یک بررسی کوتاه از تأثیر ویروس کرونا بر فرهنگ فضای مجازی در ایران

با شیوع ویروس کرونا در “ووهان” چین روزانه شاهد بازار شایعات در فضای مجازی بودیم؛ آنچنانکه زودتر و سریعتر از خود این ویروس، اخبار و شایعات درباره کرونا در دنیا منتشر شد.

شیوع این ویروس درسهای مختلفی را برای مدیران، مسؤولان و دست اندرکاران و فعالان شبکه های اجتماعی داشت و باعث شد که تصمیم گیران و تصمیم سازان درباره فضای مجازی بیشتر بیاندیشند.

در کشور ما ایران هم که معمولاً فضای مجازی در دسترس همه – اعم از زن و مرد، از کودکان گرفته تا جوانان و میانسالان و حتی سالمندان – است و هیچ تفاوتی در دسترسی بین سنین مختلف با تحصیلات گوناگون وجود ندارد، بازار شایعات درباره راههای معالجه و درمان و آمار مبتلایان داغ شد و حمله به دین، تنقیص اماکن مذهبی، تهاجم به شهرها و توهین به افراد آغاز گردید. این امر اوضاع را در ابتدای شیوع این ویروس پیچیده تر از آن چیزی کرد که تصور می شد.

در یک نگاه تحلیلی نسبت به پرداخت شبکه های اجتماعی مجازی به این پدیده، این نتایج دیده می شود:

با توجه به اینکه شبکه اجتماعی “تلگرام” بیشترین طرفدار را در ایران دارد و از همه سنین و اقشار در این فضا حضور دارند، انتشار اخبار – بویژه شایعات و اخبار نادرست و غیر واقعی – باعث آشفتگی و سردر گمی بسیاری در جامعه شد. صفحات  مجازی بسیاری از شبکه های معاند نیز از این فضا برای تخریب و تضعیف روحیه اجتماعی ایرانیان استفاده کردند.

در این ایام یک کانال سرگرمی در تلگرام جزء پر بازدیدها می شود و ایرانی ها که در شوخ طبعی شهره هستند ،اخباری مانند “زلزله چهار ریشتری قم”، “تعجب سفیر انگلیس از حمله نکردن به دستمال توالت فروشگاه ها”، “کمک ایرانیان به آمریکایی های بدبخت”، “توصیه های داعش برای مبتلا نشدن به کرونا”، “تبدیل منازل ایرانی ها به چهار بخش شمالی،جنوبی،شرقی وغربی” و “لغو حملات انتحاری داعش در پی شیوع کرونا” را در قالب طنز پیگیری کردند!

درشبکه اجتماعی “اینستاگرام” که عموماً در تسخیر هنرمندان و بازیگران و فوتبالیست ها (یا همان سلبریتی ها) می باشد معمولا مطالب غیر کارشناسانه رواج یافت و هر کسی به فراخور مطالب را منتشر می کند البته بسیاری از هنرمندان و بازیگران کشور هم در این فضا با بیان پیامهای امید بخش و توصیه به ماندن در منازل و یا تقدیر از زحمات جامعه پزشکی تلاش کردند طرفداران خود را از وضعیت جامعه مطلع کنند.

در شبکه اجتماعی “توییتر” که معمولاً قشر خاصی در آن فعالیت می کنند نیز مانند سایر شبکه های اجتماعی ویروس کرونا در یک ماهه اخیر جزء موضوعات پر بازدید بوده است و به صورت روزانه پستهای زیادی از طریق کاربران این شبکه توییت و ریتوییت شده است. متأسفانه مطالب پر بازدید این شبکه اجتماعی نیز حکایت از سیاه نمایی، تخریب و توهین نسبت به مدیران، مسؤولان و اقشار مختلف در جامعه کشور داشته است.

به نظر می رسد در حوزه فضای مجازی و شبکه های اجتماعی همچنان نارسایی های زیادی – بویژه در حوزه سواد رسانه ای و آموزش و فرهنگ سازی – وجود دارد که می طلبد دست اندرکاران این حوزه و بویژه رسانه ها تلاش بیشتری را صرف کنند تا کاربران و مخاطبان این شبکه ها در بحران ها سره را از ناسره تشخیص دهند.

 

احمد عارفخانی
(کارشناس فضای مجازی و شبکه های اجتماعی)

/ابنا/

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

این سایت از اکیسمت برای کاهش هرزنامه استفاده می کند. بیاموزید که چگونه اطلاعات دیدگاه های شما پردازش می‌شوند.

جایزه همراه اول