روسیه پیشتاز در دیپلماسی سایبری
مجازیست–روسیه یکی از اولین کشورهایی بود که بحث تاثیرات فناوری اطلاعات و ارتباطات بر ثبات بین المللی و امنیت داخلی دولت ها را مطرح کرده است. اقدامات اولیه روسیه در زمینه حکمرانی جهانی فضای مجازی تا حد زیادی به دنبال جلوگیری از درگیری و شروع تسلیحاتی میان دولت ها معطوف بوده است. روسیه نخستین کشوری بود که اصل حقوقی عدم مداخله در امور داخلی دولت ها را در فضای سایبری آورد و آن را در دستور کار سیاست بین المللی خود قرار داد.
مسکو در سپتامبر ۱۹۹۸ یعنی دو سال پیش از انتشار راهبرد امنیت اطلاعات در سال ۲۰۰۰، پیش نویس قطعنامه «تحول در حوزه اطلاعات و ارتباطات در زمینه امنیت بین المللی» را در مجمع عمومی سازمان ملل در اختیار کمیته این مجمع قرار داد تا به ارتقای امنیت سایبری در جهان کمک کند. این اقدام روسیه را می توان نشان از درک صحیح این کشور از فضای اطلاعات و سایبر به مثابه یک سلاح مدرن و تلاش های دیپلماتیک مسکو برای جلوگیری از سوء استفاده دولت ها از ظرفیت فناوری اطلاعات و ارتباطات برای مداخله در امور داخلی دولت های دیگر نسبت داد. قطعنامه پیشنهادی روسیه پس از بررسی و تایید از سوی کمیته در دسامبر ۱۹۹۸ از سوی مجمع عمومی بدون رأی گیری به تصویب رسید. روسیه در سال ۱۹۹۹ نیز قطعنامه مشابهی را ارائه نمود، اما دو نکته حائز اهمیت از دیدگاه مسکو در آن گنجانده شده بود: نخست اینکه ممکن است از فضای سایبر برای اهداف نظامی سوء استفاده شود و دوم اینکه جامعه جهانی باید اصولی در مورد چگونگی کاهش این مخاطرات ارائه دهد.
این قطعنامه ها تا دسامبر ۲۰۰۴ هر ساله با اندکی تغییر و پیشرفت با اجماع از سوی کمیته و سپس مجمع عمومی صادر می شد تا اینکه ایالات متحده در دسامبر ۲۰۰۵ خواستار رای گیری برای آن قطعنامه شد و تنها دولتی بود که به آن رأی منفی داد. دلیل رأی منفی واشنگتن به پیش نویس روسیه را باید در تلاش های مسکو طی اجلاس سران جامعه اطلاعاتی در ژنو ۲۰۰۳ و تونس ۲۰۰۵ برای جایگزین ساختن اتحادیه بین المللی مخابرات با آیکان در فرایند حکمرانی فضای مجازی و همراهی بخش بزرگی از جامعه بین الملل با این ایده جستجو کرد.
دیپلماسی سایبری روسیه در سازمان ملل متحد از سال ۲۰۰۴ به دنبال تشکیل گروه کارشناسان دولتی سازمان ملل راجع به پیشبرد رفتار مسئولانه دولت ها در فضای سایبر در زمینه امنیت بین الملل چهره تازه ای به خود گرفت. ۲۵ دولت عضو این گروه هر دو سال یکبار از سوی مجمع عمومی انتخاب می شوند و به طور سنتی، پنج کرسی آن به اعضای دائم شورای امنیت اختصاص یافته و ۲۰ جایگاه دیگر بر پایه گروه بندی های جغرافیای توزیع می شود.
عمده اهداف دیپلماسی سایبری روسیه
هدف عمده دیپلماسی سایبری روسیه در واپسین سال های سده بیستم و نخستین سال های قرن بیست و یک به جلوگیری از نظامی سازی فضای سایبر معطوف بود. اما دستیابی به این هدف به دنبال توسعه ظرفیت های نظامی قدرت های بزرگ از جمله روسیه در فضای سایبر به تدریج غیرواقع بینانه جلوه کرد و مسکو امیدوار بود که تلاش گروه کارشناسان دولتی سازمان ملل راجع به فضای سایبر به پذیرش برخی قواعد حاکم بر رفتار دولت ها در فضای سایبر منجر شود. نخستین دستاور قابل توجه این گروه در سال ۲۰۱۳ با ایجاد اجماع بر سر پیش نویس گزارش نهایی با هدف ترویج محیط فناوری اطلاعات و ارتباطات مسالمت آمیز، امن، باز و قابل دسترس ایجاد شد.
افزون بر این، دیپلماسی سایبری روسیه دو هدف اصلی را دنبال می کند که هدف نخست به طور مستقیم به فضای سایبر باز نمی گردد. در وهله نخست، مسکو انتظار دارد که تلاش های دیپلماتیک روسیه به مثابه یک بازیگر پیشرو در فضای سایبر بر پرستیژ و احترام این کشور نه تنها در منطقه، بلکه به طور بالقوه در سطح جهانی بیافزاید؛ هدف دوم مسکو از تعقیب دیپلماسی سایبری به طور مستقیم فضای سایبر را هدف قرار داده است و به دنبال ایجاد شرایطی برای ترویج جهانی ابتکار عمل روسیه در جهت تدوین و پذیرش کنوانسیون امنیت اطلاعات بین المللی از سوی دولت های عضو سازمان ملل بوده است.
همکاری های چندجانبه ای روسیه برای ارتقای امنیت سایبری
روسیه در کنار دیپلماسی سایبری چندجانبه سازمان ملل از همکاری دو جانبه بادیگر دولت ها برای ارتقای امنیت سایبری نیز استقبال می کند و از ظرفیت های نهادهای منطقه ای در ترویج حکمرانی فضای سایبر غافل نیست.
روسیه به همراه سه عضو دیگر سازمان همکاری شانگهای شامل چین، تاجیکستان و ازبکستان در سپتامبر ۲۰۱۱ پیش نویس نظام نامه بین المللی مدیریت امنیت اطلاعات را به سازمان ملل پیشنهاد داد که در شصت و ششمین جلسه مجمع عمومی این سازمان به مثابه سندی رسمی برای رسیدن به اجماع بر سر هنجارهای بین المللی در فضای سایبری پذیرفته شد. روسیه در همان ماه پیش نویس کنوانسیون بین المللی امنیت اطلاعات را نیز در اختیار سازمان ملل قرار داد. هر دو سند بازتاب دهنده توسعه تفکر سیاست خارجی در ارتباط با قلمروی سایبر هستند.
/تسنیم/
