افرادی که در این محیط‌ها حضور دارند حقیقی است؛ بنابراین باید مراقب بود که حریم عفاف زنان و مردان در این محیط‌ها حفظ شود. اکثر قریب به‌اتفاق افراد خود را در کنترل احساسات، متفاوت دیده و گمان می‌کنند مشکلاتی که دامن‌گیر دیگران شده برای ایشان پیش نخواهد آمد.
باید بدانیم که عبور از خط قرمزهای شرعی در تعامل زن و مرد در شبکه‌های اجتماعی طی فرایندی بسیار خزنده و غیر محسوس رخ می‌دهد چنانکه بعد از مدتی اشتراک احساسات با دیگران و جلب‌توجه افراد و رضایت آنان چنان وسوسه‌انگیز می‌نماید که ممکن است فردی مذهبی عکس‌های خصوصی زندگی شخصی‌اش را به‌راحتی منتشر کرده و در اختیار عموم قرار می‌دهد!
راه‌حل‌هایی برای جلوگیری از آسیب‌های احتمالی
موضوعات فراوانی حول محور سرقت اطلاعات از محیط‌های مجازی قابل‌بحث است که در این فرصت کوتاه نمی‌گنجد؛ بنابراین در پایان این بخش به مهم‌ترین راه‌حل‌ها برای جلوگیری از آسیب‌های احتمالی اشاره می‌کنم.
– بر اساس کلام گهربار امیر مؤمنان حضرت علی علیه‌السلام جهل و نادانی بزرگ‌ترین دشمن انسان است، باید افراد را از وضعیت و چشم‌انداز حضور در محیط مجازی آگاه کرد؛ نکند ناآگاهی او سبب تغییر مسیر زندگی‌اش گردد. حضور در شبکه‌های اجتماعی به‌خودی‌خود اشکالی ندارد چنانکه حضور در جامعه نیز اشکالی نخواهد داشت ولی باید بدانیم به چه جامعه‌ای دعوت‌شده‌ایم تا نسبت به شرایط واقع‌بینانه عمل کنیم.
– تعهد به چارچوب‌های ارزشی فردی و اجتماعی بر اساس فرهنگ بومی از دیگر راه‌حل‌هاست.
– پرسش مهمی که هریک از ما باید از خود بپرسیم «هدف من از حضور در این محیط چیست؟» هنگامی‌که اهداف مشخص شد منافع، خطرات و زمان تخصیص‌یافته برای رسیدن به هدف و راه‌های بهینه استفاده از محیط جدید هم نسبت به هدف‌گذاری تعیین خواهد شد.
– چنانکه روال است افراد تنها به دعوت دوستان خود با این عنوان که: «چرا در فلان شبکه اجتماعی نیستی همه هستند تو هم بیا» به دلیل عقب نماندن از قافله به عضویت شبکه‌های اجتماعی خاص می‌پیوندند! که این طریقه مناسبی برای هیچ نوع هدف‌گذاری نیست.
– در حوزه ملی اهتمام مسئولین در ایجاد شبکه ملی اطلاعات می‌تواند از مهم‌ترین راه‌حل‌ها جهت کاهش آسیب‌ها باشد که در بسیاری از کشورهای جهان ازجمله چین این شبکه ملی شکل‌گرفته و آن‌ها را نه‌تنها نسبت به تهدیدهای خاص مؤسسان فضای مجازی ازجمله آمریکا مصون ساخته بلکه سبب ایجاد ارزش‌افزوده اقتصادی و منفعت ملی گردیده است؛ که بجاست تشکیل شبکه ملی اطلاعات یکی از مطالبات مردم از مسئولین اجرایی کشور باشد.
انتهای پیام/.
